LOS ANGELES, California (NV) – Hôm 2 Tháng Mười Hai, Vương Quốc Anh đã trở thành quốc gia phương Tây đầu tiên chấp thuận sử dụng rộng rãi vaccine ngừa COVID-19 của Pfizer. Tại Mỹ, việc chủng ngừa vaccine này cũng đang được khai triển và có thể phân phối vào giữa Tháng Mười Hai. Đây là vấn đề được rất nhiều người quan tâm.
Hai công ty – Pfizer và Moderna – đã nộp đơn xin cấp phép sử dụng khẩn cấp từ Cơ Quan Quản Lý Thực Phẩm Và Dược Phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho loại vaccine hai mũi của họ. Nhiều công ty dự trù sẽ nộp đơn trong những tháng tới.
Vì vaccine đang được sản xuất trong thời gian kỷ lục, nhiều người lo lắng về những tác dụng phụ và nghi hoặc về hiệu quả. USA Today vừa đăng tải những thông tin mới nhất mà họ thu thập được từ các chuyên gia trong ngành.
Sẽ có hàng trăm triệu liều vaccine trong năm tới
Theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO), có hơn 200 “ứng cử viên vaccine” đang được phát triển, với 48 loại đang được thử nghiệm lâm sàng. Các công ty dược phẩm Pfizer, Moderna và AstraZeneca đang dẫn đầu trong cuộc chạy đua cung cấp vaccine này. Pfizer đang hợp tác với công ty BioNTech của Đức và AstraZeneca đang hợp tác với Đại Học Oxford.
Hiện chưa có loại vaccine COVID-19 nào được ủy quyền ở Hoa Kỳ, nhưng các chế phẩm để phân phối đang tăng lên. Theo quy định của FDA, vaccine không thể được vận chuyển đến các cơ sở quản lý, cho đến khi nó đã được cấp phép hoặc được ủy quyền. Chiến dịch Warp Speed, sáng kiến do Tòa Bạch Ốc lãnh đạo để phát triển và phân phối vaccine, có kế hoạch bắt đầu phân phối những mũi vaccine đầu tiên trong vòng 24 giờ, sau khi được FDA cho phép.
FDA dự trù sẽ cấp phép cho vaccine Pfizer vào giữa Tháng Mười Hai. Các chuyến bay thuê bao mang vaccine COVID-19 của Pfizer đến Hoa Kỳ từ Bỉ đã bắt đầu hôm 4 Tháng Mười Hai, khởi đầu cho cái mà Cơ Quan Điều Hành An Toàn Hàng Không Liên Bang Mỹ (FAA) gọi là “chuyến bay hàng loạt” (mass air shipment) đầu tiên “chuyên chở” vaccine virus Corona.
Công ty công nghệ sinh học Moderna đã nộp đơn hôm 30 Tháng Mười Một để xin phép sử dụng khẩn cấp từ FDA. Trong khi đó, AstraZeneca/ Oxford phải đối mặt với sự giám sát kỹ lưỡng về kết quả tạm thời từ các thử nghiệm ở Anh và Brazil. Kết quả của họ được công bố vào tuần trước, có hiệu quả 60% khi vaccine được chích với hai liều lượng bằng nhau và 90% trong nhóm nhỏ được chích hai lần, nửa liều trong lần đầu.
Moderna cho biết họ có sẵn 20 triệu liều ở Mỹ vào cuối năm dương lịch này và 500 triệu đến 1 tỷ liều khác vào năm tới. Còn theo Pfizer, họ có tới 50 triệu liều vaccine được sản xuất vào cuối năm nay và 1.3 tỷ liều nữa vào năm tới. Cả hai công ty đã đồng ý cung cấp cho người Mỹ 100 triệu liều, được tài trợ thông qua sự hỗ trợ liên bang về sản xuất và phân phối.
Trung Quốc, Nga chích vaccine trong thời gian còn thử nghiệm
Nga là quốc gia đầu tiên công bố sẵn sàng sử dụng vaccine ngừa COVID-19 vào giữa Tháng Tám, mặc dù chưa đầy hai tháng thử nghiệm trên người. Vào thời điểm đó, Tổng Thống Vladimir Putin cho biết loại vaccine do Viện Gamaleya có trụ sở ở Moscow phát triển đã trải qua “các thử nghiệm cần thiết.” Vaccine này được chích cho một trong những người con gái của ông. Tại Trung Quốc, “gần 1 triệu người” đã được chích một loại vaccine thử nghiệm do công ty dược phẩm Sinopharm phát triển, chủ tịch công ty này nói với một hãng tin Trung Quốc vào giữa Tháng Mười Một.
Như vậy, Trung Quốc và Nga bắt đầu triển khai hàng loạt vaccine virus Corona của riêng họ trước khi hoàn thành các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối.
Các tác dụng phụ của vaccine ngừa COVID-19
Trên WSB-TV của Atlanta, Georgia, ông Ben Hutsler cư dân thành phố Alpharetta, Georgia, kể, ông bắt đầu có các triệu chứng giống như bệnh cúm một ngày sau khi chích mũi đầu tiên. “Nhiệt độ của tôi tăng vọt lên mức khá cao, 104 độ. Tôi buồn nôn lắm, nhưng ráng nằm nghỉ trong vài giờ. Cơn sốt cũng tự giảm và tôi không dùng bất kỳ loại thuốc nào để điều trị,” ông Hutsler nói.
Hutsler là một trong số hàng chục nghìn người tình nguyện tham gia các cuộc thử nghiệm vaccine ngừa virus Corona do các công ty dược phẩm Moderna và Pfizer phát triển. Tiến Sĩ Nathan Segall, người điều hành một công ty thử nghiệm lâm sàng ở Atlanta, đã chích vaccine cho 735 người. Một nửa trong số họ được chích một loại vaccine thật và nửa còn lại được chích giả dược.
Cả hai loại này đều cần chích hai mũi cách nhau khoảng một tháng. Segall cho biết những người được chích vaccine thật không có tác dụng phụ nghiêm trọng. Ông nói: “50% đến 60% những người được chích vaccine thật có các phản ứng phụ nhẹ, đôi khi vừa phải. Mệt mỏi, đau đầu, đau cơ và ớn lạnh. Không có gì đáng lo ngại, và tôi nghĩ đó là ‘cái giá rất hợp lý’ để được bảo vệ, chống lại virus.” Theo Tiến Sĩ Segall, các tác dụng phụ kéo dài một đến hai ngày và thường xuất hiện sau khi chích liều vaccine thứ hai.
Hutsler cho biết ông cảm thấy khỏe sau lần chích thứ hai. Ông cho rằng việc chích vaccine này rất đáng dù phải nằm trên giường một vài ngày với các triệu chứng giống như cúm. Ông nói: “Đó là một sự bất tiện nhỏ so với nguy cơ bị nhiễm COVID-19.”
Một tình nguyện viên thử nghiệm vaccine khác nói rằng ông sẽ khuyến khích những người khác chích khi vaccine được phổ biến rộng rãi. Ông Rodney Milton cho hay: “Tôi biết có rất nhiều nỗi sợ hãi và không chắc chắn về vaccine này. Nhưng nó hết sức quan trọng. Tôi nghĩ rằng cần phải thúc đẩy việc chủng ngừa.”
Những điều cần biết khi chích ngừa vaccine COVID-19
Cô Jeylan Mammadova, nhà phân tích chăm sóc sức khỏe của công ty nghiên cứu đầu tư Third Bridge, cho biết vaccine bạn được cung cấp sẽ phụ thuộc vào mức độ bạn sống gần trung tâm y tế có được trang bị tủ lạnh đúng tiêu chuẩn y tế hay không.
Vaccine Pfizer phải được giữ siêu lạnh, ở nhiệt độ của đá khô, khiến hầu hết các hiệu thuốc và văn phòng bác sĩ khó có thể chứa được. Vaccine có thể được bảo quản đến năm ngày ở nhiệt độ tủ đông thông thường. Nó được vận chuyển trong các hộp chứa 975 liều, vì vậy cơ sở quản lý vaccine sẽ phải sử dụng hết những liều đó trong vòng năm ngày.
Đối với vaccine của Moderna, Tiến Sĩ William Schaffner, giáo sư về chính sách y tế và y tế dự phòng tại Trường Y Đại Học Vanderbilt, cho biết, vaccine có thể được phân phối rộng rãi hơn vì nó được bảo quản lạnh trong vòng tối đa một tháng trước khi sử dụng. Tương tự, vaccine AstraZeneca/ Oxford có thể được bảo quản trong tủ lạnh, điều này sẽ giúp dễ dàng phân phối đến các khu vực không dễ tiếp cận tủ đông.
Hầu hết các loại vaccine ở giai đoạn này cần hai liều để có hiệu quả tối đa. Các mũi chích Pfizer/ BioNTech cách nhau 21 ngày, Moderna’s cách nhau 28 ngày và AstraZeneca/ Oxford’s cách nhau khoảng một tháng. Vì các loại vaccine khác nhau về thành phần, cách bảo quản và thời gian giữa hai liều, nên các chuyên gia cho rằng mọi người phải dùng cùng một loại vaccine cho cả hai liều. Tiến Sĩ Greg Poland, giám đốc Nghiên Cứu Vaccine của Mayo Clinic, cho biết: “Không có nghiên cứu nào xem xét khả năng thay thế lẫn nhau của vaccine vào thời điểm này.”
Nếu chích một mũi rồi, đến ngày chích mũi thứ hai lại quên và bị bỏ lỡ, hoặc sợ có tác dụng phụ, thì sao?
“Nghiên cứu hiện tại cho thấy rằng, đối với các loại vaccine yêu cầu chích hai mũi, mọi người nên chích đủ để có lợi ích tối đa. Tuy nhiên, chỉ chích mũi đầu tiên vẫn sẽ mang lại một số lợi ích,” ông Poland nói.
Cũng như các loại vaccine khác như vaccine sởi, quai bị và rubella – các chuyên gia nói rằng không bao giờ là quá muộn để chích liều thứ hai, ngay cả khi bạn bị trễ hẹn cho lần sau theo lịch trình.
Nếu đã ‘dính’ COVID-19, có cần chích ngừa vaccine?
Theo Trung Tâm Phòng Ngừa Dịch Bệnh Mỹ (CDC) là “Nên.” Những người đã bị nhiễm COVID-19 “có thể được khuyên” nên chích vaccine “do những rủi ro sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến COVID-19 và thực tế là có thể tái nhiễm COVID-19.” Hiện tại, các chuyên gia cho biết vẫn chưa biết những kháng thể sẽ tồn tại trong cơ thể bao lâu sau khi nhiễm bệnh.
Tiến Sĩ Schaffner nói: “Chúng tôi không biết liệu trình bảo vệ sẽ kéo dài bao lâu sau khi bạn hồi phục. Chích ngừa luôn tốt, vì nó mang lại sự bảo vệ tốt nhất.”
Tiến Sĩ Poland cho biết: “Không có bằng chứng cho thấy vaccine gây ra bất kỳ rủi ro nào cho những người trước đó đã mắc COVID-19.”
Tiến Sĩ Poland cũng khuyến cáo bệnh nhân không nên đến phòng khám bác sĩ để chích phòng theo lịch trình, nếu họ đang có các triệu chứng của COVID-19. Điều đó sẽ gây ra nguy cơ lây truyền, cũng như gây ra bất kỳ tác dụng phụ tiềm ẩn nào. Ông nói: “Khi ai đó đến chích ngừa COVID-19, nếu họ bị sốt hoặc nhiễm trùng nặng, chúng tôi sẽ tạm thời chưa chích.”
Chích ngừa rồi, đã yên tâm chưa?
Tiến Sĩ Schaffner nói: “Các loại vaccine có hiệu quả 90%. Điều đó có nghĩa là bạn có thể gặp phải virus và vẫn bị bệnh.”
Ví dụ, dữ liệu từ Moderna cho thấy trong số 196 người trong thử nghiệm lâm sàng nhiễm COVID-19, 11 người đã được chủng ngừa. Nhưng không ai trong số 11 người tham gia đó mắc bệnh nặng, điều này cho thấy rằng vaccine đã ngăn ngừa được bệnh nặng.
Cũng có thể bị bệnh nếu bạn không chích vaccine đủ thời gian để bảo vệ. Theo CDC, thường mất “vài tuần” để cơ thể có được khả năng miễn dịch sau khi chích chủng. Vì vậy, có thể một người nào đó có thể bị nhiễm COVID-19 ngay trước hoặc ngay sau khi chích chủng, họ vẫn bị bệnh.
Có phải chích ngừa vaccine COVID-19 hằng năm? Nếu virus đột biến thì sao?
“Mặc dù vaccine đã được chứng minh là có khả năng kháng thể, nhưng không có dữ liệu nào cho thấy nó kéo dài trong bao lâu,” Tiến Sĩ Schaffner nói. “Lớp bảo vệ đó có thể mất dần theo thời gian và bạn có thể bị mẫn cảm trở lại.”
Về khả năng virus đột biến, Tiến Sĩ Poland nói: “Không ai biết. Chúng tôi cũng chưa thực sự thấy một đột biến nào thoát khỏi khả năng miễn dịch do vaccine gây ra, nhưng không có lý thuyết hoặc quan sát nào, rằng điều đó không thể xảy ra. Đã có nhiều loại virus từ chồn, các động vật khác truyền qua người, thì khả năng điều này cũng sẽ xảy ra, ngày càng nhiều.”
Vaccine Pfizer, Moderna được sản xuất ở đâu?
Pfizer có hai nhà máy sản xuất vaccine COVID-19, một ở Kalamazoo, Michigan, và một ở Puurs, Bỉ. Công ty có một địa điểm phân phối ở Pleasant Prairie, Wisconsin, nơi vaccine đang được lưu trữ. Cũng có thể có các địa điểm khác trên toàn quốc nơi vaccine sẽ được lưu trữ trước khi cho phép cung cấp.
Moderna đã bắt đầu sản xuất vaccine tại nhà máy của mình ở Norwood, Massachusetts, và sẽ tăng cường sản xuất trong tháng tới với sự trợ giúp từ nhà sản xuất theo hợp đồng Lonza Biologics, có cơ sở ở Portsmouth, New Hampshire. (Đ. Trang)
