Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy

Ngô đồng là cây thân gỗ có thể ra hoa, kết quả được trồng nhiều ở Trung Quốc và các nước Đông Á trong đó có nước ta, Ở những vùng nông thôn cây được trồng rất phổ biến như là một loại cây cảnh (loại ngô đồng cảnh) và làm thuốc với thân lá và rễ. Cây ngô đồng còn có các tên gọi khác như tơ đồng, bo xanh, bo rừng. Qua bài viết dưới đây KHBVP sẽ giới thiệu đặc điểm, tác dụng chữa bệnh, cách trồng và chăm sóc loài thực vật này nhé.

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 1

Cây ngô đồng là cây gì?

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 2

ngô đồng cảnh

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 3 — ngô đồng thân gỗ

Cây ngô đồng là loài cây thuộc họ Cẩm quỳ, được đặt tên khoa học là Firmiana simplex, . Cây bắt nguồn từ Trung Quốc và các nước Đông Á và được trồng nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là châu Âu và Bắc Mỹ. Có hai loại chính là cây ngô đồng cảnh và ngô đồng thân gỗ. Trong đó cây ngô đồng Việt Nam chủ yếu là ngô đồng cảnh.

Trong tự nhiên, cây ngô đồng thân gỗ có thể cao tới 16m. Đường kính cây trưởng thành khoảng 30cm và thuộc loại cây gỗ nhỏ lâu năm. Vỏ cây nhẵn, cả vỏ và lá đều có màu xanh.

Cây ngô đồng cảnh thường được trồng tại nước ta có kích thước nhỏ. Thân cây phình giống hình lọ hoa và cao từ 40-100cm. Thân cây có nhiều nhánh khác nhau và có lá với kích thước ngang cây ngô đồng trong tự nhiên.

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 4

Các lá ngô đồng ngọc thưa, phiến lá xẻ thùy hình chân vịt nông. Mỗi lá to bản, dài từ 15-30cm nhìn khá bắt mắt. Thông thường cây ngô đồng nở hoa vào tháng 7. Hoa khi nở thường có năm cánh màu đỏ tươi. Quả cây ngô đồng có hình bầu dục, có màu xanh khi non và ngả vàng lúc chín.

Tác dụng của cây ngô đồng

Cây ngô đồng là loại cây cảnh được trồng rộng rãi ở nước ta từ rất lâu. Cây ngô đồng cảnh có kích thước nhỏ nên có thể đặt tại nhiều vị trí khác nhau. Phiến lá ngô đồng to, thân cây phình nhìn rất độc đáo và bắt mắt. Từ thời nhà Hán, cây ngô đồng của Trung Quốc được trồng trong vườn ngự uyển của vua như một loại cây không thể thiếu. Thông thường người ta hay trồng cây tại những vị trí như sân nhà, vườn cây hoặc ban công.

Cây ngô đồng thân gỗ mọc thẳng và có kích thước lớn hơn nên có thể khai thác gỗ. Người ta thường dùng gỗ cây ngô đồng để làm nhạc cụ như đàn tranh và đàn thất huyền cầm nhờ tính truyền âm của nó. Ở một số nơi cây được trồng để lấy bóng mát trên đường phố và công viên.

Nhưng nếu nhắc đến tác dụng của cây ngô đồng, người ta sẽ nghĩ ngay đến tác dụng dược liệu của nó. Cả thân, lá và nhựa của cây ngô đồng đều được các thầy thuốc đông y sử dụng để trị bệnh. Dưới đây là một số tác dụng của cây ngô đồng chữa bệnh.

. Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 5

Chữa các vết mụn nhọt: Nhựa cây ngô đồng có thể giảm tình trạng sưng tấy và mưng mủ của các vết mụn. Để lấy nhựa, bạn chỉ cần lấy dao trích nhẹ vào lá hoặc thân cây. Ngô đồng là loài mọng nước nên nhựa cây sẽ chảy ra nhiều. Dùng nhựa cây bôi lên vết mụn và đợi nhựa khô, tình trạng vết nhọt sẽ cải thiện rõ rệt. Những vết ghẻ lở và một số bệnh ngoài da cũng sẽ thuyên giảm nếu bạn sử dụng cây ngô đồng để bôi đấy.

Ngừa nhiễm trùng và cầm máu: Các vết thương hở do dao cứa hoặc xây xát có thể tránh nhiễm trùng với nhựa cây ngô đồng. Khi bị thương, hãy lấy nhựa cây ngô đồng bôi lên vết thương cho kín. Nhựa cây ngô đồng được bôi trực tiếp sẽ khô lại và bịt kín miệng vết thương, đồng thời tiêu diệt các vi khuẩn, vi trùng xâm nhập. Vùng da bị tổn thương cũng sẽ nhanh lành hơn so với không sử dụng ngô đồng.

Bồi bổ sức khỏe: Thân cây ngô đồng phơi khô ngâm với rượu là bài thuốc tăng cường sinh lực cho nam giới có từ lâu.

Ngoài ra, cây ngô đồng có tác dụng tích cực trong điều trị các bệnh phong thấp, sưng hạch, trĩ, ho gà,…

Cây ngô đồng trong phong thủy

Nhắc đến ý nghĩa phong thủy, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến hình ảnh phượng hoàng đậu trên cây ngô đồng. Trong các điển cố điển tích của cả Trung Quốc và Việt Nam ta, cây ngô đồng đều được gắn kết với chim phượng hoàng – vua của các loài chim. Vì vậy ngô đồng được coi là loại cây gỗ quý và có giá trị thiêng liêng.

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 6

Trồng cây ngô đồng gần nhà sẽ mang lại cát tường và tài lộc đến cho gia đình. Người xưa đồn rằng phượng hoàng già sẽ về đậu trên cây ngô đồng xanh. Vì vậy có một cây ngô đồng trồng trong sân sẽ có nhiều ý nghĩa phong thủy tốt. Bên cạnh đó, phượng hoàng là một trong tứ thần thú nên cây ngô đồng cũng có tác dụng khắc chế tà ma và xua đuổi khí xấu..

Cây ngô đồng có sức sống mạnh, nhựa cây dồi dào. Cây lại có nhiều tác dụng chữa bệnh tốt nên nhiều người cho rằng trồng cây ngô đồng sẽ đem lại sức khỏe và tuổi thọ cho con người.

Cây ngô đồng có độc không?

Cây ngô đồng là một loại thuốc quý nhưng không nên nuốt nhựa cây ngô đồng có thể gây hại cho hệ tiêu hóa. Đặc biệt trong hạt và quả của cây ngô đồng có một chất độc là curin. Khi chất này tiếp xúc với cơ thể sẽ gây ngộ độc, một số bệnh về gan và hệ tiêu hóa. Trường hợp nhiễm độc nặng có thể dẫn đến rối loạn tim mạch, ức chế thần kinh và xuất huyết đường tiêu hóa. Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 7

Nếu chẳng may trẻ nhỏ nuốt phải hạt cây ngô đồng, bạn nên bình tĩnh và cố cho trẻ nôn ra càng nhiều càng tốt. Sau đó nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất.

Cách trồng cây ngô đồng

Cây ngô đồng có thể nhân giống bằng phương pháp chiết cành hoặc gieo hạt. Tuy nhiên hạt cây ngô đồng nhiều và tỉ lệ thành công khá cao nên được ưa chuộng hơn.

Bước 1: Chọn hạt giống

Mỗi cây ngô đồng cho ra khá nhiều hạt nên bạn có thể thoải mái lựa chọn. Nên lấy những hạt đã trưởng thành và không bị sâu bệnh, dị dạng. Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 8

Bước 2: Chuẩn bị

Ngâm hạt giống đã chọn trong nước ấm từ 30-40 độ trong khoảng 30 phút. Sau đó đem hạt ủ trong khăn ấm khoảng một ngày. Khi thấy hạt đã nứt ra thì có thể đem đi gieo.

Bước 3: Gieo hạt

Gieo hạt ngô đồng vào chậu đất đã chuẩn bị. Phủ một lớp đất mỏng khoảng 1-2cm để hạt dễ phát triển. Khoảng 2 ngày sau bắt đầu tưới cho hạt.

Cách chăm sóc cây ngô đồng

Cây ngô đồng thuộc loại cây dễ trồng. Chỉ cần bạn biết cách chăm sóc đúng đắn, cây có thể sống tươi tốt rất lâu.

Đất trồng

Các loại đất mùn giàu dinh dưỡng rất thích hợp cho cây xương rồng phát triển. Sẽ tốt hơn nếu pha thêm cát vào trong đất để tăng khả năng thoát nước. Tro, than vụn, mùn cưa là những loại phân bón tự nhiên rất thích hợp để trộn với đất. Khi đất trồng đủ dinh dưỡng, hoa ngô đồng sẽ nở to và đẹp hơn.

Tưới nước

Cây ngô đồng không có nhu cầu nước quá nhiều. Hàng ngày hãy tưới cho cây một lần quanh gốc là đủ. Tránh tưới quá nhiều mỗi lần vì cây ngô đồng chịu úng kém.

Ánh sáng

Cây ngô đồng có các lá to nên rất dễ hiểu việc đây là loài cây ưa sáng. Nên trồng cây tại các vị trí thoáng đãng, nhiều ánh nắng như sân nhà hay trên ban công. Khi cây đủ nắng sẽ quang hợp tốt và khỏe mạnh. Lưu ý tránh đặt cây dưới bóng râm quá lâu sẽ làm cây bị úng lá và chết.

Sâu bệnh

Nhựa cây ngô đồng có thể giúp cây phòng tránh sâu hại tấn công rất tốt. Vì vậy bạn chỉ cần phòng tránh cây bị bệnh. Nếu phát hiện lá cây bị vàng úa, thâm đen thì cần cắt bỏ và phun thuốc cho cây.

Hình tượng cây Ngô Đồng trong văn hóa Á Đông

Ngô Đồng là loài cây truyền thuyết trong văn hóa Á Đông, có ảnh hưởng rất lớn đền nền văn hóa của các quốc gia tại khu vực này ngay từ thuở xa xưa.

Tương truyền rằng thời xưa, Phục Hy thấy tinh hoa của 5 ngôi sao đáp xuống cây Ngô Đồng, rồi có chim Phượng Hoàng đến đậu. Phượng Hoàng là cặp chim trống Phượng mái Hoàng, được cho là vương giả trong muôn loài chim. Người xưa nói: “Bách điểu triều Phụng”, trăm chim chầu Phượng là vì vậy. Phục Hy thấy Phượng Hoàng đậu lên cây Ngô Đồng thì biết đây là cây quý, hấp thụ được tinh hoa trời đất nên sai người lấy gỗ làm nhạc khí.

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 9

Hình tượng chim Phượng chim Hoàng trên một góc của bức “Thanh ti bách tử đồ” thời nhà Thanh, thế kỷ 17. (Tranh: Metropolitan Museum of Art, Public Domain)

Phục Hy chia cây là 3 đoạn, đoạn ngọn thì tiếng quá trong mà nhẹ, đoạn gốc thì tiếng quá đục mà nặng, duy đoạn giữa thì tiếng vừa trong vừa đục, có thể dùng được. Phục Hy lại sai đem ra giữa sông ngâm 72 ngày đêm rồi vớt lên phơi khô, giao cho thợ khéo là Lưu Tử Kỳ làm nhạc khí, gọi là Dao Cầm, với ý nghĩa là đàn của cung Dao Trì, nơi Tây Vương Mẫu ngự.

Cũng vì là nơi chim Phượng Hoàng đến đậu, nên cây Ngô Đồng được xem là cây Vương Giả, là Vua của các loài cây mang điềm Đế Vương và mang tới phúc lành.

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 10

Bích họa cổ về Đế Vương, có hình ảnh chim Phượng chim Hoàng. (Ảnh: Public Domain)

Trong “Ngụy thư – Vương hiệp truyện” viết: “Phượng hoàng phi Ngô Đồng bất tê” nghĩa là trong vô vàn loài thực vật khác nhau, chim Phượng chim Hoàng chỉ chọn cây Ngô Đồng để sống trên đó.

Trong “Kinh thi – Đại nhã” có viết: “Phượng Hoàng minh hĩ, vu bỉ cao cương. Ngô Đồng sinh hĩ, vu bỉ hướng dương” nghĩa là khi chim Phượng chim Hoàng hót, âm thanh vang vọng trên núi cao, còn cây Ngô Đồng sinh ra vào lúc mặt trời mọc, lấy sinh khí từ ánh nắng buổi sớm.

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 11

(Tranh: Philadelphia Museum of Art/Wikipedia, Public Domain)

Cây Ngô Đồng trong truyền thuyết khác với loài cây được người đời sau nuôi trồng. Tuy vậy ý nghĩa của nó thì không thay đổi.

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 12

Cây Ngô Đồng được người sau nuôi trồng. (Ảnh: Lecheminlu/Wikipedia, Public Domain)

Ở Việt Nam thời nhà Nguyễn có hai cây Ngô Đồng được mang từ Trung Quốc sang. Sau đó vua Minh Mạng sai người đi lùng sục khắp vùng rừng núi trong nước, tìm loại cây bản xứ tương tự mang về trồng trong Hoàng Thành. Sách Đại nam nhất thống chí còn ghi lại: “Các tỉnh ven núi đều có. Đời Minh Mạng được đưa từ Quảng Đông đem về, trồng ở hai bên góc điện Cần Chánh. Lại sai biền binh đem lá lên các núi để tìm khắp, tìm được, đem trồng ở các góc điện”. Tuy vậy, loài cây được xem là Ngô Đồng bản xứ này cũng có điểm khác với cây từ phương Bắc.

Người Trung Hoa có câu thơ:

Ngô Đồng nhất diệp lạc

Thiên hạ cộng tri thu

Nghĩa là:

Ngô Đồng một chiếc lá rơi

Khắp nơi chung đón đất trời vào thu

Do vậy, Ngô Đồng được xem là cây báo hiệu mùa thu đến tại Trung Quốc. Tuy nhiên cây ở Việt Nam trổ hoa vào dịp cuối xuân đầu hè. Lúc đó cây Ngô Đồng trút dần hết lá, khoe những chùm hoa nở rộ từ màu tím nhạt rồi dần ửng hoa cà.

Loài cây bản xứ ở Việt Nam mọc nhiều nhất có lẽ là ở Cù Lao Chàm, cách Hội An 18 km, nơi được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới.

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 13

Cây trong Hoàng thành Huế. (Ảnh qua dulichhue.com.vn)

Cây ngô đồng là cây gì? Tác dụng và ý nghĩa trong phong thủy - 14

Cây ở Cù Lao Chàm. (Ảnh qua thoidai.com.vn)

Cây Ngô Đồng cũng gắn liền với đời sống văn hóa của người dân Hàn Quốc. Người Triều Tiên thời xưa có phong tục trồng cây thông nếu sinh được con trai, và trồng cây Ngô Đồng nếu sinh được con gái. Cây của người con trai sẽ được chăm bẵm cho tới khi anh ta qua đời và được sử dụng làm ván đóng quan tài cho chính người này. Cây của người con gái thì sẽ được chặt hạ lấy gỗ đóng tủ khi người con gái được gả chồng.

Người Hàn Quốc cũng dùng gỗ cây Ngô Đồng để làm nhạc cụ. Đàn tranh 12 dây Gayageum thường được làm bằng gỗ nguyên thân khoét bỏ phần ruột. Đàn tranh 6 dây Geomungo thì có phần bầu trên là gỗ cây Ngô Đồng và phần đáy là gỗ cây hạt dẻ cứng chắc.

Hình ảnh loài cây này cũng đi vào thơ ca, âm nhạc của người Hàn Quốc. Bài thơ Eonlak (Ngôn Lạc) nổi tiếng sau đây đã được phổ nhạc:

Ánh trăng xanh lướt nhẹ qua cửa sổ

Ngỡ là người ta vội bước chạy ra

Bóng dáng người đâu sao chẳng thấy

Chỉ một vầng trăng sáng đẫy đà

Lá bích Ngô Đồng thấm đẫm giọt sương sa

Bóng Phượng Hoàng kiêu kỳ rỉa cánh.

May sao là trời khuya đêm thanh vắng

Nếu là ngày thì mất mặt với dân gian

Nhà thơ Kim Sang-yong cuối thế kỷ 16, đầu thế kỷ 17 cũng có bài thơ rằng:

Nghe mưa rơi lộp độp trên tán lá Ngô Đồng

Lòng não nề, tiếng nghe sao thảm thiết

Sau này có lẽ chẳng trồng cây lá rộng sát hiên nhà

Bạn đang sao chép nội dung của Trí Thức VN. Nếu là cá nhân sử dụng, vui lòng ghi rõ nguồn trithucvn.org. Nếu là website, kênh truyền thông, vui lòng chỉ sử dụng nội dung khi có sự cho phép của Trí Thức VN.