Thung lũng Colorado - kiệt tác của thiên nhiên
Thung lũng Colorado được tạo nên bởi dòng chảy mãnh liệt của sông Colorado. Theo tiếng Tây Ban Nha, Colorado có nghĩa là màu đỏ sẫm, và dòng sông Colorado luôn mang màu đỏ này bởi lượng lớn phù sa. Với những đặc điểm riêng, thung lũng Colorado được xem là thiên đường hạ giới. Thượng lưu sông Colorado bắt nguồn từ núi Luoji, nước tương đối nhiều, lại thêm lượng nước tan ra từ băng tuyết đổ vào nên càng thêm phong phú. Dòng sông đổ xuống như một chú ngựa hoang không cương, khi thì xuyên qua các khe, lúc thì chảy đổi dòng tạo ra 19 khe. Khi dòng chảy cao nguyên Colorado ngày một tăng lên, đổ xuống rất mạnh, làm nên một kỳ quan giữa hai khe núi vách dựng, có độ dài lớn nhất thế giới được mệnh danh là đệ nhất thung lũng. Phần lớn khe chảy theo hướng Đông Tây, Đông chảy vào sông Colorado, Tây đến gần biên giới Nevada, gần vực Ghelande Wasken. Hình dạng không tuân theo quy luật nào, khúc khuỷu, ngoằn ngoèo. Nếu cưỡi lừa men theo con đường nhỏ thì phải mất 3 giờ đồng hồ mới đến nơi thấp nhất của khe. Cảnh sắc kỳ diệu của khe núi có một không hai. Do dòng nước xói mòn, địa tầng có cấu tạo cứng, mềm khác nhau làm cho cả vùng rộng lớn bị sụp lở, có nơi chỉ còn lại vết tích vài chỗ nứt nẻ, có nơi bằng phẳng như dùng dao sắn xuống, có nơi ghồ ghề như lưỡi cưa, thung lũng dài vô tận, đa dạng đủ kiểu.
Colorado map Người dân căn cứ vào hình dáng đặc trưng mà đặt tên theo thần thoại như miếu thần Deanna, chùa Brahaman, điện thần Abolou... Mặt cắt của khe núi tầng tầng lớp lớp giống như hình dáng uốn lượn của hàng nghìn quyển sách. Nhìn lên, dọc theo vách núi lộ ra những dấu tích từ thời Hàn vô kỷ đến thời Tân sinh, được gọi là "sách giáo khoa sống của địa chất học". Du khách tới đây không ngớt lời khen ngợi sự điêu khắc tinh tế của thiên nhiên. Sự tráng lệ của nó không chỉ ở những đỉnh núi cheo leo, những cột đá muôn hình vạn trạng mà màu sắc của nó cũng vô cùng huyền ảo. Đá ở hai bên vách mang khoáng chất khác nhau, nên dưới ánh nắng mặt trời, nó tạo ra những màu sắc khác nhau. Chỗ có màu đỏ tươi, chỗ màu đen bóng, mảng này màu xám tro, mảng kia màu đen bóng... khiến khe vách giống như một bức tranh màu, đẹp không tả xiết. Màu sắc của thung lũng có thể thay đổi theo thời tiết, tạo nên sự huyền bí chỉ nơi đây mới có. Trong những ngày trời âm u, thung lũng lớn này dường như được bao phủ một màn sương tím. Khi ánh bình minh ló dạng hoặc hoàng hôn chiếu xuống, núi sông như được nhuộm thành màu đỏ cam. Khí hậu thung lũng thay đổi thất thường, khi ánh nắng chiếu thẳng xuống, lúc lại mưa gió bão bùng... khiến phong cảnh nơi đây biến hóa khôn lường. Hai bờ Nam, Bắc tuy chỉ khác nhau một con sông rộng nhưng khí hậu rất khắc nghiệt. Đại bộ phận bờ Nam chỉ cách mực nước biển 2.000 m, nhưng bờ Bắc cao hơn bờ Nam 600 m, lượng mưa bình quân hàng năm ở bờ Nam khoảng 400 mm, khí hậu bờ Bắc lạnh hơn bờ Nam, mùa đông tuyết rơi nhiều, nai sống thành từng đàn.
Trong thung lũng, các động thực vật hoang dã rất phong phú với hơn 200 loài chim. Trong thung lũng cây cối mọc um tùm nhiều loại hoa dại. Trại chăn nuôi Patun dưới thung lũng và ngọn San Francisco cách nhau 90 km, cao 3.500 km, quang cảnh rõ nét và tuyệt đẹp.
Năm 1903, tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt đến thung lũng phải thốt lên: "Thung lũng khiến tôi vô cùng cảm phục, khó có thể so sánh và hình dung trên thế gian rộng lớn này lại hiện diện nơi có một không hai này". Theo truyền thuyết, thung lũng lớn này do lũ lụt tạo nên. Lúc ấy, thượng đế vì muốn cứu nhân loại nên biến con người thành cá. Cũng vì lý do đó mà người Indian cho tới giờ vẫn không ăn cá tươi.
Năm 1869, thiếu tá pháo binh Mỹ Paolo thống lĩnh một đội viễn chinh đáp tàu từ sông Colorado đến thắng đáy thung lũng. Ông mang những gì được chứng kiến ở Colorado viết thành quyển Du ký, tuyên truyền rộng rãi và được cả nước biết đến.
Năm 1911, Mỹ thành lập khu bảo vệ quốc gia Colorado. Năm 1919, quốc hội Mỹ thông qua pháp lệnh, chia đoạn sâu nhất của thung lũng dài khoảng 170 km thành thung lũng lớn công viên quốc gia. Nay công viên được liệt vào một trong những khu bảo tồn thiên nhiên được bảo vệ bởi tổ chức Văn khoa giám Liên hợp quốc tuyển chọn.
Hằng năm có tới hơn 3 triệu khách tới viếng thung lũng xinh đẹp Colorado. Du khách có thể nhìn ngắm cảnh thung lũng tráng lệ từ trên máy bay, hoặc ngồi trên tàu thả mình trôi trên dòng Colorado, thưởng thức phong cảnh tự nhiên của hai vách thung lũng. (Nature)
