Ngoại trừ những quần áo đẹp cần phải giặt tay, bây giờ ở Hoa Kỳ không ai giặt tay nữa mà tất cả đều cho vào máy giặt. Giặt xong thì đem qua máy sấy để làm khô.
Đây là những máy móc mọi người dùng hằng tuần, nhưng ít ai để ý đến những hoạt động bên trong máy. Trong bài này tôi xin nói về cách hoạt động của máy giặt và máy sấy cũng như ưu và khuyết điểm của những loại máy khác nhau.
Máy giặt hoạt động ra sao
Nguyên tắc của máy giặt khá đơn giản. Máy khuấy động quần áo trong nước có pha thuốc giặt để làm cho sạch bụi bẩn, sau đó xả nước và làm cho ráo.
-Các thành phần chính của máy giặt:
+Thùng chứa đồ giặt: Khi bạn mở nắp máy giặt lên thì thấy có một cái thùng để bạn để quần áo bẩn vào. Thùng này có nhiều lỗ nhỏ chung quanh để thoát nước. Sau khi bỏ thuốc giặt vào và bấm những nút điều khiển cho đúng với loại quần áo và bấm nút cho máy chạy thì máy giặt khởi động bằng cách cho nước chảy vào thùng.
+Cái khuấy động: Ở giữa thùng thường có một bộ phận gọi là cái khuấy động (agitator). Khi nước tới mức ẩn định thì cái khuấy động bắt đầu xoay qua xoay lại để cho quần áo chà xát vào nhau làm cho thuốc giặt thấm vào quần áo và lôi bụi bẩn tan vào nước.
+Một thùng to bao quanh thùng chứa đồ giặt: Thùng này ở phía sâu trong máy nên không thấy được. Thùng này dùng để giữ nước khi giặt.
+Ống nước nóng và lạnh, ống xả nước ra cống và máy hút nước ra.
+Động cơ: Dùng để di động cái khuấy động và quay nhanh thùng chứa đồ giặt. Khi quay nhanh thì phần lớn nước trong quần áo sẽ bị sức ly tâm làm cho thoát ra ngoài thùng lớn và được xả ra cống.
+Bộ điều hành: Bộ điều hành gồm cho nhiều bộ phận điện tử để điều khiển máy giặt theo đúng ý muốn của người dùng và cũng để tiết kiệm được năng lượng.
-Tại sao cần thuốc giặt: Nếu bạn quên không để thuốc giặt vào máy giặt thì quần áo không thể sạch được. Thuốc giặt có tác dụng gì vào quần áo mà làm cho nó sạch? Chất liệu quan trọng nhất trong thuốc giặt là các hóa chất gọi là hoạt chất bề mặt (surfactants). Một đầu của các phân tử của hoạt chất bề mặt dính với nước trong khi đó đầu kia dính với dầu mỡ hay vết bẩn. Như vậy thuốc giặt trợ giúp nước bám lấy các phân tử bụi đất hay dầu mỡ. Khi máy giặt xoay thì các vết bẩn bị rã ra từng mảnh nhỏ. Phân tử nước kéo bụi bẩn ra khỏi quần áo. Sau đó nước dơ được rút ra ngoài.
-Các loại máy giặt: Máy giặt có thể phân loại thành ba loại: loại nạp trên (top loader) tức là bỏ quần áo từ phía trên, loại nạp trước (front loader) tức là bỏ quần áo vào từ phía trước và loại nạp trên hiệu suất cao (high efficiency top loader). Theo báo Consumer Reports thì mỗi loại đều có cái hay cái dở của nó.
+Nạp trên: Rẻ tiền, nhưng giặt không tốt bằng hai loại kia, dùng nhiều nước, rút nước (giống như vắt nước khi giặt tay) không tốt nên khi sấy phải dùng nhiều năng lượng hơn.
+Nạp trước: Giặt sạch, dùng ít nước, rút nước tốt nên tốn ít năng lượng cho máy sấy, nhưng đắt tiền, thời gian giặt lâu (từ 60 tới 120 phút) và có thể bị mốc.
+Nạp trên hiệu suất cao: Giặt sạch, thùng giặt lớn, dùng ít nước và rút nước tốt, nhưng thời gian giặt lâu (từ 60 đến 80 phút) và đắt tiền hơn loại nạp trên thường.
-Làm sao giặt cho đúng cách: Máy giặt bây giờ có quá nhiều nút để chọn lựa nên người tiêu dùng không biết làm sao. Có nút cho bạn giặt ít, vừa vừa hay nhiều quần áo, có nút cho bạn định nhiệt độ nước nóng hay lạnh và nhiều nút khác nữa.
Thường thì nước nóng dùng cho quần áo trắng hay quần áo bẩn nhiều. Tuy nhiên giặt nước nóng nhiều thì dễ bị bạc màu. Theo tờ New York Times thì thuốc giặt bây giờ rất tốt nên bạn có thể giặt mọi thứ bằng nước lạnh.
Việc đầu tiên để giặt cho tốt và không làm hư hại quần áo thì phải đọc nhãn ghi trên quần áo để biết là nên giặt như thế nào. Có nhiều loại quần áo không thể giặt bằng máy mà phải giặt tay hay tẩy khô (dry clean), nên để riêng ra. Nếu bạn bỏ vào máy giặt quần áo đó sẽ bị hư ngay. Sau đó để quần áo trắng và màu nhạt riêng qua một bên và quần áo màu riêng qua một bên khác. Trong số quần áo trắng và màu nhạt thì bạn lại chia theo loại vải và cũng làm như vậy với quần áo màu, rồi giặt mỗi thứ riêng.
Máy sấy hoạt động ra sao
Khi phơi quần áo ngoài sân thì hơi nước trong quần áo từ từ bay hơi ra ngoài không khí và quần áo sẽ khô. Không khí càng nóng và khô thì hơi nước bốc hơi càng nhanh. Máy sấy cũng theo nguyên tắc đó, máy làm không khí nóng lên để cho hơi nước bốc hơi nhanh hơn, do đó quần áo khô nhanh.
Các thành phần chính của máy sấy có thoát hơi:
-Hệ thống ống dẫn hơi: Máy sấy có một ống dẫn không khí vào và một ống thoát hơi ra ngoài nhà.
-Một bộ phận làm nóng không khí: Bộ phận này dùng điện hay hơi đốt để làm nóng không khí và thổi vào thùng quay để làm khô quần áo.
-Một thùng quay và động cơ: Thùng này chứa quần áo bên trong. Động cơ quay tròn thùng để quần áo được thổi đều qua khí nóng.
-Bộ điều hành: Tùy theo chọn lựa của người dùng bộ điều hành để nhiệt độ cao hay thấp và thời gian sấy dài hay ngắn.
Sơ đồ một máy sấy. (Hình: mzungumemoirs.org)
Nhiều nhà không thể đặt ống hơi thoát ra ngoài được nên các nhà chế tạo đã nghĩ ra máy sấy không cần thoát hơi ra ngoài trời gọi là máy sấy không ống thoát (ventless). Thay vì thoát hơi ẩm ra ngoài trời máy sấy không ống thoát dùng một bộ chuyển nhiệt (heat exchanger) để làm lạnh hơi thoát ra. Khi lạnh xuống hơi nước sẽ đọng lại thành nước và rơi xuống một chỗ chứa, còn không khí thì lại được luân lưu vào máy sấy.
Một điều quan trọng khi dùng máy sấy là phải phân loại quần áo, và biết loại nào có thể sấy nóng thí dụ như quần áo bằng vải như quần jean và loại nào thì phải sấy ít nóng như quần áo bằng sợi nhân tạo.
Chíp điện tử trong máy giặt và máy sấy
Những máy giặt và máy sấy hiện nay đều có gài chíp điện tử. Mục đích là để kiểm soát và điều hành máy theo đúng ý muốn của người dùng.
Máy giặt và máy sấy có rất nhiều bộ cảm biến (sensor) để giúp cho sự an toàn và sự điều hành. Thí dụ khi máy giặt đang quay nhanh để rút nước hay máy sấy đang quay mà bạn mở nắp thì bộ cảm biến biết là nắp đã bị mở và gửi một tín hiệu cho chíp điện tử điều hành để ngưng quay máy. Trong trường hợp quần áo để trong máy giặt không đều, bên nhiều bên ít, khi máy quay nhanh sẽ làm cho máy rung động mạnh khi ấy bộ cảm biến nhận biết được sự kiện đó sẽ gửi tín hiệu để máy ngừng quay và phát ra một tiếng còi báo động để người dùng biết và sửa đổi lại.
Vì những tiến bộ về thiết kế và chíp điện tử nên máy giặt và máy sấy hiện nay rất tốt và tốn ít năng lượng. Cho nên nếu bạn có máy giặt và máy sấy cũ hơn 10 năm. Khi nó bị hư thì nên mua máy mới vì về lâu về dài máy mới giúp bạn tiết kiệm được nhiều hơn là máy cũ.
(Hà Dương Cự)
