Vì sao bị ù tai?
Về cấu tạo giải phẫu, ở tai trong (inner ear), chúng ta có hàng vạn tế bào thính giác hoạt động theo cơ chế điện sinh học. Trên bề mặt của tế bào thính giác là những sợi lông rất nhỏ. Nếu ở tình trạng bình thường mạnh khỏe, những sợi lông này sẽ chuyển động theo áp suất của những làn sóng âm thanh từ ngoài vào. Sự chuyển động đó khiến cho những tế bào thính giác phát ra một luồng điện tới sợi thần kinh thính giác và những tín hiệu này được dẫn truyền lên não bộ. Não bộ sẽ phân tích những tín hiệu này và nhận biết được đây là những âm thanh, nghĩa là chúng ta nghe được.
Ngược lại, nếu những sợi lông mỏng manh trên bề mặt tế bào thần kinh thính này bị tổn thương, uốn cong, siêu vẹo, chúng sẽ chuyển động rối loạn không theo một chiều hướng nào cả. Vì vậy, những tế bào thính giác sẽ gửi lên não bộ những tín hiệu bất thường khiến bộ não nhận được âm thanh không hề có, bất thường mà ta gọi là chứng ù tai.
Những nguyên nhân gây tổn thương các tế bào thính giác có thể gồm: lão hóa cơ quan thính giác do tuổi già, thường gặp ở người trên 60 tuổi. Chấn thương gây tổn thương tai trong do những tiếng động quá lớn, nghe thời gian dài liên tục từ ngày này sang ngày khác như tiếng nhạc, cưa máy, tiếng cắt gạch men, tiếng nổ, tiếng động cơ rú ga... có thể làm giảm thính lực rất nhiều. Cholesteoma tai ngoài. Sử dụng một vài thứ thuốc quá lâu ngày như thuốc aspirin, streptomyxin, gentamycin... Tổn thương của chuỗi xương nhỏ trong tai, xương có thể bị cứng lại không dẫn truyền âm thanh vào tai trong được. Chấn thương ở đầu, mặt, cổ làm tổn thương tai trong. Bệnh của hệ tuần hoàn cũng có thể gây ra chứng ù tai như: xơ vữa động mạch, sự tích tụ của chất cholesterol cũng như các loại chất mỡ khác, làm cho những mạch máu lớn gần tai giữa và tai trong bị mất tính đàn hồi. Do mạch máu giảm tính đàn hồi khiến máu chảy mạnh và xoáy hơn nên tai ta có thể nghe được. Bệnh tăng huyết áp, phối hợp với các yếu tố khác như stress, rượu, cà phê, thuốc lá có thể làm cho tiếng ù tai trở nên nặng hơn. Luồng máu chảy bị xoáy do động mạch hay tĩnh mạch cổ bị hẹp hay bị gập lại, tạo ra tiếng động. Những vi quản bị dị dạng, chẳng hạn dị dạng chỗ nối giữa động mạch và tĩnh mạch có thể gây ra tiếng động làm ù tai. Bướu ở vùng đầu, cổ thì ù tai có thể là một triệu chứng của bệnh này.
Khối cholesteoma của tai ngoài một nguyên nhân gây ù tai.
Âm thanh lạ - Hãy cảnh giác!
Những người bị ù tai nghe thấy trong tai mình có những âm thanh bên ngoài không hề có mà chính họ, vì bị ù tai nghe tưởng là có. Triệu chứng ù tai thường gặp là: âm thanh trong tai như tiếng reng, tiếng "zừ", tiếng gầm, tiếng huýt sáo hay tiếng "xì"... mất thính giác. Những tiếng động nghe được có thể lớn hoặc nhỏ, cao hay thấp và có thể nghe thấy ở một hay cả hai tai. Có những trường hợp, tiếng ù tai lớn đến nỗi bệnh nhân không thể nghe được những tiếng động, âm thanh thực sự bên ngoài. Nếu ráy tai quá nhiều cũng có thể làm người bệnh ù tai nhiều hơn, ngược lại bệnh nhân không nghe tiếng động thực sự bên ngoài và làm tiếng động bên trong lớn hơn.
Hầu hết trường hợp ù tai không gây nên bệnh trạng gì. Nhưng nếu càng ngày càng bị ù tai nặng hơn hay kèm theo mất thính lực và chóng mặt thì cần phải đi khám bệnh. Mất thính lực do tuổi già hoặc ù tai xảy ra cùng với mất thính lực ở một bên tai, có thể là bị tổn thương dây thần kinh thính giác do một chấn thương hoặc viêm nhiễm.
Chữa trị và phòng bệnh
Việc điều trị bệnh ù tai là tùy theo nguyên nhân. Trường hợp chứng mất thính lực do tuổi già hoặc tai bị tổn thương do nghe tiếng động quá to lâu ngày, thường không có cách nào làm giảm tiếng động này cả. Khi đó chỉ chữa bằng cách giúp bệnh nhân làm quen với những tiếng động này. Nếu ù tai là do quá nhiều ráy tai thì phải lấy ráy ra để giúp bệnh nhân nghe rõ hơn và bớt ù tai. Ù tai do bệnh mạch máu, việc điều trị phải giải quyết các rối loạn về mạch máu. Nếu do thuốc uống, thầy thuốc sẽ yêu cầu bạn ngừng uống thuốc đó hoặc đổi sang thứ thuốc khác không gây ù tai.
Để phòng bệnh, bạn cần thực hiện các phương pháp làm giảm thiểu tiếng ù tai gây khó chịu như sau: không dùng hoặc hạn chế tối đa các chất kích thích như thuốc lá, cà phê, nước khoáng có chứa chất quinin, rượu, bia, thuốc aspirin. Chất nicotin và cafein làm rối loạn sự co giãn của mạch máu, vì thế làm thay đổi tốc độ luồng máu chảy qua động mạch và tĩnh mạch. Rượu bia làm giãn mạch máu khiến lượng máu chảy qua lớn hơn, nhất là vùng tai trong, làm cho ù tai tăng lên. Hạn chế tiếng động lớn bằng cách: để quạt chạy nhẹ, nghe đài và tivi nhỏ. Đeo máy nghe trợ thính nếu ù tai và mất thính lực. Tập thể dục dưỡng sinh thư giãn để khí huyết lưu thông, giúp giảm ù tai.
BS. Nguyễn Kỳ Anh
