Nhà thờ Thủ Thiêm, tu viện Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm, những di chỉ văn hóa, lịch sử, tôn giáo… ở Khu đô thị Thủ Thiêm, TP.HCM đã tồn tại gần 180 năm qua.
Ngày xưa, khi Sài Gòn nằm trong câu thơ Sài Gòn có bến Chương Dương. Có Dinh Độc Lập, có đường Tự Do. Có Chợ Quán, có Cầu Kho. Bến xe Lục Tỉnh, con đò Thủ Thiêm thì qua đò hay phà Thủ Thiêm, vừa cập bờ ngay bên tay phải là dãy nhà xứ, nhà dòng của nhà thờ Thủ Thiêm và Dòng Mến Thánh giá Thủ Thiêm.
Sự quen thuộc đến độ con đường phía tay phải được đặt tên là đường Nhà Thờ và đến giờ người dân vẫn quen gọi theo tên này.
Hai di chỉ tôn giáo trên đã có mặt tại Thủ Thiêm từ thế kỷ 19. Trong đó Nhà thờ Thủ Thiêm đầu tiên được xây dựng vào năm 1859, còn Tu viện Thủ Thiêm của Dòng Mến Thánh Giá có mặt từ năm 1840.
Theo sử liệu thì từ sau cuộc nổi dậy của Lê Văn Khôi (1833), dưới triều vua Minh Mạng có chỉ dụ bắt đạo Công giáo. Nhà thờ, tu viện bị tàn phá; linh mục, tu sĩ, giáo dân ly tán… Các nữ tu Dòng Mến Thánh giá đã chạy loạn và dừng chân ở Thủ Thiêm, lập tu viện tại đây. Tiếp đó Nhà thờ Thủ Thiêm được thành lập vào năm 1859 để tiện cho giáo dân và nữ tu Dòng Mến Thánh giá tham dự thánh lễ.
Về mặt kiến trúc, Nhà thờ Thủ Thiêm được xây dựng lại từ năm 1956 nhưng trên mảnh đất đó là sự tiếp nối của nhiều thế hệ giáo dân gần 160 năm qua.
Ngược lại với nhà thờ Thủ Thiêm, tu viện Thủ Thiêm của Dòng Mến Thánh giá cùng nhà nguyện mang kiến trúc đặc biệt và cổ hơn, được xây dựng từ thế kỷ 19, hiện vẫn còn nguyên trạng.
Ngoài dấn thân phục vụ lĩnh vực luân lý, đức tin, các nữ tu Dòng Mến Thánh giá tại Thủ Thiêm luôn có nhiều hoạt động xã hội liên quan đến y tế, giáo dục, văn hóa, xã hội… Cùng với xây dựng nhà dòng, đó là các cơ sở giáo dục: Trường nữ Thủ Thiêm, Trường nam Thủ Thiêm (cùng thành lập năm 1875) và Trường Nữ thánh Anna (thành lập 1963) ra đời.
Sau 1975, cả ba cơ sở giáo dục này lần lượt trở thành Cơ sở 2 Trường Tiểu học Thủ Thiêm, Trường Mầm non Thủ Thiêm và Cơ sở 1 Trường Tiểu học Thủ Thiêm.
QUỲNH TRANG – PLO.VN
