Kết quả một cuộc nghiên cứu mới được công bố vào cuối năm 2004 của các nhà sử học Anh và Mỹ cho thấy, chính trí tuệ chứ không phải sắc đẹp đã khiến Nữ hoàng Cleopatre của Ai Cập trở nên nổi tiếng.
Để ca tụng sắc đẹp của Nữ hoàng Cleopatre, đại văn hào, triết gia người Pháp vào thế kỷ XVII Blaise Pascal đã có câu ám chỉ nổi tiếng: “Bộ mặt của thế giới chắc đã thay đổi nếu cái mũi của Cleopatre chỉ ngắn lại một chút”. Còn đại văn hào người Anh William Shakespeare đã viết: “Tuổi tác không làm tàn úa sắc đẹp của bà, còn thời gian hình như đã ngưng đọng trước sự duyên dáng của bà”. Riêng danh họa người Italy vào thế kỷ XX Giovanni Guercino trong tác phẩm Cleopatre, một nhân vật bi thảm đã vẽ Nữ hoàng đẹp tựa một thiên thần. Sắc đẹp của bà được truyền tụng đến tận thế kỷ XX trong các bộ phim sử thi về cuộc đời của bà, các nhà làm phim đều chọn những nữ diễn viên có sắc đẹp mê hồn để sắm vai. Vào năm 1946, nữ diễn viên Vivien Leigh (từng xuất hiện trong Cuốn theo chiều gió) đã được đạo diễn giao đóng vai Nữ hoàng trong phim César và Cleopatre. 17 năm sau, đến lượt nữ diễn viên Elisabeth Taylor xuất hiện trong vai Cleopatre.
Vậy thì phải chăng Nữ hoàng Cleopatre nổi tiếng nhờ vào sắc đẹp? Hay sắc đẹp của bà chỉ được đời sau tô vẽ thêm khiến bà trở nên nổi tiếng? Sau nhiều năm miệt mài nghiên cứu trên các sử liệu như các đồng tiền cổ bằng đồng khắc hình Nữ hoàng Cleopatre (được đúc từ năm 51 đến năm 30 TCN), các bức tượng hay tranh vẽ cũng như các truyền thuyết viết về người phụ nữ Ai Cập cổ nổi tiếng này, các nhà sử học làm việc tại Viện Bảo tàng Chicago của Mỹ và Viện Bảo tàng Hoàng gia tại thủ đô London của Anh đã đúc kết kết quả nghiên cứu qua một cuốn sách có đề tựa Nữ hoàng Cleopatre của Ai Cập: Từ lịch sử đến huyền thoại, trong đó đưa ra đánh giá: Chính trí tuệ chứ không phải là sắc đẹp đã tạo nên sự nổi tiếng của Nữ hoàng. Nhà sử học người Anh Susan Walker, làm việc tại Viện Bảo tàng Hoàng gia London, nhận định: “Cuộc đời của Nữ hoàng Cleopatre lấp lánh hào quang của trí thông minh và cách xử thế khôn ngoan. Chính điều này đã biến cuộc đời ngắn ngủi của bà trở thành huyền thoại”.
Thực ra Cleopatre là tên của 7 nữ hoàng trị vì Ai Cập từ năm 41 TCN mà nổi bật nhất là Nữ hoàng Cleopatre VII. Bà sinh năm 69 TCN và lên ngôi nữ hoàng vào năm 51 TCN, lúc đó bà vừa 17 tuổi. Để tạo thanh thế, Nữ hoàng đã không ngần ngại thay đổi hầu như toàn bộ quan cận thần của triều đại cũ bằng những người mà bà có thể tin tưởng vào sự trung thành của họ. Để tự mình trao đổi, trò chuyện với sứ thần nước ngoài mà không cần phiên dịch, Nữ hoàng Cleopatre đã tự học thêm ngôn ngữ nhiều quốc gia. Sử sách còn ghi nhận bà nói thông thạo đến bốn thứ tiếng khác nhau. Nhưng bà cũng cai trị đất nước một cách chuyên quyền và thẳng thắn, biết xa lánh những kẻ nịnh bợ, trừng phạt nặng bất cứ ai, kể cả người thân có hành vi phản bội lại mình. Chỉ vài năm sau khi lên ngôi, bà đã ra lệnh hành quyết một người em trai về tội phản bội. Chính vì những hành động thẳng tay này mà nhiều người cho rằng Nữ hoàng Cleopatre là một phụ nữ hung dữ và tàn bạo, được thể hiện qua hình khắc của bà trên các đồng tiền cổ bằng đồng được tìm thấy tại thành phố Alexandria của Ai Cập vào năm 1978.
Khi tướng quân Julius César dẫn đại quân La Mã xâm chiếm Ai Cập vào năm 48 TCN, thủ thuật dùng sắc đẹp để quyến rũ viên tướng La Mã nổi tiếng này của Nữ hoàng Cleopatre đã giúp cho thành Alexandria không lâm vào cảnh loạn lạc. Để ly gián nội bộ quân La Mã, bà đã biết dùng sắc đẹp để chinh phục Marc Antony, một người bà con và cũng là tướng dưới quyền của César. Đến năm 44 TCN, sau khi César bị giết chết ngay tại Nghị viện La Mã ở Roma, Nữ hoàng Cleopatre quyết định làm đám cưới với Marc Antony rồi xúi chồng chống lại Hoàng đế La Mã lúc đó là Octavie với ý đồ khôi phục lại độc lập cho Ai Cập. Thế nhưng, sau khi bại trận trong trận thủy chiến tại Actin vào năm 31 TCN, Marc Antony rút lui về cố thủ tại thành Alexandria rồi tự tử vào năm 30 TCN. Để tránh trở thành tù nhân của Octavie, Nữ hoàng Cleopatre cũng tự vẫn không lâu sau đó bằng nọc của rắn độc.
Sau khi chiếm được thành Alexandria, Hoàng đế Octavie đã bôi bác Nữ hoàng Cleopatre trong lòng dân chúng Ai Cập và cả người dân La Mã khi cho rằng bà là một gái điếm không hơn không kém, đã dùng sắc đẹp quyến rũ hai viên tướng La Mã để mưu đồ quyền lợi riêng cho bản thân. Hoàng đế Octavie còn ra lệnh phá bỏ phần mũi trên các bức tượng mang khuôn mặt của Nữ hoàng Cleopatre như là cách để phế bỏ sắc đẹp chết người của bà.
Trong phần cuối của cuốn sách Nữ hoàng Cleopatre của Ai Cập: Từ lịch sử đến huyền thoại, các nhà sử học đã kết luận Nữ hoàng không phải là hạng đàn bà chỉ biết dùng sắc đẹp để quyến rũ các viên tướng La Mã như trong các bộ phim của Hollywood mà là một phụ nữ thông minh xuất chúng, một chính trị gia khôn ngoan hết lòng vì dân tộc của mình.
Có thể, hơn 2.000 năm sau khi Nữ hoàng Cleopatre qua đời, giờ đây chúng ta mới biết đâu là sự thật về con người của bà?
