Trị và ngừa cúm
Hỏi:
-Cách chữa bệnh cảm và cúm có gì khác nhau và giống nhau? Có cần trụ sinh không? Khi nào cần? Và những ai cần chích ngừa cúm? Khi nào nên chích?
-Chích ngừa cúm sớm có sợ miễn nhiễm mau hết và khi mùa dịch cúm đến trễ thì mình bị giảm sức đề kháng hay không?
-Tại sao phải chích ngừa cúm mà không chích ngừa cảm? Cúm có gì nguy hiểm không mà phải chích ngừa?
Ðáp:
Cách điều trị cúm
Trong cả hai bệnh cảm và cúm, nâng đỡ sức đề kháng của cơ thể và trị triệu chứng đều là điều rất quan trọng.
Chính sức đề kháng của cơ thể là thành phần chính chống chọi với vi rút cảm và cúm. Do đó, ta cần chú ý nâng đỡ sức đề kháng của mình bằng cách:
-Uống đủ nước.
-Nghỉ ngơi đầy đủ.
-Ăn uống dễ tiêu và cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể bằng cách nấu thức dễ tiêu hóa, bổ dưỡng, ăn mỗi lần một ít nhưng ăn nhiều lần hơn.
Ngoài ra, ta có thể trị triệu chứng bằng cách:
-Súc miệng và họng bằng nước muối ấm và loãng. Cần chú ý là nên pha nước muối chỉ lạt như nước mắt của ta, nếu mặn quá sẽ làm khó chịu, kích thích niêm mạc cổ họng, có thể làm ho nhiều hơn.
-Uống thuốc giảm đau, giảm sốt (nhớ tránh aspirin ở trẻ em).
-Thuốc uống khô mũi, thuốc ho.
-Xông mũi bằng nước ấm.
Cần chú ý là trái với nhiều người tin tưởng, rất nhiều nghiên cứu cho thấy thuốc trụ sinh và vitamin C không giúp làm cho cảm và cúm mau hết hơn. Ngay cả, nếu nước mũi đổi màu, đó cũng không phải là dấu hiệu cho thấy ta cần trụ sinh.
Ta nên đi thăm bác sĩ nếu có sốt cao, đau vùng xoang, khó thở, đau nhức mình mẩy quá nhiều.
Nên đi sớm, vì nếu đó là cúm, tốt nhất là bắt đầu thuốc trị cúm trong vòng 48 tiếng đồng hồ đầu tiên, dù rằng bắt đầu trễ hơn cũng có tác dụng dù là kém hơn, nhất là ở những người già yếu.
Thuốc chống virus cúm có thể làm nhẹ và giảm bớt thời gian bị cúm khoảng 2 ngày. Hai thuốc chống virus cúm được CDC khuyến cáo dùng (khi cần) trong năm nay (2012), là Tamiflu® (generic name oseltamivir) and Relenza® (generic name zanamivir), cả hai đều cần bác sĩ khám và kê toa, các thuốc này thường cần được dùng trong năm ngày, dù rằng các bệnh nhân cúm cần nhập viện có thể cần dùng lâu hơn.
Làm sao để phòng cúm?
Cúm (cũng như cảm) lây sang người khác thường nhất bằng các tiếp xúc trực tiếp với các chất tiết (như nước mũi) của người bệnh, có thể là từ tay người này sang tay người khác, hoặc qua trung gian như nắm cửa... Vi rút có thể tồn tại trong môi trường đến ba tiếng đồng hồ. Khi tay ta tiếp xúc với các chất tiết này, rồi dụi vào mắt mũi của mình, ta sẽ bị lây bệnh.
Do đó, điều quan trọng đầu tiên để phòng cảm và cúm là:
-Nên rửa tay thường xuyên. Tốt nhất là rửa với xà bông và nước ấm, khoảng 20 đến 30 giây. Hai mươi đến ba mươi giây là khoảng thời gian mà ta hát bài “Happy birthday to you, happy birthday to you, happy birthday, happy birthday, happy birthday to you” khoảng hai lần.
-Không vứt bỏ khăn chùi mũi bừa bãi.
-Khi ho hay ách xì, nên che miệng bằng cánh tay, chứ không phải bằng bàn tay, để giảm bớt các chất tiết dính vào bàn tay rồi qua các vật dụng hoặc bàn tay người khác
-Tránh sờ, móc tay, ngón tay vào mắt, mũi.
Các vi rút cảm và cúm cũng có thể lan truyền qua các hạt li ti bay trong không khí sau khi người bệnh ho hay ách xì, do đó, nên tránh tiếp xúc kéo dài với người bệnh.
Người bệnh cũng nên nghỉ làm khi còn triệu chứng, để mau giảm bệnh và tránh lây cho người trong sở làm.
Dù nằm trong các hạt li ti trong không khí sau khi người bệnh ho hay ách xì ra, vi rút lại không có trong nước bọt của người bệnh trong 90 phần trăm các trường hợp. Do đó, điều lý thú là bị (hay được) người bệnh hôn, thường không khiến ta bị lây bệnh.
Nhiều người vẫn tưởng là lạnh là một nguyên nhân gây ra cảm hay cúm. Thật ra, nhiều nghiên cứu cho thấy khí hậu lạnh không phải là nguyên nhân của cảm hay cúm. Lạnh có thể gây ra viêm mũi do co giãn mạch máu trong mũi (vasomotor rhinitis), có triệu chứng giống như cảm, nhưng đó không phải là cảm, và không lây. Tuy nhiên, dù sao, giữ cơ thể đủ ấm vẫn là điều tốt và cần thiết.
Bên cạnh các phương pháp phòng ngừa rất quan trọng kể trên, áp dụng cho cả cảm và cúm. Ta còn có thể để phòng cúm bằng cách dùng thuốc ngừa.
Thuốc ngừa cúm gồm có vắc xin, và thuốc trị cúm cũng có thể dùng để ngừa cúm.
Vắc xin ngừa cúm thường dùng nhất là loại thuốc chích, ra hàng năm. Thuốc phải thay đổi hàng năm vì như đã nói, vi rút cúm rất mau thay đổi cấu trúc di truyền, và mỗi năm người ta đều phải chế ra thuốc ngừa cho năm đó.
Thuốc ngừa có hiệu quả từ 70 đến 90 phần trăm, và phải chích sớm, vì thuốc cần khoảng hơn hai tuần để cơ thể có thể tạo ra kháng thể, và mùa cúm đôi khi có thể đến sớm ngay từ Tháng Mười.
Hiện nay, cũng có loại thuốc hít ngừa cúm, nhưng chỉ có thể dùng cho người từ 2 đến 49 tuổi, mạnh khỏe và không có thai (những người không mạnh khỏe và có thai không nên dùng loại thuốc chủng hít qua mũi này), ngay cả ở những người tiếp xúc với những người có nguy cơ cao.
Từ năm 2010 cho đến nay, CDC khuyên tất cả mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên đều nên chích ngừa cúm.
Những người có nguy cơ cao bị bệnh, và nếu bị thì dễ bị nặng, và bị biến chứng, cần chú ý để chủng ngừa hơn:
-Tất cả trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi.
-Tất cả phụ nữ sẽ có thai.
-Người lớn từ 50 tuổi trở lên.
-Những người ở bất cứ tuổi nào có các bệnh kinh niên.
-Những người tiếp xúc với những người kể trên.
-Những người tiếp xúc và chăm sóc cho trẻ em dưới 6 tháng.
-Nhân viên y tế.
Ngoài thuốc chủng ngừa, một số thuốc dùng để trị cúm (như Tamiflu) cũng có thể được dùng để ngừa cúm. Giống như trong việc điều trị, thuốc cần phải được bắt đầu trong vòng 48 tiếng từ khi tiếp xúc với người bệnh, phải có toa bác sĩ mới mua được thuốc này, và phải dùng ít nhất là bảy ngày. Liều ngừa bệnh khác với liều trị bệnh.
Tóm tắt
Cúm thường nặng hơn cảm, thường có sốt cao, rét, đau rêm mình mẩy.
Nếu nghĩ là cúm, hoặc nếu nghi là có các biến chứng nên đi bác sĩ sớm để được chẩn đoán, chữa sớm và thích hợp.
Nâng cao sức đề kháng bằng ăn, uống, nghỉ ngơi đầy đủ và trị triệu chứng là điều cần làm trong việc điều trị cả hai bệnh cảm và cúm.
Thuốc trị và ngừa cúm cần phải được dùng trong vòng 48 tiếng đống hồ đầu tiên mới mang lại hiệu quả tốt nhất.
Rửa tay với nước và xà bông khoảng 20-30 giây - bằng thời gian hát “Happy birthday to you” hai lần là điều đơn giản, không tốn kém, nhưng lại rất cần thiết và hiệu quả trong việc phòng cúm.
Tất cả mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên, không bị dị ứng với thuốc chích ngừa cúm hoặc trứng, đều nên chích ngừa cúm. Những người có nguy cơ cao cần chích ngừa cúm sớm.
Thân mến
Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng
nguyentranhoang.com
