Hoa Tím Bằng Lăng

 Chương một 

      Tin Toại bị bắt làm giao động cả hai xã Lương Qưới và Lương Hòa. Ngày Toại ra tòa cùng với ba tên cướp hững hờ đến. Và cái bản án mười năm tù giáng lên đầu Toại làm cho mẹ chàng ngất xỉu,cha chàng ôm mặt gục đầu ràn rụa nước mắt. Ánh bủn rủn tay chân qụy xuống sàn gạch. Chỉ có Nguyệt, em gái của Ánh còn tỉnh táo lo chăm sóc cho bà Công và chị nàng. Toại bị công an còng tay dẫn giải về khám đường. Chàng đưa cặp mắt u buồn nhìn cha mẹ và người yêu, đôi môi mấp máy định nói điều gì nhưng không còn kịp nữa,họ đã lôi chàng ra xe bít bùng dùng để chở tội nhân và rời toà án, để lại phía sau những con người vật vã với khổ đau. 
  
      Kể từ hôm đó, ông Công như người câm điếc, còn vợ ông như kẻ mất hồn. Trại mộc của ông vắng khách đến đặt hàng. Cái tài đóng bàn ghế và tủ đứng bằng cây bằng lăng rất khéo của ông cũng bị khách thờ ơ. Còn chòm xóm thì ra mặt lạnh lùng với vợ chồng ông. Hai ông bà cũng cúi đầu gằm mặt trước thái độ của người đời. Đau đớn cho họ hơn nữa là hai đứa con lớn, cậu hai Danh và cô ba Yến cũng nhiều lời trách móc mẹ cha có một thằng con út lưu manh. Họ nhất định không còn nhận nhìn Toại là em mình vì sợ bị nhục lây. 
      Ông bà Công ăn ở với nhau hơn 30 năm. Họ có 3 người con, hai trai, một gái. Tuy ít học, ông lại có tài làm mộc rất khéo nên sống nhờ vào nghề làm bàn ghế và nuôi ba đứa con họ ăn học đến nơi đến chốn. Cậu Hai Danh tốt nghiệp trường luật và hiện giữ chức thẩm phán tại tòa án Sàigòn. Vợ của Danh là Oanh, giáo viên anh văn cấp ba trường Võ thị Sáu. Oanh sanh 2 đứa con trai. Cô Ba Yến là bác sĩ có chồng cũng là đồng nghiệp làm chung trong bệnh viện nhi đồng thành phố. Hai người mới có một đứa con gái nên hết mực thương yêu. Còn người con trai út của ông bà Công là Toại vừa học xong trường kỹ sư canh nông. Chàng dự tính thuê một khu đất để trồng cây ăn trái và cây bằng lăng, sau nầy cung cấp vật liệu cho cha mình làm mộc. Ngoài ra, Toại biết Ánh, vị hôn thê của chàng rất thích hoa bằng lăng tím. Dân trong vùng, đa số là người không mấy khá giả nên ít dám dùng các loại gỗ trắc,gỗ lim làm bàn ghế trong nhà mà họ thường sử dụng cây bằng lăng cho đỡ tốn tiền. Dự tính của chàng kỹ sư trẻ chưa thực hiện được thì chàng mang án 10 năm tù. 
      Ngày thăm nuôi Toại, cha mẹ chàng cùng người vợ chưa cưới khệ nệ mang các thức ăn vào tù để bồi dưỡng cho chàng. Trước mặt các người thân yêu, Toại khẳng định chàng bị án oan. Bà Công ngậm ngùi thương cho số phần không may của con mình. Ánh âu sầu lo lắng cho duyên tình của nàng và Toại. Còn ông Công chỉ lặng lẽ nhìn con, lắc đầu ra chiều khổ sở. Toại tìm lời an ủi cha mẹ và người yêu nhưng chàng thừa biết chẳng hiệu quả gì, vì trong ánh mắt mọi người không còn loé lên chút hy vọng nào. Giờ đây, họ chỉ chờ 10 năm thọ hình của Toại đi qua để Toại ra khỏi vòng lao lý, trở về với mẹ cha và người chàng yêu. Trời có chiều lòng người chăng ? Chỉ có thời gian mới có câu giải đáp. 
      Giòng đời hờ hững trôi, một năm rồi hai năm đi qua, cảnh vật không đổi thay, nhưng lòng người lại có nhiều thay đổi. Cha mẹ của Ánh quyết định từ hôn; nàng cũng không phản đối. Một Việt kiều từ Úc về ngỏ lời xin cưới nàng. Phụ thân Ánh vui mừng khoe khoang với hàng xóm; Ánh cũng nhận lời không do dự. Những ước hẹn, những dự tính với Toại ngày nào cũng theo năm tháng đi vào quên lãng. Trước mắt nàng giờ đây hiện ra một khung trời mới đầy mộng mơ trên phần đất Úc đại Lợi. Chỉ có Nguyệt, em gái nàng là người phản đối thái độ thay đen, đổi trắng của cha mẹ và chị mình. Ngày cưới của Ánh, Nguyệt lánh mặt. Nàng biết tâm trạng đau khổ vì tủi thân của cha mẹ Toại nên tìm đến nhà ông bà Công an ủi. Cha mẹ Toại đã biết trước sẽ có cảnh nầy nên họ đã âm thầm chuẩn bị đón nhận. Không oán trách, không giận hờn, ông bà Công dửng dưng trước sự đời thay đổi như trở bàn tay. Họ chỉ buồn định mệnh khắt khe nỡ vùi dập cuộc tình của đôi lứa. 
      Sáng nay, đúng ngày thăm nuôi tù, Toại đón nhận tin Ánh lấy chồng do mẹ chàng mang đến. Trực giác đã báo trước cho Toại biết khi Ánh thưa dần rồi dứt hẳn các buổi viếng thăm. Chỉ còn Nguyệt thay chị cụ bị thức ăn vào nuôi Toại. 
      Chàng nghĩ thương cho Nguyệt, người em gái của Ánh chịu nhiều thiệt thòi vì thua chị về nhan sắc và sức học. Nàng lam lủ suốt buổi chợ sáng ,giúp mẹ bán tạp hoá trong lồng chợ Bến tre, chiều về lo việc giặt giũ quần áo và nấu cơm nước cho cả gia đình,trong khi Ánh được cha mẹ cưng chiều, chỉ học rồi đàn hát, rong chơi, hò hẹn với người yêu. Cô gái có nước da bánh ếch, gương mặt chữ điền lại có một giọng nói có duyên. Nhưng lòng Toại còn đang đau nhói vì mất Ánh nên chàng chưa thay hình bóng người yêu cũ bằng một cô gái nào khác, kể cả Nguyệt. 
Thời gian xô đẩy nhau đi, Toại đã thọ hình hơn 5 năm tù. Chàng đã bước qua một nửa đoạn đường tủi nhục. Trong nhà giam, 3 tên cướp Thanh Long hay lân la hỏi thăm gia cảnh của Toại nhưng chàng không hé môi. Bọn chúng bảo thà nhận chịu những trận đòn khảo tra của công an chứ không khai đầu đảng của chúng là ai. Chúng đã nhận lệnh hãy lặng thinh chịu án tù để gia đình chúng được đại ca bảo dưỡng, bằng không, vợ con chúng sẽ nheo nhóc bên ngoài, và khi ra tù chúng sẽ lãnh án tử hình theo luật giang hồ của xã hội đen. Lời hứa của tên đầu đảng chỉ thực hiện được trong 5 năm. Mới đây, gia đình chúng đi thăm nuôi tiết lộ hắn đã gom góp của cải trốn ra nước ngoài sống, bỏ mặc gia đình của đám đàn em bữa đói, bữa no. Bọn chúng cũng tâm sự với Toại là lúc bị công an lấy cung, chúng chẳng hề khai có Toại nhúng tay trong vụ cướp, vì thật ra chúng chẳng hề quen biết chàng. Nhưng ngày ra tòa, Toại vẫn bị kết án một cách khó hiểu. Tại sao trên tờ giấy dầu bọc tiền cướp được có mang dấu tay của Toại ? Ngoài ra, thái độ im lặng chịu đựng của Toại làm cho chúng nghi ngờ có một bí ẩn gì quanh vụ án. 
Tin cha chàng bị bệnh nặng được Nguyệt mang vào khám đường trong kỳ thăm nuôi làm cho Toại trăn trở mấy đêm liền. Theo lời Nguyệt, bà Công đã đưa chồng đi khám bác sĩ và chỉ biết được ông Công bị suy dinh dưỡng vì tâm bệnh. Toại mong gặp mẹ để biết tình trạng của cha chàng. 
  
      Đêm nay trăng thượng tuần chênh chếch trên bầu trời nhiều sao. Ngoài vườn gió thổi rì rào lay động tàu lá chuối. Hàng dừa trở mình nghiêng ngả, các tàu lá cũng lao xao; vài trái dừa khô rụng lăn lóc trên mặt đất, vài trái rơi tõm xuống ao. Hoa bằng lăng trước ngõ rơi lả tả những cánh màu tím nhạt. Ông Công nằm trên giường, đưa mắt nhìn ngọn đèn dầu leo lét , rồi như quyết định một điều gì, ông gượng ngồi lên,tựa lưng vào đầu giường, miệng thều thào gọi vợ : 
- Mình ơi ! Lại gần đây để nghe tôi nói một điều quan trọng. 
Bà Công hớt hải nhanh bước tiến lại ngồi cạnh chồng, lòng bồn chồn lo lắng : 
- Mình đang mệt, hãy để sáng mai rồi nói. 
Ông lắc đầu tuyệt vọng : 
- Sợ không còn kịp nữa mình à. 
Bà nhanh miệng ngắt lời chồng : 
- Mình đừng nói gở làm tôi sợ. 
Ông Công giương cặp mắt lờ đờ nhìn vợ, đôi môi run run : 
- Tôi biết sức tôi mà mình. 
Bà nắm lấy tay chồng ấp úng : 
- Vậy mình muốn nói gì, tôi nghe đây. 
Bằng một giọng đứt quãng, ông cố lấy hơi nói tiếng được tiếng mất: 
- Mình ơi ! Thằng Toại nó ở tù thay cho tôi đó mình. 
Như sét đánh ngang tai, bà Công trân trối ngó chồng như không tin lời ông vừa thốt: 
- Mình nói sao ? Thằng Toại nó ở tù thay cho mình à ? 
Đôi mắt đờ đẫn của ông Công trìu mến nhìn vợ như van xin một lời tha thứ: 
- Phải. Tôi có tội với mình, tôi có lỗi với con nên Trời phạt tôi đó. 
Bà Công sốt ruột muốn biết bèn giục giã chồng: 
- Mình kể hết cho tôi nghe đi. Mình làm gì nên tội mà con nó phải gánh chịu thay mình ? 
      Được lời như mở tấm lòng, ông Công không muốn gì hơn là trước khi nhắm mắt lìa đời, ông được nói lên sự thật cho vợ biết để lương tâm ông không còn bị cắn rứt và để minh oan cho con ông. Như được vợ thêm sức, bỗng dưng ông tỉnh táo lại,gượng ngồi ngả đầu lên vai vợ thì thầm kể: 
- Chắc mình còn nhớ thằng Hai Long. 
Bà nhanh nhẩu gật đầu: 
- Bạn thân của mình trước kia. 
Trầm ngâm trong giây lát như ôn lại chuyện cũ, ông Công mới tiếp lời : 
- Vì chỗ thâm tình nên nó mới rủ tôi làm điều xằng bậy. 
Bà lay nhẹ tay chồng như hối thúc: 
- Mà điều gì mới được ? 
Ông Công cảm thấy xấu hổ trong lòng nên ngập ngừng một lúc, rồi thu hết can đảm thú tội với vợ : 
- Nó rủ tôi gia nhập bọn cướp do nó cầm đầu. 
Bà Công giật nẩy người, há mồm, trợn mắt: 
- Rồi mình nghe theo ? 
Ông Công khoát tay lắc đầu phân trần : 
- Ban đầu tôi dứt khoát từ chối. Nhưng từ khi thằng Danh về quê xin tiền mua căn nhà trong Bình Thạnh cho vợ nó đi dạy gần, rồi đến con Yến cũng về xúi vợ chồng mình bán bớt miếng vườn cho tiền nó mở phòng mạch tư, làm cho tôi suy nghĩ nhiều. Và tình thương con khiến tôi chao đảo, mất lập trường. Tôi đồng ý nhập bọn cướp của Hai Long. Trông thấy dáng dấp tôi khù khờ, run bây bẩy khi cầm khẩu súng lục trong tay, chúng đặc cách cho tôi chôn giấu tiền bạc cướp được để ăn chia. Bình tâm mà nói thì hai Long cũng sòng phẳng với tôi. Nó chia đều cho bọn đàn em và hậu hĩ cho tôi những số tiền lớn. Tôi giấu mình chia phần cho con. Nhờ đó mà thằng Danh có căn nhà mới, con Yến mở phòng mạch tư. Buồn một nỗi là con mình không cần biết tiền đâu cha chúng có để bù đắp cho chúng. 
       Kể đến đây, ông thở dài não nuột; bà cũng vén tay áo quẹt nước mắt. Sau khi lấy hơi, ông thều thào bên tai vợ: 
- Ông bà mình nói : « Đi đêm có ngày gặp ma ». Cho đến một hôm, bọn hai Long đi ăn hàng ở Lương hòa, tôi chờ chúng trong lùm cây để mang của đi giấu. Khi chúng ôm tiền tháo chạy thì bị công an rượt theo ráo riết. Chúng nhanh tay trao cho tôi gói bạc để tẩu tán. Tôi quýnh quáng chạy qua sông, bỗng nghe có tiếng chân ai đuổi theo. Rồi trong bóng tối lờ mờ, tôi bị một cánh tay rắn chắc của người đó xô ngã xuống bờ mương. Quá sợ hãi, tôi lấy hết sức mình vùng vẫy để thoát thân thì trời ơi, người bắt được tôi là thằng Toại đó mình. Nó trố mắt nhìn tôi hớt hải : 
- Ba ! Tại sao ba lại làm chuyện tày trời như vầy ? 
Lúc đó tiếng ồn ào la hét của công an rõ dần. Thằng Toại bèn hối thúc tôi: 
- Ba trốn đi. Hãy trao cái gói gì ba cầm cho con chạy ra bờ ao vứt xuống nước phi tang. 
Tôi làm theo lời con như cái máy. Khi tôi vừa thoát ra khỏi vòng vây của công an thì gặp Hai Long cho biết 3 tên đàn em của nó đã bị bắt với thằng Toại, vì nó chưa kịp vứt gói bạc xuống ao thì bị công an ập đến bắt. Tôi như điên như dại, định ra trình diện với công an chịu tội, nhưng Hai Long ngăn cản vì nó biết tôi sợ đòn tra khảo sẽ khai ra nó là đầu đảng. 
 Bà Công ôm mặt rưng rức khóc. Ông đưa cánh tay gầy gò nắm tay vợ, cặp mắt hom hem trân trối nhìn bà đoạn thều thào : 
- Năm năm qua, tôi sống trong hối hận và tủi nhục, lương tâm cứ vày vò, lòng cứ ray rứt. Tôi đáng chết để đền tội mình à. Chỉ thương cho mình rồi đây biết nương tựa vào đứa con nào để sống ? 
      Mái tóc rủ lòa xòa trên trán, nhiều vết nhăn đậm nét thời gian hằn trên mặt, ông lắc đầu ngao ngán: 
- Thằng Danh chỉ biết có bên vợ nó; con Yến thì ích kỷ chỉ biết có nó thôi, còn thằng Toại đang ngồi tù. Tôi nhắm mắt rồi, mình sẽ xoay xở ra sao ? 
Ông Công thấm mệt, hơi thở dồn dập, giọng nói hổn hển : 
- Trước khi tôi chết, tôi xin mình tha lỗi cho tôi. Cũng vì mù quáng thương con mà tôi làm chuyện xằng bậy. 
Bà Công cảm động khóc ngất, giọng nghẹn ngào : 
- Việc đã dĩ lỡ rồi, mình có hối hận cũng chẳng làm được gì. 
 Chồng bà đuối sức ngả người trên giường nhắm nghiền đôi mắt. Hai hôm sau, ông Công lìa trần. Ông chết đi để lại cho vợ một quãng đường đời nghiệt ngã. Bà Công giấu nhẹm câu chuyện ông kể để hai đứa con lớn không mang mặc cảm có người cha chẳng ra gì. Bà chỉ kể cho Toại nghe trong chuyến thăm nuôi tù. Chàng tìm lời an ủi mẹ và biện hộ cho cha: 
- Tình phụ tử đã đưa người cha đi lạc hướng. Con cũng đã làm tròn chữ hiếu với ba con. Má đừng buồn mà sanh bệnh. 
 Chợt bà nhớ ra lời đề nghị của Danh khi vợ chồng nó và vợ chồng Yến về chịu tang cha hôm trước, bà Công bèn hỏi ý Toại: 
- Anh Hai con nó muốn má lên Sàigòn ở với gia đình nó vì sợ má neo đơn. Con Yến cũng đồng ý như vậy. Còn ý con thế nào, con cho má biết. 
Toại tỏ vẻ đắn đo nên do dự : 
- Biết má có chịu đựng được tánh của chị Hai không ? Con lo lắm. 
Chàng suy nghĩ trong giây lát rồi thở dài,miễn cưỡng nói với mẹ : 
- Còn 4 năm nữa con mãn tù. Má cứ tạm thời gởi nhà cho Nguyệt, lên ở với anh Hai một thời gian rồi con sẽ rước má về Bến tre lại. 
Được Toại đồng ý, bà Công hăm hở bảo:
- Chỉ một thời gian thôi. Nếu ở với thằng Danh không được, má sẽ qua nhà con Yến tá túc. Nó cũng đòi má về ở với nó. Khi nào con ra tù, má sẽ quay về với con tỉnh Bến Tre. Không ai có thể ngờ một thanh niên thuộc gia đình gia giáo, tánh tình hiền lành, có học thức, vừa đỗ bằng kỹ sư canh nông lại có thể là tòng phạm với bọn Thanh Long chuyên cướp của,giết người. Bà Công, mẹ của Toại, vật vã khóc than; bà đôn đáo tìm thuê một luật sư để bào chữa cho con trai út của bà, vì bà nghĩ Toại bị hàm oan. Còn ông Công thì suốt ngày, mặt mày ủ rũ, vợ hỏi điều gì chỉ ừ hữ cho qua chuyện. Trông thấy gương mặt dàu dàu của chồng, bà Công rầu thúi ruột, trong bụng bà thầm trách ông không thương đứa con bạc phần bằng bà. Ngoài sự lo lắng của mẹ ra, Toại còn được người yêu tên Ánh ra trước chính quyền nhận làm nhân chứng cho chàng, vì đêm Toại bị bắt, Ánh đã ngồi bên Toại cạnh bờ sông để tâm tình và dệt mộng tương lai sau khi cha mẹ nàng đã chấp nhận lời cầu hôn của Toại. Trước mặt công an Bến tre, Ánh quả quyết người yêu của mình bị bắt lầm vì nhân dáng có thể giống tên nào đó trong bọn cướp. Chính quyền có vẻ dửng dưng lạnh lùng trước lời lẽ và thái độ cứng cỏi của cô gái. Họ bắt bẻ Ánh vì nàng chỉ biết có một nửa sự thật. Ánh chỉ biết hành động của người tình từ 7 giờ chiều đến 9 giờ tối. Còn sau đó, Ánh mù tịt. Công an không thể tin Ánh vì họ bắt bốn tên cướp, trong đó có Toại lúc 10 giờ20 đêm. Cái khoảng thời gian từ 9 giờ đến 10 giờ20 đêm đó, ai có thể làm chứng cho Toại ? Họ khẳng định lúc bị nhà chức trách bắt, Toại còn cầm trên tay gói bạc vừa cướp được. Ánh cương quyết bảo người nàng yêu là một thư sinh trói gà chưa chặt nên không thể làm việc bất lương như thế được. Nàng xin chính quyền điều tra lại. Họ ỡm ờ cho qua chuyện. Bà Công cũng một mực kêu oan cho con, nhưng tiếng van xin của bà không được ai đếm xỉa tới. Luật sư đến làm việc với công an vài lần rồi thôi; giờ chỉ còn chờ sự phán quyết của tòa án.

Chương hai 

    Thắm thoát đã một năm qua. Bà Công rời Lương Qưới lên Sàigòn sống chung với con trai trưởng nam. Danh có lòng thương mẹ, nhưng Oanh,vợ chàng thì luôn gay gắt, hỗn xược với mẹ chồng. Danh nể vợ nên ngậm miệng làm ngơ. Vì thương hai đứa cháu nội, bà Công âm thầm chịu đựng sự bạc đãi của con dâu, lặng lẽ tự nguyện làm bà vú em kiêm nấu bếp mà cũng chẳng làm cho Oanh hài lòng. Vào bữa ăn, nàng bĩu môi chê canh mặn, cơm khô,nhăn nhó than nuốt không trôi khiến ông chồng lườm mẹ như trách móc. Hai đứa cháu nội kén ăn, bà Công đút từng muỗng cơm cho chúng. Oanh đi dạy về trông thấy, tỏ vẻ không bằng lòng, miệng cằn nhằn: 
- Khi nào đói thì chúng nó ăn. Má đừng đút đứa nào hết. 
 Đợi Danh đi làm về, nàng kể lại và đổ lỗi chính mẹ chàng cưng chiều cháu nội quá mức làm cho thằng Trung, thằng Nam có tánh ỷ lại, chỉ chờ người khác phục vụ mà chẳng biết tự túc. Có khi cháu nội bị nóng sốt, bà Công lo bấn lên, gọi điện thoại đến trường cho Oanh hay cũng làm cho nàng dâu bất bình càu nhàu trách bà luôn làm rộn mình không đúng lúc. Oanh than với chồng mẹ chàng có tánh hay quan trọng hóa vấn đề. 
     Một hôm nàng đề nghị với chồng thuê một người lo chăm sóc cho Trung và Nam vì bà Công ăn ở kém vệ sinh, sợ ảnh hưởng đến sức khoẻ của con họ. Danh hiểu ý vợ nhưng sợ mẹ buồn vì tự ái bèn lờ đi ý định của Oanh. Bà Công trộm nghe được, lòng buồn chất ngất. Bà muốn chính tay bà chăm lo cho hai đứa cháu nội từ miếng ăn, giấc ngủ. Nay, Oanh định loại bà ra khỏi vòng tình cảm của hai con nàng. 
      Một chiều thứ năm, Oanh tổ chức bữa tiệc khoản đãi một đồng nghiệp. Bà Công phục vụ con dâu và khách như một người giúp việc khiến bạn của Oanh cũng tưởng lầm nên vô tình hỏi nàng: 
- Chị tìm đâu được một bà giúp việc tuy lớn tuổi nhưng giỏi giang quá vậy? Nhớ khi nào chị không cần bà ấy nữa thì sang cho mình. 
     Trước câu nói phũ phàng của người bạn dạy chung trường, Oanh mỉm cười khó hiểu, nàng không cải chính cũng chẳng xác nhận. Đến khi nghe hai đứa bé trìu mến gọi nội khiến bà khách bẽ bàng buông lời xin lỗi. Bà Công tuy đau nhói trong lòng nhưng cố giữ vẻ thản nhiên. 
      Một đêm nọ, bà nghe có tiếng cãi vã của con trai bà với vợ nó. Oanh xiên xỏ chồng: 
- Ngày nào mẹ anh còn ở trong nhà nầy thì anh chưa thể trưởng thành được. Đêm nào anh cũng ngồi kề bên mẹ thủ thỉ kỷ niệm thuở ấu thơ rồi ước ao được ăn các món nhà quê khiến em bực mình. 
Danh bị chạm tự ái nhưng cũng nhỏ nhẹ phân bua: 
- Mẹ anh già rồi, không biết sống nay, mất mai. Anh cũng phải có chút thì giờ hàn huyên với mẹ. Gợi nhớ kỷ niệm ấu thơ là con nít sao ? Thèm các món ăn dân giả là kém văn hoá à ? Em là giáo viên dạy anh văn chớ em chưa phải là người Anh chính cống mà vội coi thường dân quê mình. 
Oanh quát lên cướp lời chồng: 
- Nhưng giữa tôi và mẹ anh, anh phải chọn một. Tôi không chấp nhận tình trạng nầy kéo dài thêm nữa. 
Danh sửng sốt trước lời nói phũ phàng của vợ. Chàng há hốc miệng cay đắng thốt lên: 
- Nhưng mẹ tôi, tôi bỏ cho ai nuôi ? Một bà già tự nguyện làm đầy tớ cho con cháu mà còn bị khinh khi bạc đãi sao ? 
Oanh lườm nguýt chồng, bĩu môi : 
- Còn cô ba Yến cũng là con ,sao không biết bổn phận ? 
       Bà Công nghe được, lòng buồn vô hạn nhưng không biết than thở cùng ai. Nghĩ lại,chồng bà nói đúng. Thằng Toại lo xa cũng chẳng sai. Trước mắt bà, tình mẫu tử giữa bà và Danh sắp khuất khúc. Con trai bà đang bị dằn co giữa hai chữ tình và hiếu. Trước tình huống nầy, bà phải ra đi cho Danh có lối thoát, cho gia đình con bà êm ấm như xưa. Bà có ý định quay về Lương Qưới sống với dưa muối qua ngày. Nghĩ đến đây, nước mắt bà trào ra không cưỡng lại được. Bên song cửa sổ, vầng trăng lưỡi liềm treo chênh chếch trên vòm trời tạo nên nét buồn xa vắng,cảnh vật trở nên mờ ảo nhạt nhòa. 
     Hai hôm sau, Nguyệt từ Bến tre lên thăm. Bà Công mừng vô hạn vì bà đang nóng ruột nhớ thương Toại. Lòng bồn chồn lo lắng, miệng bà không ngớt hỏi Nguyệt: 
- Sao con? Thằng Toại nó mạnh không ? 
Nguyệt tươi cười đáp: 
- Dạ ảnh mạnh và rất nhớ bác. 
Bà lắp bắp : 
- Nó biết con lên thăm bác không ? 
Nguyệt khẽ gật đầu: 
- Dạ biết. 
Bà hăm hở tiếp: 
- Nó có nhắn gì với bác không ? 
Nguyệt cũng nhanh miệng trả lời: 
- Dạ, ảnh nhờ con nói với bác cố giữ gìn sức khoẻ để chờ ảnh về sum hợp. 
     Nước mắt đoanh tròng, bà Công lắc đầu ngao ngán. Nhớ lại chuyện con dâu, bà bèn kể cho Nguyệt nghe và có ý muốn cùng nàng trở về quê quán. Nguyệt tán thành quyết định của bà ngay: 
- Bác tính như vậy rất phải. Ngày mai con với bác cùng về Lương Qưới. 
     Nhưng dự tính của bà Công không thực hiện được vì đêm đó, Yến, con gái bà nghe anh điện thoại than thở cảnh nhà liền sang tìm chị dâu mắng một trận rồi cương quyết rước mẹ về sống với mình. Bà Công đành chiều con thêm một lần nữa. Sáng hôm sau, Nguyệt lặng lẽ ra bến xe đò về. Nàng định bụng sẽ kể hết cho Toại nghe chuyện đau lòng của mẹ chàng trên Sàigòn. Nhưng suy đi, nghĩ lại, nàng bỏ ý định vì sợ Toại buồn. 
      Từ khi Ánh đi theo chồng sang Úc sống, Nguyệt thay chị mình lo thăm nuôi Toại để an ủi chàng phần nào. Tuy phải đối diện với sự hờ hững lãnh đạm của Toại, Nguyệt không buồn vì tự biết mình không thể so sánh với Ánh để thay Ánh trong tim chàng. Nàng hành động chỉ vì lương tâm thôi thúc. Nguyệt thương hại Toại chớ không dám yêu. 
      Từ ngày bà Công lên Sàigòn sống với Danh, Toại cảm thấy cô đơn vây quanh, nên mỗi kỳ thăm nuôi, chàng mừng rỡ đón nhận sự có mặt của Nguyệt để hỏi han chuyện bên ngoài khám đường, hỏi thăm tin tức của mẹ chàng,hỏi mấy cây bằng lăng do chàng trồng trước ngõ rào nở hoa chưa ? Vết thương lòng trong tim do Ánh để lại không còn hành hạ chàng như trước nữa. Trên đời này, việc vui buồn gì rồi cũng theo giòng thời gian trôi vào quên lãng. Toại dự tính sau khi mãn tù sẽ tạo một cơ ngơi nho nhỏ để nuôi mẹ. Chàng chưa tính đến chuyện tình cảm vì cay đắng đã nhiều rồi. Dưới mắt Toại, Nguyệt được chàng xem như một người em gái. Giản đơn thế thôi. 
      Từ hôm Nguyệt từ Sàigòn quay về, Toại năn nỉ nàng kể cho Toại nghe về cảnh sống của mẹ chàng. Nhưng Nguyệt cứ lấp lửng tránh né bằng những câu trả lời bâng quơ. Toại cũng đoán được phần nào cảnh đời của mẹ mình. Phải chi cha chàng còn sống và chàng không bị giam cầm trong bốn bức tường lao lý thì cuộc đời của mẹ Toại đâu có trôi nổi như thế. Chàng chỉ còn mong thời gian qua nhanh để chàng được thoát củi, xổ lồng, quay về Lương Qưới lo nuôi mẹ.

Chương ba 

     Chiều nay không có giờ dạy, Oanh lái xe qua Bình Triệu thăm cha mẹ. Nàng không gặp song thân mà chỉ có cô em gái tên Phượng đang ngồi trang điểm trước gương, miệng còn ngáp dài vì thiếu ngủ nhưng cũng vui cười chào đón chị: 
- Chị Hai mới về. 
      Oanh đặt bóp lên bàn, ngồi ngả người trên xa lông, rảo mắt ngó quanh đoạn thư thả cất tiếng: 
- Hôm nay em không đi làm à ? 
Phượng đáp gọn: 
- Đêm hôm qua trực nên em nghỉ bù. 
Phượng đến ngồi đối diện với chị mình, miệng hỏi bâng quơ: 
- Chị về chơi hay có chuyện gì ? 
Không trả lời em vội, Oanh nhìn ra vườn : 
- Ba má không có ở nhà à ? 
Em nàng cười ngất: 
- Bộ chị quên ba má đang đi du lịch bên Trung quốc sao? 
Chợt nhớ ra, Oanh cũng phì cười theo em: 
- Đầu óc của chị hơi lẩn thẩn rồi. 
Trông thấy gương mặt chị thoáng buồn, Phượng đâm nghi : 
- Chắc bên nhà có chuyện gì làm chị không vui ? 
Nét mặt Oanh sa sầm, nàng nhún vai, bĩu môi: 
- Cũng chuyện bà già chồng chị. 
Thừa biết tánh của chị mìnhPhượng chẳng ngạc nhiên, nàng thản nhiên hỏi: 
- Bác làm gì cho chị buồn ? 
Oanh chưa trả lời thì Phượng lại chua chát bảo: 
- Em chưa thấy bà mẹ chồng nào tốt như bác. Chị ăn ở bất công với bác quá. Người ta tình nguyện làm đầy tớ không lương cho gia đình chị chỉ vì thương con thương cháu, chớ đâu phải người ta ngu mà nay chị giận, mai chị hờn. 
Phượng chưa dứt câu thì bị Oanh ngắt lời: 
- Em biết gì mà phán đoán việc của gia đình chị. 
Chưa hả hơi, Phượng gay gắt tiếp: 
- Em thấy chị đối xử tệ với má anh Danh nhiều. Ba má mình thì được chị cấp dưỡng tiền hằng tháng, thậm chí muốn gì chị cũng mua sắm cho. Chị còn cho tiền hai ông bà đi du lịch đó đây, trong khi bác gái bên đó quần quật làm người giúp việc không công cho chị suốt ngày mà còn bị chị nặng nhẹ đủ điều. Em cảm thấy bất bình quá. 
Oanh giận tái mặt, giọng đanh lại: 
- Nhưng chứa bã ở trong nhà thì anh Danh không thể trưởng thành được vì chưa chịu buông vú mẹ. Ngoài ra hai đứa con chị cũng bị bã huấn luyện theo cái lối nhà quê. Vì vậy, chị muốn bã ra khỏi gia đình chị. 
Phượng nhún vai trề môi xí một tiếng: 
- Chị biết thương cha mẹ chị nhưng chị không cho anh Danh thương mẹ ảnh? Lạ thật. Ngày trước, chị xúi chồng về xin cha mẹ anh ấy một số tiền lớn để mua nhà, rồi ngày nay chị đuổi mẹ chồng ra khỏi nhà chị. Như thế có hợp lý không ? 
Ngoài ra, chị cũng thừa biết anh Danh được cha mẹ ảnh cưng chiều từ thuở nhỏ nên có tánh nhõng nhẽo, muốn gì được cha mẹ cho nấy. Nhờ vậy mà chị có một ngôi nhà khang trang như hiện nay. 
Chợt nhớ ra, Phượng lấy hơi nói tiếp: 
- Chính ba má mình cũng không biết bác trai ở dưới làm gì có nhiều tiền cho thằng con trai cưng của bác vì bản thân bác chỉ là người thợ mộc. 
Oanh nhìn em cười mỉa: 
- Ổng cho tiền thì lấy, tìm hiểu làm gì cho mệt. 
Phượng lắc đầu ngao ngán: 
- Ngoài anh chị ra, vợ chồng bà bác sĩ Yến cũng chẳng vừa, vòi vĩnh xin tiền ông già để mở phòng mạch tư. 
Phượng nhắc đến Yến làm cho Oanh nhớ chuyện đêm trước nàng bị Yến mắng mỏ nên cay cú thêm: 
- Con quỷ cái đó nó hỗn hào lắm. Nghe anh hai nó thuật lại chuyện nhà, nó sang mắng chị tối qua. 
Phượng trố mắt: 
- Bộ bà Yến không có quyền bênh mẹ bà ta sao ? 
Đoạn Phượng phì cười: 
- Rồi vì giận anh Hai và tức bà em chồng mà chị về đây ? 
Giọng Oanh hờ hững: 
- Không phải chỉ vì chuyện đó mà có cả việc của ba nhờ anh Danh. 
Phượng ra vẻ am tường bèn hỏi thúc: 
- Có phải việc truy tố ông Thúc không ? 
Oanh gật đầu: 
- Phải. Nhưng anh Danh từ chối vì ông Thúc là thầy cũ của ảnh. 
Phượng nhíu mày suy nghĩ rồi thư thả bảo: 
- Không được việc nầy, ba chỉ mất một số tiền thưởng thôi. Còn truy tố ông Thúc, không có anh Danh nhúng tay vào thì cũng có người khác làm thay. Chồng chị còn ảo tưởng quá. Nhà nước bày ra luật lệ để áp dụng với đám dân ngu khu đen, còn đối với bọn tay to, mặt lớn thì họ có luật chơi riêng của họ. Cán cân công lý có vẻ cân bằng trên bức tường tòa án hay trong trường luật để trang trí và loè thiên hạ, chứ bên trong, cái dĩa cân nào có nhiều tiền đặt lên thì cán cân sẽ nghiêng hẳn về bên đó. Chị nên bảo anh Danh đừng mê ngủ nữa. 
Nghe em gái mình lạm bàn chuyện thời sự, Oanh thầm phục Phượng dạn dày trước tuổi. Chợt nhớ chuyện thiên hạ xầm xì Phượng là nhân tình của bác sĩ Thanh, Oanh vọt miệng cật vấn em: 
- Có một đồng nghiệp của chị nói em là người yêu của bác sĩ trưởng khoa phẫu thuật, đúng không ? 
Phượng ngẩng đầu nhìn sững chị: 
- Đúng. Bộ y tá không có quyền yêu bác sĩ sao ? 
Đoạn nàng nhún vai nguýt xéo, giọng mỉa mai : 
- Các bà giáo cũng tập tành làm bà Tám nhiều chuyện mà quên việc dạy học. 
Oanh giương đôi mắt sắc cãi lại: 
- Em có quyền yêu nhưng không có quyền giựt chồng của người khác. Ông ấy có vợ rồi, em biết không ? 
Phượng bĩu môi trổ giọng gàng : 
- Thừa biết. Nhưng ông Thanh sẽ ly dị vợ để cưới em. 
Oanh lắc đầu trước thái độ bướng bỉnh của em mình, nàng chép miệng: 
- Nghe nói bác sĩ Thanh là người không có đạo đức. 
Phượng cáu kỉnh ngắt lời chị : 
- Em can chị. Hãy quay về nhà trường cầu mấy ông Khổng Tử, Lão Tử, Socrate, Platon sống lại mà nói chuyện đạo đức với họ rồi cùng nhau xách bị đi ăn mày. Người ta mua nhà, sắm xe bằng tiền hay bằng đạo đức hả chị ? 
Oanh buông tiếng thở dài : 
- Thì ra em cũng nằm trong nhóm họ, luôn hoạnh họe làm tiền bệnh nhân. 
Thấy chị mình có vẻ ngu ngơ, Phượng đắc chí: 
- Em là y tá trưởng của bệnh viện. Chính em xếp hạng từng bác sĩ giải phẫu và bác sĩ gây mê rồi ngã giá với thân nhân người bệnh. Muốn được bác sĩ trưởng khoa mổ thì giá cao, ngoài bệnh viện phí. Còn ít tiền thì chọn mấy ông bác sĩ mới ra trường. Muốn được săn sóc đặc biệt thì phải biết điều với y tá. Ngoài ra, em còn giới thiệu bệnh nhân qua các phòng mạch tư của bác sĩ, móc ngoặc để ăn tiền cò. 
Oanh không ngờ mình có đứa em đáo để, nàng gượng nói: 
- Hãy cho chị biết đôi chút về Thanh đi. 
Cặp mắt Phượng chớp chớp,vẻ hãnh diện hiện rõ trên nét mặt : 
- Như chị đã nghe bạn đồng nghiệp chị nói, Thanh là bác sĩ trưởng khoa phẫu thuật. Vợ anh ta cũng là bác sĩ, trước kia làm chung trong bệnh viện, sau mở phòng mạch tư nên xin thôi việc ở nhà thương. Vì em đã mang lại cho anh ấy nhiều lợi nhuận và cũng vì mê mệt sắc đẹp của em nên ảnh đeo theo tán tỉnh em. Nhận thấy đôi bên đều có lợi nên em chấp nhận làm người tình của ảnh. 
Oanh hơi thắc mắc: 
- Vợ anh ta có biết việc nầy không ? 
Ra vẻ thản nhiên, Phượng cười nhạt: 
- Mỗi ngày em đùa bệnh nhân sang phòng mạch tư cho bã hốt bạc thì dại gì bã xem em là thù địch được. 
Oanh hồi hộp hỏi: 
- Nhưng em có gặp bã lần nào chưa ? 
Phượng tìm cách nói trớ, mắt láo liên: 
- Chưa. Vả lại Thanh cũng không muốn. 
Oanh nơm nớp lo : 
- Tên bà ta là gì ? 
Mặt Phượng xụ xuống nhăn nhó : 
- Hoàng. 
Oanh vội vã xua tay : 
- Thôi, bao nhiêu đó cũng đủ rồi. Tội nghiệp đám học sinh còn non nớt, cứ tin theo lời bác Hồ : « Lương y như từ mẫu », đứa nào cũng mong mai sao được làm từ mẫu như bác nói. 
Phượng « xì »một tiếng rồi nhếch môi khinh khỉnh : 
- Lương y như kế mẫu thì đúng hơn. 
Đắc chí với lập luận của mình, Phượng hí hửng tiếp lời : 
- Tại chị không ở trong ngành y nên không thấy, chớ mấy ông bác sĩ trẻ bây giờ đa số có dáng đạo mạo bên ngoài, nhưng thực chất họ cũng ăn chơi trác táng không thua ai. Đêm nào không trực bệnh viện cũng trực ở vũ trường hay phòng trà có bia ôm. Họ đã khép chặt cánh cửa nhân đạo từ lâu rồi. 
Đoạn Phượng xẵng giọng xỏ xiên thêm : 
- Bên ngành giáo dục của chị còn bán bằng cấp giả, giáo viên cấp nào cũng buộc học sinh học thêm tại nhà mình để moi tiền của cha mẹ chúng, thì trách gì bên y khoa đào tạo những con chiên ghẻ. 
      Giọng nói của đôi bên bắt đầu gay gắt. Oanh không muốn tranh cãi với em thêm nữa, nàng xách bóp sầm mặt bỏ ra về trong khi Phượng ném một cái nhìn khó chịu theo chị.

Chương bốn 

     Về ở với con gái chưa đầy một năm thì bà Công lại chứng kiến cảnh hục hặc giữa vợ chồng Yến. Tuy mang danh bác sĩ, Thịnh cũng nhỏ nhen ích kỷ không kém gì con dâu bà. Suốt ngày, bà tất bật lo cơm nước cho gia đình Yến và chăm sóc đứa cháu ngoại gái tên Loan, đón đưa nó đi học. Nhưng con rể bà có những lời nói và thái độ hỗn xược khiến bà nhiều lúc rơi nước mắt. Bà cam tâm để bụng không hé môi cho Yến biết vì sợ gia đạo nó xào xáo thì bà cũng chẳng vui gì. 
     Biết được gia đình Yến sắp đi nghỉ hè ở Hà nội, bà Công ngỏ ý muốn về Bến tre thăm nhà và mộ chồng, luôn thể bà thăm nuôi Toại một đôi lần cho thỏa lòng thương nhớ. Yến đồng ý, nhưng Thịnh kề tai vợ nói nhỏ : 
- Hãy mang bã theo để nấu ăn và coi sóc con Loan cho chúng mình rảnh tay đi đó đây. 
     Yến nghe bùi tai bèn đổi ý, nằng nặc đòi mẹ đi ra Bắc với nàng. Vì thương con, bà Công lại đầu hàng hoàn cảnh. 
     Thời gian vợ chồng Yến ngao du sơn thủy thì bà Công đóng vai người giúp việc, lo từng bữa ăn cho chúng, vì bản tánh keo kiệt của chàng rể không dám bỏ tiền ra ăn nhà hàng. Thịnh thuê ngắn hạn một căn phố gần hồ Trúc Bạch để khỏi ở khách sạn. Ngày ngày, bà Công đi chợ nấu ăn, lau chùi sàn nhà,giặt giũ quần áo cũng đủ tối tăm mặt mũi rồi, lấy đâu thì giờ để dạo phố xem phường. Trên bàn ăn, mỗi lần bà góp ý điều gì thì bị con rể bà nhảy vào mồm, khi thì bắt bẻ: « Má biết gì mà nói »., lúc lại chê « Quan niệm của má lỗi thời rồi » hoặc thẳng thừng bảo: « Má nói sai bét ». 
     Yến bất bình chồng nhưng cũng lặng thinh không bênh mẹ khiến cho Thịnh được nước lấn tới. Đôi khi, nàng còn phụ họa với chồng chê bai mẹ ít học nên mù tịt chuyện văn hóa ở Hà Thành. Bà Công biết thân phận mình nên câm miệng là hơn. 
     Một hôm,bé Loan vào xin bà cái bánh ngọt vì biết bà hay mua riêng cho nó. Bà nhanh chân vào lấy bánh cho cháu ngoại ăn thì Thịnh chợt trông thấy lên tiếng phàn nàn mẹ vợ: 
- Má cứ cho nó ăn tạp nhạp như thế thì trách sao nó lười ăn buổi trưa. 
Mặt bà tiu nghỉu, gượng cười phân bua: 
- Cháu nó kêu đói, xin má cái bánh ăn lót dạ thì làm sao má từ chối được ? Vả lại, nó cũng chưa ăn sáng vì thức dậy trễ. 
     Yến nghe qua lời đối đáp của mẹ và chồng liền chen lời vào: 
- Suốt ngày, hễ má mở miệng ra là chỉ nói đến ăn. Nó không ăn bây giờ, chờ cơm trưa rồi ăn thì có chết đâu? Con không muốn con Loan bị bệnh mập phì vì ăn uống vô giờ giấc. 
     Bà Công đành lặng lẽ quay mặt đi nơi khác. Con Loan thương ngoại tiến lại gần ngả vào lòng bà thỏ thẻ: 
- Tại con đòi ăn nên ngoại bị rầy. 
Câu nói của trẻ thơ cũng làm mát dạ bà,bà trìu mến vuốt tóc cháu để nén đi cơn đau trong lòng. 
  
     Sau hai tuần du lịch trên đất Bắc, gia đình Yến trở về Sàigòn tiếp tục sinh hoạt bình thường như trước. Nhưng bà Công nhận thấy chỉ có con gái bà đếu đặn đến phòng mạch tư còn Thịnh thì ngoài giờ làm việc trong bệnh viện thường vắng nhà. Nhiều lần bà chứng kiến con rể kể công với thân nhân người bệnh để đòi họ chi tiền bồi dưỡng xứng đáng. Bà đem lời khuyên Thịnh hãy thương họ hơn là hoạnh họe với họ,vì có người túng quẫn phải vay nợ để vừa đóng bệnh viện phí,vừa đóng tiền bồi dưỡng cho bác sĩ và y tá, vừa mua thuốc cho thân nhân. Thịnh nổi cơn thịnh nộ, cặp mắt gườm gườm nhìn mẹ vợ to tiếng : 
- Má chớ nhảy xổm vào việc của tôi. 
Đoạn hậm hực mai mỉa : 
- Sao má không đem cái đạo đức của má mà dạy thằng Toại đi , để nó đi ăn cướp rồi ngồi tù ? 
     Bị khinh miệt và dấy nhục, hai giọt nước mắt của bà lăn tròn trên đôi má gầy gò, rơi xuống áo. Bà Công cúi đầu gục mặt, lầm lũi ra sau bếp. 
      Kể từ hôm đó, Thịnh không dấu mối ác cảm với mẹ vợ, hắn ghét bà ra mặt và tìm cách trục bà ra khỏi nhà. Sau giờ làm việc trong bệnh viện, Thịnh không về nhà, theo vài đồng nghiệp trẻ lân la đến vũ trường hay la cà trong các quán bia ôm. Yến biết được bèn làm to chuyện. Nàng mắng chồng một trận nên thân và hăm ly dị. Thịnh giả vờ biết lỗi, mặt bí xị xuống nước năn nỉ : 
- Em thông cảm cho anh. Sở dĩ anh bỏ nhà đi hoang cũng vì không chịu nổi tánh của má em. 
Yến nhìn chằm chặp vô mặt chồng, lồng lộn hét to : 
- Mẹ tôi làm gì mà anh không chịu nổi ? Bã làm người đầy tớ không lương mà chưa vừa bụng anh sao ? Bộ tính bắt chước bà Oanh đuổi bã đi hả ? 
Thịnh không chịu thua vợ bèn phản công lại, hắn xẵng giọng đập bàn thẳng thừng nói : 
- Nhưng anh không muốn thấy mặt bã trong nhà nầy, em nghe rõ chưa ? 
 Ngay lúc đó, Nguyệt xách cái giỏ trái cây từ dưới quê lên thăm bà Công, nàng nghe trong nhà to tiếng nên không dám vào, chỉ lấp ló ngoài sân nghe vợ chồng Yến gấu ó. Nàng cũng thấy bà Công từ sau bếp bước ra phòng khách can gián con và rể. Bà cắn chặt môi để khỏi bật tiếng khóc, miệng lắp bắp nói tiếng được tiếng mất : 
- Hai con đừng cãi vã nhau nữa. Thằng Ba mầy không muốn má có mặt trong nhà nầy thì má ra đi. Má không muốn vì má mà vợ chồng con cắn đắng với nhau. 
Yến bênh mẹ nên phản đối ngay : 
- Ảnh chỉ bịa chuyện để lấp liếm việc ăn chơi của ảnh. Má ở lại đây, không đi đâu hết. Một nàng dâu hỗn hào chưa đủ sao, nay lại đến chàng rể láo xược. 
Đoạn nàng bực mình ngẩng lên lườm chồng cay cú hỏi : 
- Hãy nhìn bên cha mẹ anh xem tôi đối xử ra sao ? Tại sao anh không biết điều với mẹ tôi? 
     Bà Công mếu máo, kéo vạt áo lên chậm những giọt nước mắt bắt đầu tuôn chảy xuống gò má bà, lòng bà thầm nhủ mình phải về quê để trả lại sự êm ấm cho gia đình con gái bà. 
      Thịnh đuối lý với vợ, nghệch mặt đờ người, bèn ra xe bỏ đi. Yến cũng hầm hầm nét mặt đóng sầm cửa, ngoe ngoẩy ra khỏi nhà. Bà Công buồn bã nhìn theo, thở dài ngao ngán. Bỗng Nguyệt xuất hiện trước mặt bà, đôi mắt đỏ hoe. Bà chưng hửng : 
- Con mới lên à ? 
Nàng đặt giỏ trái cây xuống đất, tiến lại ôm chầm lấy bà Hai, rưng rức khóc : 
- Con đứng ngoài nghe hết rồi Bác. Con thương Bác quá ! 
     Bà Công cũng cảm động khóc theo. Giờ đây bà phải khóc thật nhiều, khóc cho thân phận bà,khóc cho mảnh đời phiêu dạt. Bà muốn mượn những giòng nước mắt giúp bà vơi đi nỗi khổ. Cuộc đời sao có những uẩn khúc, những khổ tâm không dễ vượt qua ? Nguyệt ôm vai bà an ủi, lệ nàng cũng chảy vòng quanh khoé mắt : 
- Bác bớt buồn đi để tìm một giải pháp. 
Với tâm trạng chán chường, bà lắc đầu chép miệng than : 
- Còn giải pháp gì nữa con, ngoài việc bác phải ra khỏi nhà nầy. 
Một nụ cười héo hắt nở gượng trên đôi môi, nhưng ánh mắt vẫn buồn sâu thẳm, bà Công nhìn Nguyệt, giọng thiểu não : 
- Sẵn có con lên, bác thu xếp quần áo rồi hai bác cháu mình cùng về Lương Qưới. 
Cặp mắt Nguyệt sáng lên, nàng mừng quýnh : 
- Thiệt hả Bác ? 
Bà trìu mến nhìn Nguyệt gật đầu : 
- Ừ. 
     Chỉ trong chốc lát, bà Công xách chiếc giỏ mây đựng quần áo trên tay, sang gởi chìa khoá nhà cho người hàng xóm thân với gia đình Yến rồi cùng Nguyệt ra bến xe đò về Bến tre. Bà chỉ để lại mảnh giấy trên bàn với một câu ngắn ngủi : “Mẹ trở về quê cho gia đình con được êm ấm,vợ chồng con thuận hòa”. 
      Trên chuyến xe về miền tây, bà Công không ngớt hỏi Nguyệt về Toại : 
- Dạo nầy thằng Toại ra sao ? 
Nguyệt ngoẻn miệng cười : 
- Dạ ảnh cũng mạnh. 
Mặt bà tươi tắn hơn : 
- Bác nhớ nó quá. Muốn về thăm nó mà con Yến cứ cản. 
Chợt nhớ ra điều gì, bà thì thầm bên tai Nguyệt : 
- Lúc nầy thái độ của nó đối với con thế nào ? 
Nguyệt cúi đầu e thẹn, đưa tay mân mê mái tóc buông xõa xuống bờ vai, giọng nhỏ nhẻ : 
-Dạ đỡ hơn trước nhiều: 
Bà Hai nghe qua còn hoài nghi nên hỏi vặn thêm : 
- Đỡ là đỡ làm sao ? 
Nguyệt chúm chím cười : 
- Dạ ảnh vui vẻ với con. Mỗi lần thăm nuôi, ảnh hỏi con đủ điều. Hỏi thăm bác,hỏi cuộc sống của chị Ánh bên Úc, hỏi con chừng nào lấy chồng ? 
Bà Hai liếc Nguyệt dọ dẫm : 
- Rồi con trả lời sao ? 
Nàng lẹ miệng đáp không do dự : 
- Con nói con đâu có đẹp, ai thèm cưới. 
Bà Hai lại dò lòng Nguyệt : 
- Sau nầy nó mãn tù, nếu nó xin cưới con, con có đồng ý không ? 
Nguyệt thẹn đỏ mặt nhưng sung sướng hiện rõ trong đôi mắt, nàng lưỡng lự nói bâng quơ : 
- Dạ con không biết. Việc đó còn tùy. 
Bà nhíu mày suy nghĩ rồi thở dài : 
- Bác chỉ sợ ba má con chê thằng Toại. 
Nguyệt liền chận lời bà : 
- Chị Ánh con không tin việc đó. Con cũng không tin. Chắc ba má con cũng vậy. Con chỉ thắc mắc anh Toại bị oan mà ra tòa ảnh không phản cung ? Con nghĩ chắc có điều gì ẩn khuất. 
Bà Hai gật gù, giọng nói chậm rãi : 
- Rồi sau nầy con sẽ biết. Hiện giờ bác không tiện nói ra. Mà có nói ra cũng chẳng ai tin. 
     Chiếc xe đò vừa qua khỏi Trung Lương hướng về phà Rạch Miễu. Chiều nay sông Tiền giang nổi sóng,giòng nước chảy xiết. Mây đen vần vũ,gió rít từng cơn, giật từng hồi khiến chiếc phà lắc lư theo từng lượn sóng. Một trận mưa to trút nước giăng mờ cảnh vật. Hàng dừa ven bờ vật vã, ngả nghiêng. Các ghe thương hồ tấp vào cồn Phụng trú mưa,tránh sóng. Hành khách qua phà bị mưa tạt vào người, ướt sũng quần áo ngồi co ro trong lòng phà run cầm cập. 
      Khi xe về đến Bến tre thì trời cũng vừa chạng vạng tối, Nguyệt nắm tay bà Hai nhanh bước cho kịp chuyến xe đò cuối đi Ba tri để quá giang đến Lương Qưới. 
Bà Công nhìn quanh quẩn xem vài đổi thay của tỉnh nhà sau mấy năm xa cách, lòng bà nao nao mong chóng đến ngày thăm nuôi để gặp mặt đứa con trai út bạc phần.

Chương năm 

       Vì Nguyệt bận đi theo mẹ sang Mỹ tho sáng nay, bà Công chuẩn bị vài thức ăn để một mình đi vào khám đường thăm nuôi Toại. Hai mẹ con lâu ngày xa cách nên lúc gặp lại nhau mừng mừng, tủi tủi, nghẹn ngào thốt chẳng nên lời. Toại cố dằn cơn xúc động, ôm tấm thân còm cõi của mẹ vào lòng gượng gạo nói : 
- Má lên Sàigòn có mấy năm mà trông má ốm và già đi nhiều. 
     Mẹ chàng lắc đầu không đáp, nỗi buồn còn day dứt trong lòng. Toại chợt nhớ lại những lời nói úp mở của Nguyệt lúc đi thăm bà Công về, rồi chàng nhìn gương mặt phờ phạc hốc hác của mẹ, Toại nghẹn lời và nghẹn cả lòng. Giọng chàng ngán ngẩm : 
- Bộ chị Hai và anh Ba đối xử tệ với má lắm sao mà thân thể má tiều tụy như thế nầy ? 
Bà Công âu yếm vuốt tóc con đoạn thư thả bảo : 
- Con nào cũng là con của má, má thương đồng đều. Thằng Danh, con Yến rất tốt với má nhưng dâu và rể thì coi má chẳng ra gì. 
     Bà liền cắt ngang câu chuyện vì không muốn nhắc đến nữa sợ Toại buồn mà bà cũng chẳng vui: 
- Thôi, bỏ qua chuyện đó đi con. Trước mắt con, má đã về và sẽ ở bên con mãi mãi. 
     Toại thương mẹ quá, chàng siết chặt tay mẹ như muốn chia xẻ niềm đau của mẹ. Đoạn chàng cau mày nhìn mẹ lo lắng : 
- Rồi má sống bằng cách nào để chờ con mãn tù năm tới ? 
Muốn trấn an con, bà dịu dàng bảo : 
- Má gom góp tiền của má chắt chiu,dùng trại mộc cũ mở cái quán bán trái cây. Con yên tâm đi, má sống được. Hơn nữa,má còn có con Nguyệt nó đỡ đần phụ lực thì má không vất vả lắm đâu. 
Toại thở dài : 
- Mẹ con mình mang ơn Nguyệt nhiều quá, biết lấy gì mà trả hả má ? 
Bà Công liền hỏi gièm con : 
- Con thấy con Nguyệt thế nào ? 
Chàng tránh né không trả lời ,chỉ nói bâng quơ : 
- Con còn trắng tay, tù chưa mãn hạn thì làm sao dám nghĩ đến chuyện tình cảm hả má ? 
Bà chép miệng : 
- Má thấy tội nghiệp nó quá. 
Toại gật đầu đồng ý với mẹ chàng : 
- Con cũng vậy nhưng chưa biết tính sao ? 
Đoạn chàng nhìn mẹ với cặp mắt đăm chiêu : 
- Chuyện gì sẽ tới thì nó tới má à. 
Toại lại thỏ thẻ bên tai mẹ : 
- Con muốn gặp Nguyệt để gởi gắm má cho cô ấy. 
Bà cười bảo : 
- Đâu đợi con gởi gắm, nó đã thương và lo cho má từ lâu rồi. 
      Giờ thăm nuôi đã hết, bà Công mở cái giỏ đệm lấy lon mắm ruốc và hũ dưa mắm,một keo đường cát trao cho con rồi giã từ ra về. Toại trình cho viên giám thị kiểm soát, mắt chàng nhìn theo dáng mẹ cho đến khuất dạng, lòng buồn rũ rượi. 
      Sáng hôm sau, bà Công đang dọn dẹp cái trại mộc đầy bụi bám,nhện giăng thì ông bà Tám,cha mẹ của Ánh và Nguyệt đến vì nghe tin bà quay về Lương Qưới sống. Sau vài câu thăm hỏi về sức khoẻ, họ vào thẳng vấn đề. Ông Tám nghiêm mặt nói : 
- Tôi báo tin cho chị hay vài hôm nữa có người ở Ba tri lên coi mắt con Nguyệt. 
Bà Công nghe qua sững sờ nhưng cũng giả vờ gượng hỏi : 
- Họ có quen với anh chị không ? 
Bà Tám lắc đầu : 
-Không có, nhưng có người mai mối vì thấy con gái tôi nó giỏi giang, biết buôn bán và quán xuyến việc nhà. 
     Ông Tám bập bập điếu thuốc rê sắp tắt, rít một hơi dài rồi nhả khói tiếp lời vợ : 
-Vì sợ con Nguyệt lui tới nhà chị thường bị họ hiểu lầm nên tôi khuyên chị đừng có nhắn gọi nó đến đây nữa. 
Bà Công tiu nghỉu, mặt buồn xo : 
- Dạ tôi xin làm theo ý anh chị. 
Ông Tám cười đắc chí, bộ râu vênh vểnh : 
- Hai gia đình không có duyên nợ sui gia thì mình cũng giữ đẹp tình chòm xóm nghe chị Hai. 
     Sau cái gật đầu lấy lệ, tiếng dạ ỡm ờ, bà Công đứng lên tiễn họ ra ngõ rồi lặng lẽ quay vào trại mộc tiếp tục công việc đang dở dang , lòng buồn da diết. 
 Ngày hôm sau, Nguyệt lén cha mẹ đến thăm bà. Nhớ chuyện cha mẹ nàng sáng qua, bà áy náy nhìn Nguyệt nói nhỏ : 
- Con đến đây anh chị Tám không bằng lòng. 
Mặt nàng ủ dột, Nguyệt mấp máy đôi môi khẽ nói : 
-Con hai mươi lăm tuổi rồi nên có quyền quyết định cuộc đời con. Con không muốn lấy chồng bây giờ. 
Bà Công thương Nguyệt quá bèn chép miệng: 
- Nhưng ba má con muốn gả con thì biết làm sao ? 
Bằng một giọng cứng rắn, nàng khẳng định : 
- Con sẽ rời khỏi nhà. 
Bà Hai Công quýnh quáng lên tròn mắt hỏi dồn : 
- Con định đi đâu ? 
Nguyệt như đã có kế hoạch trong đầu nên trả lời không do dự : 
- Con qua cho Bác hay sáng mai con về tá túc một thời gian bên bà ngoại con dưới Lai Vung. Bác đừng cho ba má con biết. 
Đoạn nàng trìu mến nhìn bà Hai rồi lắc đầu thở dài : 
- Tội nghiệp Bác, tưởng về đây có con đỡ đần sớm tối, nào ngờ chuyện đâu đưa đến,Bác phải gồng gánh một mình kiếm sống. Con ra đi mà lòng không yên. 
Bà Hai nghe qua cảm động muốn khóc,giọng bà run run : 
- Bác cũng đinh ninh như vậy, chớ ai ngờ... 
Quá xúc động, bà nghẹn lời. Im lặng trong giây lát bà mới mở lời trấn an Nguyệt : 
- Con đừng lo, Trời sinh voi sinh cỏ, bác sẽ mua bán nho nhỏ sống qua ngày. Ông bà mình thường bảo hễ lớn thuyền thì lớn sóng nên bác liệu sức mà làm để chờ năm tới thằng Toại nó mãn tù về với bác. 
Nguyệt cầm tay bà Hai bùi ngùi : 
-Bác cho con gởi lời từ giã anh Toại. Vắng con đi thăm nuôi, chắc ảnh cũng buồn. May mà có Bác về đây thay con lo cho ảnh. 
Nghe những lời chí tình, Bà Hai mủi lòng rơi lệ, đưa tay kéo cái khăn rằn trên vai chậm nước mắt. Nguyệt không muốn kéo dài thêm những giây phút đau buồn bèn giã từ bà ra về. Bà Hai bịn rịn nhìn theo nói vói : 
- Con nhớ gởi thư cho bác nhé ! 
     Nàng gục gặc đầu rồi lầm lũi bước đi, mái tóc dài lõa xõa trên lưng,bóng Nguyệt khuất dần sau hàng dâm bụt. Còn bà thì ngồi nghe cô đơn vây quanh, lòng se lại. Giờ đây bà phải tự mình đối đầu với cuộc sống. 
     Toại tiếp nhận tin buồn trong chuyến thăm nuôi của mẹ, lòng chàng ngao ngán cho tình đời. Ánh trước kia phụ chàng cũng do áp lực của mẹ cha; nay, ông bà Tám lại sợ Nguyệt yêu chàng nên tìm người gả con cho xong chuyện. Tội nghiệp cho Nguyệt phải tìm đường tránh né, trôi nổi về tận Lai Vung sống nhờ bên ngoại. 
  
      Sáng nay, trời quang đãng, ánh nắng ban mai bừng lên như rẻ quạt,vài cụm mây trắng bồng bềnh lang thang trên bầu trời xanh biếc. Cảnh vật trong vườn vừa trở mình thức giấc. Lũ gia cầm qua một đêm dài nhốt trong chuồng bị cuồng chân,chạy túa ra sân. Bầy gà xổ chuồng tung tăng ra vườn bới đất tìm mồi. Anh gà trống dõng dạc vỗ cánh phành phạch, phùng lông vươn cao cổ gáy; chị gà mái lầm lũi bước theo sau. Con vịt mẹ dẫn đàn con nhỏ ì ạch lội xuống ao. Mấy con chim chích choè từ xa bay lại đậu trên hàng dậu, mắt láo liên. Con chim chìa vôi cũng líu lo trên nhánh mận. Ven sông, chim bìm bịp ẩn mình trong bụi ô rô kêu nước lớn. Bà Công mở cửa quán ngồi chờ bạn hàng quen thuộc chèo xuồng mang trái cây ra bán cho bà. Như có hẹn, độ nửa giờ sau,trên chiếc cầu ván ve ra sông có tiếng ơi ới từ dưới ghe bầu gọi bà xuống để chào hàng và thương lượng giá cả. Sau đó, nhiều chiếc cần xé chất đầy mãng cầu xiêm, ổi xá lị, xoài, mận được chuyển từ ghe lên bờ ; từng quầy dừa to trái nằm ngổn ngang trên cầu ván. Biết bà Hai Công đơn chiếc, họ khệnh khạng mang hàng vào tận trong quán bà rồi nhận tiền xuống ghe về cho kịp con nước. Trong lúc bà ngồi chồm hỗm sắp đặt từng loại cho có thứ tự thì một thanh niên ăn mặc tươm tất bước vào ngả đầu chào : 
- Thưa Bác. 
Bà nheo mắt nhìn người khách lạ, tưởng chàng vào mua trái cây nên vọt miệng mời : 
- Cậu cần gì ? Trái cây vừa mới trong vườn mang ra còn tươi rói nè. 
Chàng thanh niên mỉm cười từ tốn : 
- Chắc Bác quên cháu rồi. Gần hai mươi năm còn gì. 
Bà Công nhíu mày moi trong trí xem, nhưng bà lắc đầu : 
- Tôi không nhớ nổi. Xin lỗi cậu là ai ? 
Chàng điềm đạm thưa : 
- Dạ cháu là Tâm, bạn học ở cấp một với Toại. 
Mặt bà Công tươi lên, miệng lắp bắp : 
- Mèn ơi,vậy sao ? Rồi cậu đi đâu mất biệt, không đến chơi với thằng Toại nữa ? 
Tâm đưa mắt nhìn ra sông, gợi nhớ những kỷ niệm thời thơ ấu. Chàng chẫm rãi kể : 
- Dạ cháu theo cha mẹ sang Pháp hai mươi năm rồi. Nhân dịp nghỉ hè, cháu về thăm quê hương. 
Bà Công mời Tâm ngồi trên chiếc ghế đẩu, hăm hở hỏi : 
- Cậu ăn uống gì chưa ? Để tôi sang quán thím Tư gọi cà phê và cơm tấm cho cậu dùng nhe. 
Tâm đưa tay cản lại : 
- Cám ơn Bác,cháu ăn ở chợ Bến tre rồi. 
Đoạn chàng đảo mắt ngó quanh quẩn lộ vẻ thắc mắc : 
- Còn Toại đâu Bác ? Ảnh còn ở Lương Qưới hay đi làm ăn xa hả Bác ? 
 Dàu dàu nét mặt, bà Công lộ vẻ tư lự,tìm cách tránh né câu hỏi của Tâm bèn nói bâng quơ : 
- Câu chuyện dài dòng lắm, thư thả rồi cậu sẽ rõ. 
Rồi bà mau lẹ chuyển đề tài : 
- Cậu có vợ con gì chưa ? Chắc năm nay cũng hơn ba mươi tuổi rồi ? 
Tâm thư thả trả lời : 
- Dạ cháu lớn hơn Toại một tuổi. Cháu ba mươi ba rồi Bác. 
Bà Công vồn vã tiếp : 
-Còn vợ con ra sao ? 
 Vẻ mặt phúc hậu với nụ cười nửa miệng, chàng buông thõng một câu : 
- Cháu chưa có con và mới ly dị người vợ Pháp. 
Bà Hai chưng hửng nhướn mắt ngó Tâm : 
- Sao lại ly dị ? Vợ chồng nên nhịn nhục nhau mà sống. Chén trong sóng lâu ngày còn khua mà cậu. 
Rồi bà tò mò muốn biết : 
- Nghe người ta nói các cô đầm đa số đẹp lắm hả cậu ? 
Giọng Tâm buồn rười rượi : 
- Sắc diện bên ngoài thì đẹp với nước da trắng hồng, mũi cao, đôi mắt xanh, mái tóc vàng óng ả, nhưng nhiều cô có tính nết không đẹp đó Bác. 
Bà Hai không hiểu nên nhìn sững chàng : 
- Cậu nói rõ hơn đi. 
Tâm nhỏ nhẹ thưa : 
-Cứ đem cô vợ cũ của cháu ra làm thí dụ thì Bác rõ. Lúc cháu và cô ấy mới quen nhau, mỗi khi đến nhà chơi thì cô ta ăn nói dịu dàng lễ phép với ba má cháu,việc gì cũng giành lấy mà làm thay cho mẹ cháu nên hai ông bà rất đẹp lòng. Khi cháu vừa tốt nghiệp bác sĩ , ba má cháu thúc hối cháu cưới cô nàng. 
     Chàng dừng lại, trầm ngâm một lúc rồi thở dài ngán ngẩm. Bà Hai nhấp nhổm sốt ruột ngó chàng. Giọng trầm trầm,Tâm thanh thản kể tiếp: 
- Nhưng Bác đâu biết sau khi con cưới cô ta làm vợ rồi thì tánh nết cô lộ hết ra. Mỗi lần về thăm cha mẹ chồng, cô ấy ngồi ngả người trên xa lông làm khách, chờ cha mẹ cháu phục vụ từ món ăn đến thức uống. Cháu bất bình phê phán hành động của vợ cháu thì nàng tru tréo bảo cháu ăn học và sống trên đất Pháp mà tư tưởng còn hủ lậu. Buồn và chán nản chuyện gia đình, cháu liền gia nhập hội bảo vệ cô nhi Việt Nam do các dì phước công giáo và các ni cô bên Phật giáo sáng lập và quản lý, một ở Đà nẳng, một ở Cần thơ. Năm nào cháu cũng về thăm các trẻ bất hạnh và giúp thêm phương tiện cho hai trại mồ côi sinh hoạt tốt hơn. Vợ cháu nghi ngờ cháu về nước âm mưu tìm cưới vợ Việt Nam nên sinh sự cãi vã với chồng rồi đệ đơn xin ly dị. Cháu đồng ý ngay. 
     Nghe qua câu chuyện kể, bà Công tặc lưỡi thở dài : 
- Có ai lấy thước mà đo lòng người hả cậu ? 
Đoạn bà ướm lời : 
- Rồi chừng nào cậu bước thêm bước nữa ? 
Tâm cười xòa : 
- Dạ cháu chưa nghĩ đến. 
Chàng quay lại chuyện nhà của bà Công : 
- Còn bác trai đâu, sao cháu không thấy ? 
Gương mặt ẩn hiện một nỗi buồn sâu kín, bà Công nhìn mông lung rồi chép miệng : 
- Ổng chết gần sáu năm rồi. 
Chợt nhớ ra, Tâm ngập ngừng : 
- Anh Danh, chị Yến không giúp đỡ Bác sao ? 
Bà cười móm xọm không trả lời thẳng mà lại nói quanh co : 
- Lâu rồi mà cậu còn nhớ đến anh chị thằng Toại. 
Chàng muốn biết thêm : 
- Anh chị ấy làm gì và hiện giờ ở đâu Bác ? 
Bà hờ hững bảo : 
- Thằng Danh đang làm thẩm phán ở Sàigòn, còn con Yến là bác sĩ có phòng mạch tư trong Phú Nhuận. 
- Còn Toại ? Chàng gạn hỏi. 
Mặt bà bỗng buồn rũ rượi : 
- Nó vừa đậu kỹ sư canh nông thì bị nạn. 
Tâm giương mắt tròn nhìn bà ngơ ngác : 
- Ảnh sao Bác ? 
Nhận thấy Tâm chân thật vừa kể hết chuyện gia đình cho bà nghe nên bà không muốn nói dối. Giọng thiểu não : 
- Nó bị ở tù chín năm rồi cậu. 
Tâm sửng sốt trố mắt ngó bà : 
- Ảnh làm gì mà bị tù hả Bác ? Có hoạt động chính trị không ? 
Bà Hai buột miệng than thở : 
- Nó bị cáo có dính líu với bọn cướp nên bị kết án mười năm tù. 
Tâm lắc đầu lia lịa : 
- Cháu không tin Toại như vậy. 
Bà gật gù bảo : 
-Tôi cũng như cậu. Nhưng nó vẫn ở tù. 
     Bỗng câu chuyện bị dở dang vì có bạn hàng từ Bến tre đi xe đò xuống tìm bà Hai mua một mớ trái cây. Tâm sợ làm phiền bà lâu nên kiếu từ ra về,chàng leo lên xe ôm ngoái cổ nói vói lại : 
- Bác cho cháu gởi lời thăm Toại. Trước khi về Pháp, cháu sẽ trở lại thăm Bác vì sáng mai cháu phải ra Đà nẳng. 
Bà cười híp mắt : 
- Ừ, lần sau cậu ở chơi lâu hơn nhe. 
Xe nổ máy, chàng vẫy tay : 
- Dạ, chào Bác cháu đi. 
  
     Tâm ra bến xe đò Bến tre lấy vé đi Sàigòn. Chàng định ghé qua thăm người dì ruột đôi ngày rồi bay ra Đà nẳng. Nhưng nào ngờ dì Ba bị đau dạ dầy và ruột già, ông dượng muốn đưa vợ vào bệnh viện chữa trị. Chàng tán thành và bắt tay lo cho dì mình. Không ngờ, chàng bị vướng chân vào tổ chức của bác sĩ Thanh và vây cánh của ông ta. Ông khám bệnh bà Ba rồi đề nghị mổ. Nhưng trước khi giải phẫu, ông ta yêu cầu Tâm sang gặp cô y tá trưởng tên Phượng. Đã từ lâu,chàng làm việc trong bệnh viện Pháp ở Paris, Tâm chưa thấy cái cung cách làm việc lạ đời như ở đây. Vì muốn xong việc, chàng liền nghe theo lời bác sĩ Thanh, tìm gặp cô y tá trưởng. Nàng ngồi ung dung trong văn phòng, vẻ mặt khinh khỉnh nhìn Tâm hất hàm : 
- Ông xem danh sách bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật rồi chọn đi. 
     Chàng ngẩn người không hiểu vì bên Pháp có bệnh nhân nào được quyền chọn bác sĩ mổ cho mình khi nhập viện ? 
     Phượng cười thầm trong bụng trước vẻ mặt ngây ngô của chàng thanh niên. Mặt vênh váo, nàng nói thẳng thừng : 
-Nhớ coi giá cả và liệu sức có kham nổi không mà chọn nhé. 
Tâm nhỏ nhẹ hỏi : 
- Ngoài bệnh viện phí ra, tôi còn phải đóng tiền bồi dưỡng cho bác sĩ và y tá nữa sao ? 
Nàng nhún vai, mặt lạnh lùng thản nhiên trả lời Tâm : 
-Đó là quy luật tất yếu của nhà thương nầy. Nếu ông không bằng lòng thì đưa thân nhân đi nơi khác chữa trị. 
Đoạn Phượng bĩu môi trơ trẽn : 
- Ông đến với chúng tôi chớ chúng tôi không mời. 
Mất hết kiên nhẫn, chàng dằn lòng không được bèn cười gằn đanh giọng gay gắt: 
- Trong bệnh viện nầy, chắc các bác sĩ quên hết lời thề sau khi trình luận án. 
     Nàng giật mình vì gặp phải một đối tác ương ngạnh nhưng Phượng vẫn giữ vẻ thản nhiên cay cú : 
- Cái đó tôi không biết. Hãy tìm họ mà chất vấn. 
Đoạn nàng đứng lên quắc mắt ngó Tâm như muốn đuổi khéo chàng : 
- Tôi không dư thì giờ để tiếp ông. Chịu giá thì tiến hành, không thì rút lui êm. 
Trước thái độ trịch thượng, hống hách của cô y tá trưởng, Tâm cười nhạt, lằc đầu ê chề bảo :
- Cả nước mà như thế nầy thì Việt Nam tụt hậu, có lẽ chỉ hơn Phi châu thôi. 
Phượng giận đỏ mặt, nguýt xéo Tâm, miệng sừng sộ: 
- Mời ông ra ngay. Đừng đứng đó mà triết lý. 
Tâm quay mặt bỏ đi khỏi phòng. Phượng cũng rời ghế ra ngoài hành lang. Ngay lúc đó, bác sĩ Thịnh từ đâu tới, trông thấy Tâm mừng rỡ reo to : 
-Anh Tâm mới về thăm quê hương đó à ? 
Tâm chưa kịp trả lời thì Thịnh vồn vã tiếp, giọng mật thiết : 
- Anh ở chơi bao lâu ? Chừng nào trở về Pháp ? 
Phượng bèn núp bên góc tường nghe lén họ đối đáp. Tâm buồn bã trả lời: 
- Tôi về hơn hai tuần. Định ở một tháng nhưng có lẽ tôi đổi ý về Paris sớm hơn dự tính. 
Thịnh ngơ ngác chưa hiểu : 
- Sao lạ vậy ? 
Bác sĩ Thanh cũng vừa đi trờ tới bèn lẹ miệng hỏi Thịnh : 
- Bộ anh quen với anh nầy à ? 
Thịnh kéo Thanh lại gần giới thiệu Tâm : 
- Đây là bác sĩ Tâm, làm việc trong bệnh viện Pháp ở Paris, nơi tôi đến tu nghiệp năm trước và được ảnh tận tình giúp đỡ nhiều về chuyên môn. 
Quay sang Thanh,Thịnh cười bảo : 
- Còn đây là bác sĩ Thanh, trưởng khoa, xếp của tôi đó. 
Tâm không muốn bắt tay Thanh. Nhưng hắn chìa tay ra trước nên chàng hờ hững đưa tay miễn cưỡng bắt rồi định cáo từ. Nhưng Thịnh còn nhớ ơn Tâm cứ bám theo ân cần hỏi han : 
- Anh vào đây tham quan hay có việc gì ? 
Tâm ngó sang bác sĩ Thanh cười mỉa mai : 
- Tôi có người dì ruột bị bệnh loét dạ dầy và đau ruột già nên đưa vào đây điều trị. Bác sĩ trưởng phòng của anh bảo phải giải phẫu, nhưng giá bồi dưỡng của cô y tá trưởng đưa ra tôi theo không nổi nên quyết định đem dì tôi sang bệnh viện khác. 
Cá mè một lứa, Thịnh mắc cỡ lây. Hắn liếc nhanh Thanh đoạn vu vơ hỏi Tâm : 
- Anh định đưa bà dì sang nhà thương nào ? 
Chàng đáp nhanh : 
- Bệnh viện Pháp Việt ở Phú Mỹ Hưng quận 7 vì tôi có quen bên đó. 
     Dứt lời, Tâm chào họ rồi quay lưng đi thẳng đến làm thủ tục chuyển nhà thương cho dì mình. Ông dượng lẽo đẽo theo sau Tâm, phụ đỡ vợ ra xe. Tâm còn giận trong bụng, mặt lầm lì không nói một lời. Sau lưng Tâm, có ba người bẽn lẽn, mặt bí xị vì thẹn. Đó là hai bác sĩ Thanh và Thịnh và cô y tá trưởng tên Phượng. 
     Nàng đâu ngờ mình đã đối diện với một bác sĩ Việt kiều từ Pháp về, bậc đàn anh của Thịnh, và để lộ hết chân tướng xấu xa của một số thầy thuốc trong nước. 
     Chiều hôm đó, về nhà, nàng im lặng ngồi một mình ôn lại những lời nói phũ phàng mà nàng đã ném vào mặt Tâm, Phượng tự trách mình quen thói hống hách, ăn nói hồ đồ, vì lợi nhuận đi đánh mất phẩm giá.Lương tâm bứt rứt, nàng cảm thấy xấu hổ quá, lòng nàng chùn xuống. Rồi Phượng lại nhớ đến gương mặt khôi ngô tuấn tú của Tâm, dáng dấp cao ráo, nước da ngâm đen của chàng trai mới gặp, một mẫu người dễ chinh phục phái nữ. Ngoài ngoại hình bắt mắt, Tâm còn là con người khí khái với một nhân dáng đôn hậu, đằm thắm. Phượng ngẫm nghĩ nàng phải tìm gặp lại Tâm để xin lỗi về những lời xúc phạm của mình. Rồi Phượng lại tự hỏi có bao nhiêu bác sĩ trẻ bám theo nàng mà nàng vẫn dửng dưng, tim chẳng rung động, chỉ ỡm ờ đánh đu tình cảm với bác sĩ Thanh, lớn hơn nàng một con giáp để chia quyền lợi. Hôm nay tự dưng tim nàng xao xuyến trước một chàng trai từ nước ngoài về. Có phải chăng tiếng sét ái tình mà nàng không bao giờ tin ? Hay sự dong ruổi của định mệnh ? Nhưng một cô gái đẹp mỹ miều như Phượng có thể muối mặt đi xin lỗi một chàng trai chưa quen không? Bị dằn co giữa hai lối đi, Phượng gạt bỏ tự ái,quyết định lân la sang bệnh viện Pháp Việt hỏi thăm về Tâm để tìm gặp chàng. 
      Đúng theo dự tính, sáng hôm sau, Phượng xin nghỉ phép một ngày, nàng vào phòng hành chánh tìm tên họ của bà Ba rồi lái xe gắn máy đi Phú mỹ Hưng. Phượng tìm ra phòng bà Ba nằm không khó. Một bác sĩ Pháp đang trò chuyện với Tâm ngoài hành lang tỏ vẻ thân thiện với chàng lắm. Chợt trông thấy Phượng thấp thoáng trong phòng bệnh, Tâm để mắt theo dõi. Chàng không hiểu cô y tá trưởng sang đây để làm gì? Móc ngoặc chăng ? Chẳng lẽ đường dây của họ sang tận nơi nầy? Tâm kiếu từ bác sĩ Charles rồi nhanh chân vào phòng chạm mặt Phượng: 
- Cô tìm đến đây làm gì ? Chàng sầm mặt lạnh lùng. 
 Phượng hơi luống cuống, vẻ mặt ngượng ngùng, giọng bối rối : 
- Tôi muốn gặp ông. 
Tâm nhếch môi cười mỉa, cộc lốc hỏi : 
- Để làm gì ? Cuộc ngã giá bất thành rồi mà. 
Khác hẳn với thái độ hống hách và lời nói kênh kiệu hôm qua,sáng nay Phượng ăn nói nhỏ nhẹ dịu dàng : 
- Tôi đến xin lỗi ông về chuyện... 
Tâm nhanh miệng ngắt lời nàng : 
- Cô yên tâm về làm việc đi. Tôi đâu có thì giờ để ý đến những chuyện lỉnh kỉnh đó. 
Rồi chàng điềm nhiên tiếp : 
- Thú thật với cô, nếu để tâm nghĩ đến việc của nhóm cô làm thì chắc tôi điên mất. 
Tâm định quay gót ra về, nhưng thấy Phượng còn đứng nấn ná khiến chàng thắc mắc : 
- Ngoài việc xin lỗi tôi, cô còn gì để nói nữa không ? 
Miệng nàng e ấp : 
- Dạ không ? 
Vừa lúc đó, dượng của Tâm vào báo tin : 
- Dượng đã giữ vé máy bay đi Đà nẳng cho cháu rồi. Sáng mai 8 giờ phi cơ cất cánh. Cháu về nhà trước lo chuẩn bị hành lý đi. 
Tâm không để ý đến Phượng còn đứng bên giường bệnh của dì chàng,Tâm cám ơn dượng rồi lầm lũi đi. Bỗng chàng nghe sau lưng có tiếng hỏi nhỏ : 
- Mai ông đi Đà nẳng à ? 
- Phải. 
Phượng lại thỏ thẻ : 
- Rồi chừng nào ông trở về Sàigòn ? 
Tâm hơi bực mình nên có vẻ cau có : 
- Hai hôm sau. 
Phượng đi song song bên chàng ,miệng lí nhí : 
- Ông quê ở ngoài đó ? 
Chàng liếc sang cô gái ,lòng bỗng dưng hối tiếc về cử chỉ và những câu trả lời nhát gừng của mình, Tâm bèn dịu giọng lại : 
- Dạ không phải. Quê quán tôi ở Bến tre. Tôi ra Đà nẳng thăm trại cô nhi do tôi và vài người bạn đồng nghiệp bảo trợ. 
Sau một thoáng ngỡ ngàng, Phượng nhận thấy giữa nàng và Tâm không khí bớt căng thẳng hơn lúc đầu, trong bụng nàng mừng thầm nên cởi mở hơn : 
- Làm bác sĩ bên Pháp mà dang tay nhân đạo về tận Việt nam thì thật hiếm có. 
Tâm chưng hửng ngoái cổ lại trố mắt ngó Phượng : 
- Sao cô biết tôi là bác sĩ ? 
Đôi môi Phượng chúm chím nở nụ cười tươi đầu tiên trước mắt Tâm rồi lỏn lẻn chớp mắt : 
- Dạ hôm qua tôi có nghe lóm chuyện giữa bác sĩ Thịnh với ông. 
Tâm nhếch mép cười khẩy : 
- Nè, nghe lén chuyện của thiên hạ là không tốt đó. 
Phượng biết Tâm trêu mình, nàng tìm cách biện minh : 
- Do tình cờ thôi. 
     Ra đến lề đường, Tâm tìm taxi về nhà dì nhưng chiếc nào cũng có khách, chàng sốt ruột định gọi xe ôm thì Phượng lên tiếng cản : 
- Sẵn có xe gắn máy, tôi cho ông quá giang nhé ! 
Tâm lộ vẻ ngạc nhiên : 
- Cô có thì giờ sao ? 
Hai hàng mi chớp nhanh,nàng ngoẻn cười : 
- Hôm nay tôi nghỉ phép. 
Thấy Tâm còn đang do dự,Phượng bèn tiếp: 
- Ông đứng đây chờ tôi sang lấy xe rồi đưa ông về. 
     Tâm nhìn theo dáng người con gái thon thả, nhỏ nhắn, uyển chuyển theo từng bước đi. Chiếc áo dài màu thiên thanh khéo may ôm gọn người nàng, hai tà áo lúc cuốn hút vào người Phượng, lúc lả lơi bay, tạo một vẻ đẹp thướt tha cho một thiếu nữ Việt. Chàng lắc đầu không hiểu cái thái độ xoay chiều, chuyển hướng lạ lùng của Phượng. Nàng là y tá chớ đâu phải kịch sĩ mà nay đóng vai đào độc, mai thay vai đào thương một cách dễ dàng như vậy. Nay đỏng đa đỏng đảnh, mai thùy mị dịu dàng. Đang nghĩ vẩn vơ thì có tiếng bóp còi của Phượng : 
- Leo nhanh lên đi ông kẻo người ta tru tréo thúc hối mình. 
     Tâm làm theo lời Phượng như người máy. Chàng ngồi sau lưng cô gái đẹp thanh thoát,mùi nước hoa đắt tiền phảng phất vào mũi chàng. Gió thổi mạnh, mái tóc dài mượt mà của Phượng bám vào mặt chàng. Tâm e ngại không dám ôm eo Phượng sợ bị nàng cho là xàm xở, chàng chỉ hờ hững nắm sợi dây da trên yên, nhưng mỗi lần Phượng thắng gấp làm cho Tâm ngả người vào lưng nàng. 
     Phượng chẳng quan tâm gì. Nàng bận lo lòn lách cho xe vượt qua kẻ khác, nhiều phen Tâm phải giật mình hốt hoảng, còn nàng thì thích chí cười toe tét, miệng oang oang giới thiệu đường phố đổi thay cho Tâm biết. Vô tình, chàng từ từ ngồi sát lưng Phượng, lắng tai nghe tiếng được, tiếng mất. Đưa Tâm về đến nhà người dì, Phượng quầy quã ra đi, bóng nàng mất hút giữa dòng xe cộ chen chúc. 
  
      Làm việc với các ni cô ngoài Đà Nẳng hai ngày, Tâm đáp máy bay quay lại Sàigòn. Chàng dự tính thăm dì đôi ba bữa rồi xuống Bến tre từ giã bà Công để về Pháp. Bóng hình Phượng mờ dần trong trí chàng. Tâm nghi ngờ nàng vừa diễn khéo một vở kịch đời. Lạ thay, trong khi Tâm hờ hững với Phượng thì nàng lại nuôi hy vọng gặp lại chàng vì Tâm đã gây một dấu ấn sâu đậm trong tim nàng. Có lần, Phượng giã vờ ghé bệnh viện Pháp Việt thăm bà Ba để hỏi thăm tin Tâm. Nàng được người dượng cho biết chàng đang có mặt ở Sàigòn và sắp về Bến tre. Nàng hối hả đi tìm Tâm và tha thiết mời chàng đến nhà dùng cơm tối. Lần gặp gỡ nầy đánh dấu một khúc quanh tình cảm trong lòng Tâm. Những ý nghĩ bâng quơ không đẹp về Phượng bỗng dưng tan biến. 
       Chiều hôm ấy, Tâm lấy taxi đến nhà Phượng, trên tay ôm một bó hoa hồng nhung Đà lạt. Phượng mảnh khảnh và trang nhã trong chiếc áo đầm tươi cười ra mở cổng đón chào. Nàng đỡ lấy bó hoa trầm trồ khen đoạn rối rít mời Tâm vào phòng khách để giới thiệu với cha mẹ nàng. Ông bà Thắng cũng niềm nỡ tiếp khách của con gái họ. Ông hỏi thăm cuộc sống của chàng trên đất Pháp, còn bà thì tìm hiểu về gia cảnh của chàng. Tâm với lời lẽ khiêm tốn,thái độ ôn tồn hòa nhã đã chiếm cảm tình của cha mẹ Phuợng nhanh chóng. 
       Sau bữa cơm thịnh soạn, ông bà Thắng viện cớ mệt cáo lui vào phòng nghỉ sớm để Phượng có dịp trao đổi ý kiến và tâm tình với người bạn trai. Nàng ngồi đối diện Tâm, dán mắt vào gương mặt khôi ngô của chàng trai chững chạc rồi mỉm cười : 
- Bác sĩ có đồng ý với tôi là đã đến lúc chúng ta nên đổi cách xưng hô không ? 
Với thái độ ung dung,chàng duỗi chân, ngả người vào lưng ghế thản nhiên đáp : 
- Tùy cô. Tôi cũng không muốn khách sáo. 
Cặp mắt Phượng long lanh, nụ cười duyên tiếp tục nở trên môi: 
- Vậy cho phép em gọi bác sĩ là anh nhé ? 
Chàng nhanh miệng hỏi lại : 
- Còn tôi, cô mưốn tôi gọi cô bằng gì ? 
 Giọng Phượng nũng nịu : 
- Em hay tên cũng được. 
Tâm lẹ làng đề nghị : 
- Phượng nhe. 
     Sung sướng hiện rõ trên khuôn mặt, nàng vui vẻ gật đầu đoạn thư thả bắt sang chuyện khác : 
- Hai tháng nữa em sang Pháp du lịch. Anh có thể nghỉ vài tuần đưa em đi thăm những nơi nổi tiếng trên đất Pháp không ? 
Sau một thoáng lưỡng lự,chàng nhíu mày bảo : 
- Một tuần thì có thể được chớ nhiều nữa thì khó, vì công việc ở bệnh viện bề bộn lắm. 
Phượng mừng ra mặt : 
- Miễn anh hứa là em vui rồi. 
Đoạn nàng sửa lại thế ngồi, miệng khẽ hỏi: 
- Chừng nào anh đi Bến tre ? 
Tâm nhỏm người chưng hửng : 
- Sao Phượng biết ? 
Mắt không rời Tâm, nàng tủm tỉm cười tuy vẻ mặt hơi lúng túng: 
- Dượng anh nói. 
Hiểu ra,chàng khoan thai đáp : 
- Ngày mốt. Nhưng Phượng hỏi để làm gì ? 
Nàng liến thoắng trả lời không do dự : 
- Để xin theo anh về quê chơi cho thư giản vài hôm. Sàigòn ngột ngạt quá. Anh thấy có trở ngại gì không ? 
Sau giây phút phân vân ,Tâm thấp giọng : 
- Cũng chẳng có gì trở ngại vì anh ở nhờ nhà chú út; chú góa vợ và bận bịu buôn bán bên cầu Cá lóc, còn nhà bên kia sông với vườn dừa và chuối thì để đứa con trai trông nom. Anh thích ở bên đó hơn bên chợ vì thoáng mát và yên tĩnh. 
Chợt nhớ ra, chàng lại thắc mắc: 
- Bộ Phượng xin nghĩ làm nữa sao ? 
Nàng vui vẻ xác nhận và còn cho chàng biết thêm : 
- Em có ý định xin sang bệnh viện Pháp Việt làm sau khi đi du lịch bên Pháp về. 
Tâm quá đổi ngạc nhiên nên trân trối ngó Phượng : 
- Em nói thật chớ ? 
Nàng nghiêm mặt khẳng định : 
- Thật. 
     Trong lòng Tâm le lói một tia hy vọng,chàng sẽ tìm cách cho Phượng ra khỏi mạng lưới của nhóm bác sĩ thiếu lương tâm, hạng người khôn lanh trong việc ác nhưng dốt nát trong việc lành. Vẻ hân hoan lộ rõ trên mặt chàng : 
- Vậy để anh giới thiệu Phượng với bác sĩ Charles. 
Đoạn Tâm nhếch mép cười nhấn mạnh : 
- Giới thiệu chớ không phải móc ngoặc đâu nhé, Phượng đừng hiểu lầm. 
Trên gương mặt xinh đẹp của Phượng rạng rỡ một niềm vui, giọng nàng ríu rít như trẻ con: 
- Được anh đồng tình và tiếp tay thì may cho em quá. 
Chiếc đồng hồ quả lắc treo tường ngân nga điểm mười một tiếng. Trên trần nhà con thằn lằn cũng chắc lưỡi buồn tênh. Tâm đứng lên chào Phượng ra về. Họ sánh vai nhau đếm bước trên lối đi lát sỏi trong vườn. Bụi hoa dạ lý tỏa ngan ngát hương thơm. Hoa lan tuyết ngọc cũng phảng phất mùi thơm êm dịu. Phượng đưa tay vén mấy sợi tóc mây hờ hững bám trên trán nàng. Tâm khẽ nắm tay Phượng siết nhẹ. Phượng vẫn để yên bàn tay mình nằm trong lòng bàn tay của Tâm. Đoạn nàng ngả đầu trên vai Tâm thì thầm ,giọng trầm mướt ngọt ngào: 
- Em có trực giác chúng ta đã đồng cảm rồi. Anh có nghĩ như em không ? 
Chàng khẽ gật đầu : 
- Giống như em. 
     Tâm đưa tay nâng nhẹ chiếc cằm nhọn xinh xinh của Phượng lên rồi cúi xuống hôn lên môi nàng đắm đuối. Hơi thở Phượng dồn dập, nàng nhắm nghiền mắt lại tận hưởng giây phút tuyệt dịu. Từ giây phút nầy,nàng mở rộng tim mình để đón nhận một tình yêu mới chớm nở lên ngôi. Phượng tiếp tục siết chặt lưng Tâm, úp mặt vào ngực chàng như sợ hạnh phúc hiện tại đi mất. 
      Bỗng chiếc taxi được Phượng gọi bằng điện thoại lúc nãy lù lù tiến lại dừng trước nhà. Tâm ôm Phượng vào lòng nhìn vào ánh mắt. Nàng cũng choàng tay qua cổ Tâm hôn vội. Thân hình nóng bỏng của nàng dán sát vào mình chàng. Lúc mở cửa rào tiễn chàng lên xe, miệng nàng không quên nhắc: 
-Nội ngày mai nhớ gọi cho em biết giờ giấc chúng ta đi Bến tre để em sắp xếp nhé. 
Chàng ngoái cổ lại cười : 
- Em yên chí. 
     Chiếc taxi từ từ lăn bánh. Phượng đứng trông theo cho đến khi xe khuất dạng mới quay vào khoá cổng ngõ. Nàng thư thả vô phòng tắm rửa mặt, thay đổi xiêm y rồi mới vào phòng riêng ngả người lên giường lim dim đôi mắt. Tiếng gió thì thào bên khung cửa sổ hoà lẫn với tiếng lá cây xào xạc trong vườn đưa nàng vào giấc ngủ êm đềm. 
  
       Chỉ vỏn vẹn có ba ngày được sống bên Tâm dưới Bến tre, Phượng cảm nhận mình thật sự yêu Tâm, một thứ tình yêu ngọt lịm đến hơi muộn màng với cô gái hai mươi bốn tuổi. Nàng ngẫm nghĩ lại từ lúc còn cắp sách đến trường cho đến khi thôi học ra làm việc, bao nhiêu chàng trai đeo đuổi theo nàng nhưng tim Phượng vẫn chai đá. Trong bệnh viện,có vài bác sĩ trang lứa với Phượng, cũng tuấn tú đẹp trai, ngỏ lời xin cưới nàng nhưng Phượng dửng dưng chưa đáp lại tình ai. Họ xầm xì bảo nàng kênh kiệu,treo giá ngọc. Rồi sự dang díu tình cảm của Phượng với bác sĩ trưởng khoa lớn tuổi tên Thanh làm cho họ ngẩn ngơ trơ mắt ếch ra nhìn. Những lời mỉa mai xa gần cũng lọt vào tai Phượng nhưng nàng chỉ cười thầm trong bụng vì cho rằng đó chỉ là trò đùa vì lợi nhuận. Ông Thanh mê mệt nàng còn Phượng thì dùng đầu môi chót lưỡi đẩy đưa cho ông vào tròng. Ngoài ra, ông ta chưa chiếm được tấm thân ngà ngọc của nàng. Đến khi Phượng bị Tâm mắng tại văn phòng làm việc của nàng, Phượng như bị chàng xối những gáo nước lạnh vào mặt nên chợt tỉnh giấc. Tâm tỏ vẻ khinh miệt coi thường và xa lánh nàng thì Phượng lại tìm cách xích lại gần chàng hơn. Những vị đắng hôm nào nay bỗng dưng ngọt lịm. Phượng lắc đầu cười một mình. Phải đợi đến hôm nay, trong vòng tay ân ái của Tâm, Phượng mới hiểu nghĩa tình yêu là gì ? Một chàng ba mươi ba tuổi, từng trải đời,đâu còn cái lứa tuổi lãng mạn, đã một lần ly dị người vợ Pháp, nhưng Tâm có sức lôi cuốn Phượng lạ lùng nhờ cái dáng dấp đẹp trai,cái phong cách đứng đắn, lời ăn tiếng nói chững chạc, thẳng tính,bộc trực, lý luận vững chắc, và nhất là con tim chứa chan tình người. Chính hai bàn tay nhân đạo của Tâm dang xa từ Pháp về bảo bọc các trẻ bất hạnh ở Việt nam đã ôm trọn tim nàng. Quả thật chàng đã bước vào hồn nàng thật sự rồi. 
       Vốn biết Phượng không quen ngủ trên bộ ván gõ, không chịu được tiếng vo ve của lũ muỗi bay quanh mùng nên vừa đặt chân đến Bến tre, Tâm chọn một khách sạn lớn trong tỉnh để giữ phòng rồi đưa nàng qua sông về nhà chú út. Phượng luôn miệng cười nói,không ngớt khen cảnh đẹp của ruộng đồng. Thoáng thấy bóng dáng Tâm đi trên đường đất, thằng Cứ, con trai duy nhứt của chú út tất tả chạy ra mừng, cặp mắt nó lấm lét nhìn Phượng như muốn hỏi rồi lại thôi. Tâm hiểu ý bèn nhanh miệng giới thiệu: 
- Cô Phượng,bạn gái của anh đó. 
Quay sang Phượng, chàng tiếp: 
- Còn đây là Cứ, em chú bác của anh. 
      Hai người vui vẻ chào nhau. Cứ mời Tâm và Phượng vào nhà rồi nhanh chân ra vườn trèo lên cây dừa hái trái. Vài trái dừa bị Cứ vặn tách khỏi quày rơi tõm xuống mương. Trong chốc lát, Phượng và Tâm có hai trái dừa vạt mặt hả hê uống. Nàng vừa uống, vừa khen ngọt. Trời đứng gió. Trên trán Phượng lấm tấm những giọt mồ hôi, nàng lẹ tay cầm lấy chiếc quạt mo làm bằng tàu cau phe phẩy quạt. 
      Đợi hai người uống xong, Cứ mới đưa Phượng và Tâm ra xem vườn cây ăn trái và rừng dừa bạt ngàn phía sau nhà. Vì mưa đêm qua, đất còn trơn trợt, Phượng sợ té bèn bỏ giày đi chân trần. Hai bàn chân trắng nõn của cô gái thị thành giờ đây mới có dịp lấm bùn,mười ngón chân thon bám vào đất đếm lần từng bước. Nàng phải vịn vai Tâm cho vững. Trông thấy chiếc xuồng ba lá được cột cạnh cây cầu dừa bên mương, nàng muốn ngày mai Tâm chèo đưa nàng đi dạo chơi trên sông rạch. Tâm gật đầu chiều ý. 
 Đoạn Cứ lật đật vào bếp lúi húi vo gạo nấu cơm. Bữa cơm đạm bạc do Cứ khoản đãi đơn sơ với dưa bồn bồn chấm cá bóng kèo kho tiêu và canh bí rợ hầm dừa cũng ngon khiến Phượng xuýt xoa luôn miệng khen và tò mò muốn biết : 
- Cậu Cứ ơi, bộ ở Bến tre, người ta nấu món gì cũng có nước dừa phải không cậu? 
Cậu nông dân nhe răng cười, miệng lí nhí : 
- Dạ đa số. Xứ dừa mà chị. 
      Sau bữa cơm trưa, Tâm cùng Phượng quay lại khách sạn nghỉ ngơi, hẹn sáng mai sẽ trở vào mượn Cứ chiếc xuồng đi dạo trên sông và vô nhà bà Sáu, chủ vườn trái cây. Tâm cũng báo cho Cứ biết xế chiều, chàng thuê bao xe gắn máy trước khách sạn vào cầu Cá lóc thăm chú út. 
Chiều hôm ấy, thăm người chú xong,Tâm rủ Phượng đi viếng tỉnh lỵ. Nàng giành lái xe cho yên bụng. Tâm ngồi phía sau, choàng tay ôm eo Phượng, đầu ngả vào lưng nàng hỏi bâng quơ : 
- Lạ xe có khó lái không em ? 
Nàng cười khúc khích : 
- Ban đầu bỡ ngỡ đôi chút thôi. Bộ anh sợ hả ? 
Chàng dí dỏm bằng câu pha trò: 
- Phu tử thì tùng tử. 
      Chạy quanh quẩn độ nửa giờ rồi cũng hết Bến tre, chàng đề nghị với Phượng qua phà Hàm Luông xuống Mỏ Cày chơi cho biết. Nàng theo bảng chỉ dẫn tăng tốc độ phóng nhanh. Gió từ hai bên đồng ruộng phần phật đập vào người Phượng, tung mái tóc nàng ra sau phủ mặt Tâm. Không khí trong lành của thôn quê làm thơ thới tinh thần họ. 
      Quay về đến chợ Bến tre thì trời cũng nhá nhem tối,phố xá đã lên đèn. Tâm tìm nhà hàng có những đặc sản để đưa Phượng đi ăn cơm chiều. Bến tre về đêm không nhộn nhịp như Sàigòn,nhưng cũng có những quán karaokê với giọng hát của vài ca sĩ miệt vườn. Tâm không thích chỗ đông người bèn đưa Phượng về khách sạn nghĩ vì ngày mai họ sẽ đi ngao du trên sông rạch. 
      Một đêm tình tràn trên chăn, mộng đầy trên gối,Tâm đã đưa Phượng đi đến tuyệt đỉnh ái ân. Nàng chơi vơi ngụp lặn trong những giây phút tuyệt vời. Chàng cũng ngây ngất trong vòng tay của người tình. 
       Tiếng bạn hàng nhộn nhịp nhóm chợ đã đánh thức Tâm dậy, còn Phượng thì còn ngủ vùi, trên môi nở một nụ cười mỉm,như sung sướng, như toại lòng. Tôn trọng giấc ngủ của người yêu, Tâm đi tắm rồi lặng lẽ ra ngoài hành lang đứng nhìn sinh hoạt của người dân. Những cụm lục bình xanh mướt lờ lững trôi trên sông Bến tre, những con đò chạy ngang chạy dọc như mắc cửi. Ghe xuồng tấp nập ghé vào bờ chất hàng lên chợ. Bên kia sông,cây lá dày kịt ven bờ,những mái nhà lưa thưa nằm lẩn khuất sau những bóng dừa sầm uất. 
       Một chập sau, Phượng trở mình, vươn vai,mở mắt nhìn quanh không thấy Tâm, nàng choàng dậy ngó dáo dác, thấy chàng im lặng ngắm cảnh vật ngoài hành lang, nàng bèn xuống giường, lững thững tiến ra ôm eo Tâm nũng nịu : 
- Sao anh thức sớm vậy ? 
Chàng hôn nhẹ lên trán người yêu : 
- Anh quen rồi. 
Tâm đưa tay vuốt mái tóc rối của Phượng , đoạn dìu nàng vào trong thư thả bảo: 
- Em vô tắm cho mát rồi sửa soạn đi. Chúng ta ra ngoài ăn sáng. 
Chàng lại nhắc nhở Phượng: 
- Hôm nay em nhớ ăn mặc đơn giản và gọn vì phải đi xuồng vào vườn mua trái cây tươi. 
Nghe Tâm nói đến trái cây làm Phượng thích chí,nàng tròn xoe mắt háo hức hỏi: 
- Anh biết chỗ à ? 
Chàng gục gặc đầu: 
- Cứ nó chỉ. 
Nàng hưởng ứng ngay : 
-Thích quá ! Em ưa trái cây lắm. 
Đoạn nhanh nhẩu nói: 
- Em mặc quần jean và trang điểm sơ sơ thôi. 
Rồi nàng lại hối Tâm : 
- Anh cũng chuẩn bị đi chứ. 
Chàng cười bảo: 
- Anh chỉ cần năm phút là xong. 
  
      Nửa ngày đi dạo trên sông rạch gây trong lòng Phượng một ấn tượng khó quên. Lần đâu tiên,nàng lảo đảo bước xuống chiếc xuồng ba lá, tuy nắm chặt tay Tâm mà nàng vẫn run bây bẩy. Rồi Phượng ngồi bất động nhìn ánh nắng ban mai lung linh trên sóng nước, tai nghe tiếng mái giầm khoan thai chẻ nước róc rách, tiếng sóng lách tách vỗ mạn thuyền. Hai bên bờ,những rặng dừa xanh nghiêng mình soi bóng xuống mặt nước đục phù sa, những quày trái sai oằn nặng trĩu. Phượng lại trố mắt ngó chiếc tàu nhỏ bé ì ạch kéo một đàn ghe bầu độ mười chiếc,chất đầy hàng hóa muốn khẳm ghe. Vài cơn gió rười rượi mát mơn man mái tóc bồng bềnh của Phượng, phe phẩy vuốt ve khuôn mặt nàng. Phượng đưa tay vén lại mái tóc. Chiếc xuồng xuôi nước êm ả lướt trên con rạch Cái Cối ven một bãi cỏ hoang với vài gốc me già,năm ba cái chuồng trâu xiêu vẹo,thỉnh thoảng có vài cái chòi lá của những người chăn vịt. Vài con chuồn chuồn lượn đôi cánh mỏng bên bụi cỏ may. Trên mặt nước bát ngát một màu tím biếc của bông súng nở rộ. Rồi nàng mắc cỡ đỏ mặt tía tai khi xuồng đi ngang một đám trẻ con, ở truồng tồng ngồng, văng tục, chửi thề. Chúng chạy tung tăng trên bờ, leo lên nhánh cây bần rồi nhảy xuống nước bì bõm lội. Phượng lại ơi ới gọi Tâm tấp vào đám lục bình đang trôi tản mạn cho nàng ngắt mấy cái bông tím. Giòng nước xuôi đưa chiếc xuồng của Tâm đến nhà bà Sáu trong xã Mỹ Thạnh An nhanh chóng. Chàng lấy giầm khuấy nước, điều khiển xuồng sang trái khiến nó chao nghiêng, Phượng la oải oải. Tâm né tránh bụi ô rô để vào bờ. Chàng cột xuồng sơ sài vô gốc cây bần ổi ,đoạn nắm tay Phượng dắt lên chiếc cầu ván sau nhà bà Sáu, bóng dừa mát che khuất một mảng vườn. Gió thổi hiu hiu đưa mùi hương cau thơm ngan ngát,hương mận thơm nồng. Bà đon đả ra chào khách : 
- Chiều hôm qua, gặp thằng Cứ, tôi nghe nó nói sáng nay cậu vô nên tôi có ý trông từ nãy giờ. 
Chàng vui miệng hỏi han : 
- Lâu quá không gặp bà Sáu,bà vẫn mạnh ? 
      Bà không trả lời câu hỏi của Tâm vì đang nhìn chòng chọc cô gái có làn da trắng mịn, khuôn mặt xinh xắn, miệng cười tươi đang đứng cạnh chàng. Đoạn bà đảo cái nhìn sang Tâm,giọng ỡm ờ: 
- Có phải mợ đây không cậu ? 
      Phượng hơi ngượng, bẽn lẽn cúi đầu nhưng cũng nghe được câu trả lời dí dỏm của Tâm: 
- Dạ chưa, nhưng sẽ. 
Niềm vui dạt dào trong lòng Phượng. Nàng quay mặt nhìn vơ vẩn ra vườn cây để che dấu sự thẹn thùng lẫn sung sướng in rõ trên khuôn mặt. 
Đoạn bà quay sang Phượng hỏi: 
- Cô là người Bến tre hay trên thành phố ? 
Miệng cười tủm tỉm,giọng nàng nhỏ nhẹ : 
- Dạ cháu ở Sàigòn. 
Bà Sáu cất tiếng ran rản gọi đứa con trai bảo : 
- Mạnh ơi,mầy đưa cô cậu ra vườn chọn trái cây nào cô cậu thích rồi hái đem vô đây. 
      Thằng bé làm theo lời mẹ ,nó chạy vào bếp lấy cái rổ rồi mời Tâm và Phượng theo nó. Những cây ổi xá lị, những cây mận da người và mãng cầu xiêm được trồng thành hàng bên bờ mương sum sê trái. Những lùm mía um tùm lướt trên đầu người. Lũ cào cào, châu chấu bay trước mặt họ. Phượng líu lo nhờ cậu bé hái một mớ trái cây để mang về biếu cha mẹ nàng. Đến khi thằng bé thoăn thoắt đi qua chiếc cầu bắt ngang con rạch, Phượng chùn bước ngại ngùng ngó Tâm rồi nhìn chiếc cầu khỉ chòng chành, nàng vùng vằng lắc đầu hét toáng lên,nét mày cong cau lại : 
- Em không dám qua đâu. 
Tâm liền trấn an: 
- Hãy vịn vai anh mà đi từng bước,không té đâu. 
       Thằng bé ngoái cổ nhìn lom lom cô gái thị thành nhát gan rồi đứng lại chờ. Sau chiếc cầu tre lắt lẻo, Phượng chưa hoàn hồn, thì lại đến cây cầu dừa trơn trợt. Phượng nắm chặt tay Tâm, cặp mắt láo liên,thân hình nhỏ nhắn theo từng bước ngả, bước nghiêng,bàn tay nõn nà ấm áp nằm yên trong lòng bàn tay chàng. 
      Hai người tung tăng trong vườn cây rợp bóng mát,tiếng cười rộn lên vui vẻ. Cái rổ trên tay cậu bé cũng đầy dần. Ánh nắng gay gắt bắt đầu xuyên qua cành lá, chiếu lên nền cỏ. Tâm sợ Phượng mệt và cũng ngại bơi xuồng ngược giòng bèn hối nàng về. 
- Mình quay lại đi em kẻo nước ròng chèo mệt lắm. 
Nàng hiểu ý, gật đầu nghe theo, lững thững sánh vai chàng trở về nhà bà Sáu. Tâm trả tiền rồi chào chủ vườn, xách cái túi đệm đựng trái cây cùng Phượng xuống xuồng. 
       Về đến nhà chú út thì mặt trời gần đứng bóng. Tâm ra sau hè lấy cái gáo dừa bên lu múc nước mưa cho Phượng rửa mặt, tay chân lấm đầy bùn. Mồ hôi nhễ nhại đẫm trán Tâm, ướt cả áo. Mặt Phượng cũng đỏ au vì nắng. Nàng bụm hai tay hứng nước khoác vào mặt, cảm thấy khoan khoái lạ. 
      Tâm định chào Cứ trở về khách sạn,nhưng nó cầm chàng và Phượng ở lại ăn cơm trưa vì chú Út đã chuẩn bị rồi. Từ dưới bếp phảng phất mùi tôm càng nướng làm cho Tâm bắt thèm, Phượng cũng tặc lưỡi khen: 
- Em Cứ nướng tôm đó à ? 
Cậu nông dân nhe răng cười hãnh diện : 
- Dạ, hồi sáng ba em mua tôm càng còn xanh um với bánh hỏi, rau sống bảo em làm bữa ăn trưa đãi anh chị. 
Tâm vui vẻ hỏi Cứ : 
- Vậy chú Út có về ăn chung với bọn mình không em ? 
 Cứ nhanh miệng trả lời anh: 
- Dạ có. Chút nữa ba em về. 
Phượng chen lời vào : 
- Em làm nước mắm chưa ? Để chị giúp một tay. 
- Dạ rồi. Em làm tô nước mắm ớt chanh nổi. Chị vô bếp nếm thử coi vừa miệng không ? 
Phượng tấm tắc khen : 
- Con trai miệt vườn giỏi quá ! 
Đoạn nàng bông đùa : 
- Coi chừng con gái nó bắt cóc nghe. 
     Câu chuyện chưa dứt thì chú Út về tới. Ông cụ bị mang mấy lon bia,nước ngọt đãi cháu và không quên xị rượu đế nếp than cho mình. Chú út dựng chiếc xe đạp bên gốc dừa. Tâm cùng Phuợng tiến lại chào. Nàng đã biết mặt chú của Tâm chiều hôm qua nên không còn bỡ ngỡ nữa. 
      Thấy cha về, Cứ ra sau bếp dọn thức ăn lên cái bàn tròn đặt giữa nhà. Phượng cũng theo Cứ phụ một tay. Còn lại hai chú cháu ngoài sân, ông không ngớt hỏi han chuyện đi chơi trong vườn của Tâm và cô bạn gái. 
Chợt có tiếng của Cứ từ trong nhà gọi ra : 
- Ba ơi, xong rồi. Ba với anh Tâm vào ăn kẻo nguội. 
Ông ân cần mời Tâm và Phượng ngồi vào bàn. Bốn người ngồi trên bốn chiếc ghế đẩu quanh bàn tròn bắt đầu cầm đũa. Bỗng chú út giật mình kêu lên: 
- Chết cha rồi, ba quên nửa cây nước đá mua ở chợ còn cột sau chiếc xe đạp. Thằng Cứ chạy lấy vào rửa rồi chặt nhỏ ra cho anh Tâm và cô Phượng uống bia hay nước ngọt đi con. 
Miệng ông lại cười khanh khách: 
- Hổng chừng nó tan hết rồi. 
      Cứ nhanh nhẩu làm theo lời cha. Chỉ trong khoảnh khắc, họ có nước đá lạnh uống với bia hộp và nước cam, còn ông thì khề khà nhắp ly rượu đế. Mấy con tôm càng được Cứ bóc vỏ, bỏ đầu, cắt làm đôi,tráng mỡ hành lên trông rất hấp dẫn. 
Tâm lấy lá xà lách to, kẹp bánh hỏi, rau húng, tía tô và giá sống, rồi gấp nửa con tôm vào cuốn, chấm nước mắm ăn ngon lành. Phượng cũng vừa ăn vừa luôn miệng khen tài nấu nướng của Cứ. Chú út nhấp hớp rượu đế, cười hả hê với vẻ sảng khoái. 
 Sau bữa ăn ,chú trở ra tiệm bên cầu Cá lóc. Phượng giành rửa chén dĩa nhưng Cứ không cho. Cậu mang ra vườn hai chiếc võng cột vào mấy thân cây dừa cho Tâm và Phượng nằm đong đưa hóng mát. Gió hiu hiu thổi, cành lá xạc xào. Tâm đưa mắt nhìn lên các tàu dừa lay động; còn Phượng cũng yên lặng nghe tiếng chim chìa vôi líu lo trên cành mận. Bên chiếc cầu ván tiếng chim bìm bịp kêu thảng thốt giữa trưa hè. Thỉnh thoảng trong bụi ô rô, một con ếch nhảy tõm xuống mương. Trên tàu dừa nước, một con chim thằng chài kiên nhẫn đứng rình cá. Không gian tĩnh lặng, thời gian như dừng lại. Cả hai lim dim đôi mắt. Vài cơn gió nhẹ mang hơi nước từ sông thổi dạt vào đưa Tâm và Phượng vào giấc ngủ trưa không hay biết. Cứ dọn dẹp xong cũng leo lên bộ ván đánh một giấc dài. 
        Khi mở mắt ra, Tâm xem đồng hồ tay mới biết đã bốn giờ chiều. Chàng trỗi dậy thấy Phượng còn say ngủ nên thư thả ra bờ sông xem ghe thương hồ xuôi ngược. Lúc chàng trở vào thì Phượng cũng vừa tỉnh giấc. Mắt nhắm, mắt mở, nàng uể oải chống tay ngồi dậy, giọng còn ngầy ngật : 
- Mấy giờ rồi anh ? 
- Hơn bốn giờ. 
Nàng ngồi bật dậy, vén lại mái tóc còn rũ xuống trán, mắt không rời Tâm : 
- Lâu lắm em mới được ngủ một giấc trưa ngon như thế nầy. 
Chàng mỉm cười bảo: 
- Anh cũng vậy. 
Đoạn Tâm nói vu vơ : 
- Ở thôn quê người ta có vẻ sống nhàn hạ quá hả em ? 
Phượng gật đầu đồng ý : 
- Không bon chen, không tất bật cũng chẳng tham quyền cố vị. 
Chợt nhớ ra, nàng liếc chàng hỏi nhỏ : 
- Chừng nào mình về lại khách sạn ? 
Chàng nhìn vô nhà, thư thả đáp : 
- Đợi Cứ thức dậy rồi chúng ta đi. 
Phượng bèn đề nghị với Tâm: 
- Em hơi mệt. Mình nghỉ ngơi chiều nay để sáng mai còn đi thăm bác Công như anh dự tính nhé ! 
Chàng tán thành ngay : 
- Phải đó. 
Từ bên trong, Cứ dụi mắt đi ra, giọng còn ngay ngáy : 
- Anh chị thức rồi à ? 
Phượng lẹ miệng trả lời : 
- Nhờ chiếc võng của em, chị ngủ tròn một giấc. 
Tâm tiến lại vỗ vai Cứ dặn : 
- Hồi nãy anh có mời chú út với em chiều mai đi ăn với anh chị ở nhà hàng nổi Bến tre để giã từ. Em nhớ đến nhé. Vắng em anh giận à ? 
Cứ có vẻ còn lưu luyến nên nằng nằng : 
- Sao anh chị không ở thêm vài hôm nữa ? 
Tâm trìu mến : 
- Vì anh sắp về Pháp nên phải lên Sàigòn trước vài hôm để xem bệnh trạng của dì Ba và mua sắm vài món quà tặng ba má anh. 
Chàng lại an ủi Cứ : 
- Năm sau anh trở lại mà. 
Mặt Cứ tiu nghỉu: 
- Dạ. 
  
      Sáng hôm sau, Tâm lại thuê xe gắn máy ở khách sạn để Phượng đèo chàng đi Lương Qưới thăm bà Công, luôn thể chào từ giã bà. Khi xe chạy trên đường Nguyễn đình Chiểu ngang cầu Cá lóc, chàng đưa tay vẫy người chú đang lăng xăng bán trong tiệm. Ra khỏi thị xã Bến tre, qua đền thờ Lãnh binh Thăng, Phượng phóng xe lướt nhanh trên đường lộ hướng vềLương Hòa và Lương Qưới. Chẳng mấy chốc, họ đến Lương Qưới khi sương mai còn đọng trên cành lá bằng lăng. Phượng dựng xe trước cổng rào, miệng trầm trồ khen những đóa hoa bằng lăng khoe sắc tím. Dưới mắt nàng, bông không giống như dâm bụt, cũng màu tím hoa cà, nhưng cánh hoa lại cong cong, nhị vàng rực ở giữa. Tâm cùng Phượng thư thả đi vào quán. Thấy bà Công đang có khách, chàng nấn ná đợi bên ngoài. Nhưng nào ngờ vô tình Tâm chứng kiến một cảnh đau lòng. Cặp vợ chồng ngồi đối diện bà không phải là khách đến mua hàng, mà là chủ vườn trái cây cung cấp cho bà bán lẻ kiếm lời. Người đàn ông cằn nhằn:
-Chị hẹn với vợ chồng tôi năm lần, bảy lượt rồi mà vẫn chưa trả số tiền chị còn thiếu. Chúng tôi cũng phải có tiền để trang trải nhiều thứ chứ. 
Giọng đanh đá, bà vợ hằn học: 
- Nếu chị không giữ lời thì chúng tôi dứt khoát chẳng bán cho chị nữa. 
Bà Công nhẫn nhục xuống nước năn nỉ : 
- Anh chị cảm phiền cho tôi vài hôm nữa. Thế nào tôi cũng thanh toán số tiền còn thiếu anh chị. 
Bà lại chép miệng than : 
- Tôi đâu muốn thất hứa với anh chị. Nhưng anh chị cũng thấy, bán lẻ thì ế ẩm, chỉ nhờ bạn hàng trên Sàigòn xuống mua. Nhưng họ mua trước trả tiền sau nên hiện giờ chưa thanh toán hết cho tôi. Vì vậy tôi phải hẹn lần, hẹn lựa với anh chị, chờ họ xuống trả, tôi mới có tiền. Nếu không có trái cây của anh chị cung cấp thì tôi biết làm sao đây ? 
      Tâm nghe lóm câu chuyện,lòng chàng se lại. Chàng không ngờ một bà mẹ có con, một đứa thẩm phán, một đứa bác sĩ mà phải vất vả mua bán và mang nợ nần như vậy ? Hai người con nỡ nào để mẹ họ như thế sao ? Trên đời nầy quả có nhiều câu hỏi nhưng cũng rất ít câu trả lời. 
Câu chuyện bên trong quán chưa dứt, Tâm bảo Phượng đứng đợi chàng rồi đăm đăm đi vào trước vẻ mặt chưng hửng của bà Công. Chàng ngồi thừ xuống ghế bình thản mở lời : 
- Bác tôi còn thiếu ông bà bao nhiêu ? 
Ông chồng ngơ ngác không hiểu nhưng cũng lắp bắp : 
- Năm triệu. 
Chàng nhìn thẳng vào mặt họ nói : 
- Tôi xin trả ngay số tiền đó và xin ông bà tiếp tục mang hàng ra như thường lệ bán cho bác Hai. Bác sẽ trả sòng phẳng. 
Bà vợ tròn mắt ngó Tâm: 
- Được cậu tốt bụng như thế thì hay quá. Chúng tôi hứa làm như lời cậu vừa nói. 
      Không chút chần chừ,Tâm mở túi áo lấy mười tờ giấy bạc năm trăm ngàn trao cho họ. Vợ chồng ông chủ vườn mừng quýnh, nhận lấy tiền rồi nhanh chân ra về,trong khi bà Hai Công rũ rượi thở dài, bà cúi đầu lặng thinh, hai giọt nước mắt từ từ lăn trên đôi má cóp, nỗi khổ đau hằn trên gương mặt bà. Chạnh lòng thương người đàn bà bất hạnh, Tâm nắm lấy tay bà an ủi: 
- Bác đừng bận tâm đến chuyện nầy. 
Đâu đây có tiếng hát của người mẹ ru con vọng lại nghe buồn man mác: 
Ầu ơ, mẹ nuôi con biển hồ lai láng. 
Con nuôi mẹ tính tháng, tính ngày. 
 Tâm thở dài, chàng nhỏ nhẹ thốt: 
- Ngày mai cháu trở lên Sàigòn để chuẩn bị quay về Pháp. Cháu đến từ giã Bác và gởi lời thăm Toại. Hy vọng năm sau cháu về Bến tre sẽ gặp lại bạn xưa. 
Dứt lời, chàng đứng lên tạ từ rồi nhét vào túi áo bà Hai Công một số tiền đoạn ôn tồn nói : 
- Xin phép Bác cho cháu được giúp Bác để làm vốn tiếp tục buôn bán sinh nhai. 
Bà Hai lại rớm nước mắt nghẹn ngào nói chẳng nên lời. Bên ngoài, Phượng lắng nghe câu chuyện, lòng khâm phục Tâm giàu lòng nhân ái, gặp người hoạn nạn không cật ruột họ hàng cũng ra tay giúp đỡ. Theo nàng nghĩ thì chỉ có con người từ tâm với tinh thần thiện nguyện mới có được những nghĩa cử cao đẹp như vậy. Bỗng nàng nghe văng vẳng giọng nói run run của bà Hai vì xúc động: 
- Ơn của cậu, tôi với thằng Toại không bao giờ quên. 
Chàng bùi ngùi thương cảm: 
- Bác cứ xem cháu như Toại và đừng nghĩ gì nữa. 
Bà Hai Công tiễn chàng ra cửa, chợt thấy thấp thoáng một cô gái đang đứng ngắm hoa bằng lăng bèn hỏi nhỏ Tâm: 
- Bạn gái của cậu đấy à ? Sao không mời vào uống nước ? 
Phượng khép nép ngả đầu chào bà, miệng nàng trầm trồ : 
- Cháu mê mấy đóa hoa tím nầy nên đứng ngoài đợi anh Tâm. 
Chàng thầm khen Phượng nhanh trí đở cho chàng. Tâm nói vu vơ: 
- Mấy cây bằng lăng nầy Bác trồng lâu chưa Bác ? 
Bà Công cười móm mém : 
- Thằng Công nó trồng cũng gần mười năm rồi. Cô thích thì hái bông về chưng. 
Nàng khẽ lắc đầu thưa: 
- Dạ bông để trên cành đẹp và giữ lâu hơn đó Bác. Cháu chỉ ngắm thôi. 
Rồi bà nằng nặc bảo Tâm: 
-Cô cậu ở dùng với tôi một bữa cơm rồi về cũng chẳng muộn. 
Tâm xoa tay lựa lời từ chối: 
- Dạ chúng cháu còn đi Ba tri, có thể ra biển chơi đến chiều mới về. Chào Bác hai cháu đi. 
      Phượng cũng ngả đầu chào bà đoạn cho xe nổ máy. Tâm gọn gàng leo lên ngồi phía sau ôm eo Phượng. Nàng rồ ga phóng đi về hướng Giồng Trôm. Xe theo ngả Tân Thanh, Hưng Nhượng thì Phượng gặp đường lộ đi Ba tri. Lanh quanh ở Ba tri cũng chẳng có gì, Tâm rủ Phượng ra bãi biển An Thủy hóng gió. Chiếc xe gắn máy chạy bon bon trên con đường tráng nhựa. Bờ biển thoai thoải dốc xuống dần dần hiện ra trước mắt họ. Vài con chim biển đang bay lượn trên không trung. Những hàng phi lao chắn ngang tầm mắt. Tiếng sóng vỗ vào bờ rầm rập. Mặt biển mất hút tận chân trời. Họ không thích vào khu du lịch mà chọn một chỗ có bóng mát yên tĩnh, ngồi bệt trên bãi cát màu nâu vì có pha bùn. Chàng phóng tầm mắt nhìn đại dương, còn Phượng thì ngồi sát bên Tâm, hai chân co lại, chiếc cằm đặt trên đầu gối, cặp mắt mơ màng. Mỗi người theo đuổi một ý nghĩ. Sóng biển từng hồi dạt vào bờ, vài con chim nhạn vờn bay; khi sóng rời bãi, mấy con dã tràng lại xe cát. Tâm ngó những con dã tràng rồi lắc đầu mỉm cười. Phượng nhìn sững vào mặt chàng không chớp : 
- Anh cười gì vậy ? 
Chàng trỏ tay chỉ : 
- Dã tràng xe cát biển Đông. 
Nàng hóm hỉnh phụ họa theo : 
-Long đong cho lắm cũng uổng công dã tràng, phải không anh ? 
Đoạn nàng ngả đầu vào vai chàng thỏ thẻ : 
- Lúc còn bé, em cứ tưởng cuối tầm nhìn thì trời nước sẽ gặp nhau. Lớn lên học địa lý rồi mới biết mình lầm. 
Chàng lặng thinh không đáp, chỉ quàng tay qua vai nàng, ánh mắt đăm đăm hướng về phương trời vô định. Kỷ niệm bỗng đổ xô về. Phượng chợt thấy trên gương mặt Tâm phảng phất vài nét buồn. Đoán được tâm trạng của người yêu, nàng buột miệng hỏi : 
- Anh đang nghĩ gì vậy ? 
Tâm mím chặt môi nhíu mày, tiếp tục phóng tầm mắt ra khơi, hồn như trôi về quá khứ. Sực nhớ câu hỏi của Phượng, chàng lắc đầu buồn bã : 
- Hơn hai mươi năm trước, ông bà nội anh đã bỏ mình nơi đây, cha mẹ anh và anh cũng suýt chết. 
Nàng muốn biết tâm sự của chàng bèn giục giã : 
- Kể cho em nghe đi anh. 
Tâm ngó Phượng nhếch môi : 
- Em muốn biết ? 
Phượng nhanh miệng lập lại : 
- Em muốn biết. 
Giọng buồn buồn,Tâm nhìn ra khơi thư thả kể: 
 - Năm ấy, anh mới lên mười một tuổi. Vì bế tắt trong cuộc sống,ba má anh âm thầm nghe lời bạn vượt biên. Một đêm không trăng,không gian tĩnh lặng, chiếc ghe chở đầy người lặng lẽ đi giữa hai lạch dừa nước và những cây đước um tùm lần mò ra cửa biển Hàm Luông. Viện lý do để tránh bị du kích phát hiện, bọn tổ chức bảo phải chia ra nhiều nhóm nhỏ để tuần tự được họ đưa ra tàu. Ai nấy đều nghe theo. Ông bà nội anh bị họ đưa đi nhóm trước; cha mẹ anh và anh ở nhóm sau cùng. Khi ghe ra đến gần cửa biển,tấp vào bờ, họ ra lệnh nhóm đầu theo họ. Những bóng người lố nhố im lặng đi trong màn đêm đen kịt. Số người còn lại trên bãi cũng thấp thỏm ngồi co ro đợi đến lượt mình. Tên chủ ghe sốt ruột lầm bầm : “Mẹ kiếp, làm gì mà lâu quá vậy ?”. Lúc đó, má anh đau bụng lén men ra xa, chui vào bụi rậm, tình cờ bà nghe lén được bọn dẫn đường quay lại thì thầm với nhau : 
- Vàng nhiều không mậy ? 
Một tên nói nhỏ : 
- Ai biết. Chỉ lục trong xác của họ có gì lấy nấy. Máu me dính đầy người tanh rình. 
Má anh sinh nghi, quay lại ghé tai kể nhỏ cho chồng nghe. Ba anh biết mình gặp phải bọn lưu manh nên lợi dụng lúc nhóm thứ hai đi theo họ, tên chủ tàu đang lơ đễnh, ông liền kéo vợ con trốn vào bụi phi lao rồi lần mò tìm lối thoát thân. Đến tờ mờ sáng, gia đình anh mới ra đến đường lộ thuê xe Lam về Ba tri. Đến lúc đó, ba anh mới ôm mặt khóc cha mẹ mình đã bị bọn bất lương giết chết cùng với số người đi trước. 
 Quay về Bến tre sống với chú út một năm, ba má anh được dì Tư bên Pháp gởi giấy bảo lãnh sang, nhưng chẳng có hiệu quả gì. Phải đợi đến khi ba anh tìm được giấy chứng nhận trước kia ông đã làm y tá trong bệnh viện Grall của Pháp, lãnh sự quán mới cho phép gia đình anh rời Việt nam sang Pháp tỵ nạn. 
 Nghe qua câu chuyện thương tâm, Phượng cúi đầu ngao ngán, đôi mày cong nhíu lại, nàng bâng khuâng tự hỏi đâu phải chỉ có bọn hải tặc Thái lan hay Mã Lai mới giết người Việt vượt biển để đoạt của, mà ngay cả người Việt nỡ giết người Việt vì lòng tham. Phượng thấy lòng se lại, khóe mắt chợt cay, nàng cúi đầu ngậm ngùi : 
- Buồn quá hở anh ? 
Nàng bỏ dở câu nói. Chàng lặng thinh tiếp tục ngồi trầm mặc, ánh mắt buồn xa vắng,Tâm hồi tưởng lại chuyện xưa mà lòng ray rứt. Gió từ biển thổi dạt vào bờ làm tung mái tóc Phượng. Vài sợi tóc bám hờ hững trên mặt Tâm,mùi thơm da thịt của Phượng phảng phất bên mũi chàng. Hai mái đầu kề nhau thì thầm như tiếng thì thầm của biển. 
 Đoạn Tâm đỡ Phượng đứng lên,cùng nàng sánh bước trên bãi cát màu nâu. Những dấu giày in trên cát mờ dần sau lưng họ,những đợt sóng vô tình xóa mất dấu chân đi. Rồi nàng kéo tay chàng đứng lại,cặp mắt mơ màng nhìn trùng dương,miệng cất tiếng hát nghêu ngao, âm thanh lãng đãng êm mướt : “Hỡi những người đi trên cát,có biết rằng cát trắng đang đau ?...”.
 Chàng ngắm Phượng rồi tặc lưỡi xuýt xoa khen : 
- Chất giọng em ngọt ngào. Ca nữa đi em. 
Nàng ngượng cúi mặt lắc đầu: 
- Em chỉ nhớ vớ vẩn có mấy câu thôi. 
Vài cụm mây trắng bay lang thang trên bầu trời xanh biếc. Những đợt sóng tiếp nối đuổi nhau vào bờ nô đùa trên cát. Hai người dừng chân trên bãi cát. Mười ngón tay đan nhau, mắt đắm đuối nhìn nhau, môi tìm môi gắn chặt. Dưới chân họ lũ dã tràn vẫn xe cát, đàn chim nhạn vẫn vờn bay. 
Đón nhận chuỗi hôn dài của người yêu, Phượng thì thào bên tai Tâm : 
- Ước gì cảnh vật nơi đây là của riêng mình hả anh ? 
Chàng mỉm cười đáp: 
- Khi yêu, con người thường hay ích kỷ. 
Trời đất chỉ còn nằm trong ánh mắt họ. Họ không muốn người thứ ba hiện diện trong thế giới riêng tư của mình. Gió vẫn thổi, sóng vẫn ồ ạt vỗ vào bờ. Mặt trời từ từ lên cao, không khí oi ả dần làm cho đôi má Phượng đỏ hây hây. Họ thư thả rời bãi biển. Nàng lên xe nổ máy, chàng theo thói quen choàng tay ôm eo nàng. Phượng theo hướng Bến tre trực chỉ. Lúc đi ngang chợ Ba tri,Phượng than khát bèn tấp xe vào một quán nhỏ có bán nước mía. Chàng gọi hai ly nguyên chất. Phượng vừa uống,vừa tò mò hỏi Tâm : 
- Anh có biết giai thoại “ông già Ba tri không ?”. 
Chàng hớp một ngụm nước mía lạnh, đưa mấy ngón tay vân vê cái miệng ly rồi ung dung kể :
- Muốn biết sự tích ông già Ba tri thì phải biết sự tích của chợ Đập. 
Phượng ngơ ngác không hiểu liền nhanh miệng hỏi: 
- Chợ Đập là chợ gì anh ? Tại sao nó có liên quan đến ông già Ba tri ? 
Chàng nhìn Phượng cười đoạn thư thả kể : 
- Theo lời ông nội anh nói và cũng dựa vào tài liệu của gia đình nhà họ Thái còn lưu lại thì xưa kia, vào đời vua Minh Mạng có ông Thái hữu Kiểm làm chức trùm cả làng An Bình Đông. Vốn tính cương trực và có lòng thương dân, ông thấy dân ở Ba tri đi chợ ngoài làng An hòa Tây xa hơn 3000 thước để mua bán nên ông cất một cái chợ trong đất ông tại Ba tri. Chợ của ông càng ngày càng đông vì ghe thương hồ đi thẳng vô Ba tri buôn bán. Do đó, chợ An hòa Tây ế ẩm dần khiến ông xã Hạt ở làng An hòa Tây tức giận. Ông bèn ra lệnh cho dân đấp một cái đập ngang qua rạch Ba tri, không cho ghe thuyền vô buôn bán nữa. Ông cả Kiểm liền lên tỉnh Vĩnh Long kiện ông xã Hạt và xin phá đập. Nhưng quan tỉnh xét chợ An hòa Tây lập trước còn chợ Ba tri được cất sau,và cái đập thì đấp trên địa phận làng của ông xã Hạt nên xử ông cả Kiểm thất kiện. Ông Kiểm không chịu thua bèn rủ hai ông tham trưởng Nguyễn văn Tới và hương trưởng Nguyễn văn Lợi khăn gói ra tận kinh đô Huế, vô tam pháp đánh trống kêu oan. Trước bệ rồng ông cả Kiểm tâu rằng: “Thần là Thái hữu Kiểm làm chức trùm cả làng An bình Đông tại Ba tri. Vì cái rạch từ sông Hàm Luông vô tới Ba tri dài hơn 6000 thước; khúc giữa thì làng An hòa Tây có lập một cái chợ trước; do đó, dân trong Ba tri ra buôn bán xa hơn 3000 thước. Thần liền dùng miếng đất nhà, xuất tiền ra xây một cái chợ sau tại Ba tri cho dân ít cơ cực. Vì ông xã Hạt ở An hòa Tây thấy ghe thương hồ vô chợ Ba tri nhiều sợ chợ của ông ế nên đấp đập không cho ghe vô buôn bán với Ba tri nữa. Thần đã đến quan tỉnh Vĩnh Long kiện ông xã Hạt và xin phá đập, nhưng quan tỉnh xử thần thất kiện. Vì nhận thấy rạch là của chung và việc phân xử của cấp trên không công bằng nên chúng thần uất ức ra tận kinh đô để khiếu nại”. 
Vua Minh Mạng sau khi nghe qua lời trình tấu của ông Thái hữu Kiểm liền ra lệnh điều tra sự việc. Vua cũng bảo họ trở về Ba tri chờ sự phán xét của triều đình. Cuối cùng, hơn một tháng sau thì có chỉ vụ của vua phán quan tỉnh phải xuống phá đập. Từ đó chợ Ba tri được người dân gọi là chợ Đập. Và lòng can đảm của ông Thái hữu Kiểm ra tận kinh đô kiện đập cũng được người dân địa phương đặt cho ông một biệt danh là “ông già Ba tri”. 
Phượng nghe qua gật đầu khen hay đoạn uống cạn ly nước mía rồi hối Tâm ra xe trở về Bến tre, tránh cái nóng oi ả của trưa hè. Mồ hôi bắt đầu lấm tấm trên trán nàng và nhễ nhãi trên mặt chàng. Chàng âu yếm rút khăn tay chậm mồ hôi cho nàng trước khi lau mặt mình. 
  
      Sau khi Tâm và Phượng rời khỏi quán, Bà Công đứng lặng người một lúc rồi mới lê gót trở vào nhà, lòng băn khoăn chưa biết phải làm sao để trả ơn Tâm. Bà móc trong túi áo ra xem,mặt ngẩn ra khi nhìn thấy hai mươi tờ giấy bạc năm trăm ngàn. Bà Công cũng yên dạ vì từ nay bà không còn thiếu trước, hụt sau. Đang nghĩ vẩn vơ thì có người phát thư ghé vào quán trao cho bà phong thư rồi hối hả quay gót đi. Bà mở vội ra xem, vẻ mặt bỗng hớn hở vì đó là thư của Nguyệt từ Lai Vung gởi lên thăm bà. Đọc những dòng chữ nguệch ngoạc, nước mắt bà rưng rưng. 
Lai Vung,ngày 15 tháng 8 năm 2005 
Kính gởi Bác Hai, 
Trước hết con xin chúc sức khoẻ Bác,sau báo tin cho Bác hay về cuộc sống hiện tại của con ở dưới quê ngoại. Sở dĩ mấy tháng rồi con chưa dám viết thư thăm Bác vì sợ bị tiết lộ nơi con đang ở. Nay thì chắc mọi việc cũng đã xoay chiều đổi hướng; chuyện họ muốn đến coi mắt con có lẽ cũng đã thông qua. 
Kính thưa Bác, 
Mấy tháng qua, lòng con áy náy lo cho cuộc sống neo đơn của Bác. Việc buôn bán của Bác có suôn sẻ không ? Chắc Bác phải vất vả lắm vì không có ai đỡ đần phụ giúp? Phải chi có con ở cạnh thì bớt được cho Bác phần nào. Chỉ vì hoàn cảnh con phải xa Bác chớ lòng con vẫn một dạ thương Bác như mẹ và xem anh Toại như người anh. Anh ấy mạnh không Bác ? Khi đi thăm nuôi, xin Bác chuyển lời thăm của con đến anh Toại. Không còn bao lâu nữa, ảnh sẽ mãn hạn để quay lại cuộc sống bình thường lo cho mẹ và tạo dựng tương lai. 
Về phần con cũng tạm yên dưới quê ngoại. Mỗi ngày con giúp bà ngoại con quết thịt làm nem chua bán sỉ cho bạn hàng. Nhờ vậy, ngoại con đỡ mệt và thu nhập cũng gia tăng. Ban ngày tất bật với công việc nên đầu óc con ít nghĩ ngợi viển vông, nhưng đêm về, nằm trăn trở, nhớ Lương Qư ới và nhớ Bác, lòng con buồn chất ngất. Cứ dần dà chờ thời gian đưa đẩy mọi việc đi qua để con trở lại với những ngày tháng ở quê cũ. 
 Trước khi dừng bút con xin chúc Bác nhiều sức khỏe và nghị lực để chịu đựng nhọc nhằn hằng ngày. 
Kính thư 
Nguyệt 
      Đến ngày thăm nuôi,bà Hai Công nhờ người hàng xóm trông chừng giùm quán để bà đi thăm con vì trong bụng bà nôn nóng muốn kể cho Toại nghe những việc mới đến với bà. 
      Gặp được con, bà Công trao cái túi đệm đựng vài thức ăn khô cho Toại rồi nhanh miệng kể chuyện Tâm, bạn của Toại trước kia từ Pháp về ghé thăm bà. Độ một tuần sau, Tâm quay lại từ giã bà và giúp bà một số tiền khá lớn để xoay xở. Toại nghe qua, cảm động cúi đầu nói nhỏ : 
-  Tâm là người dưng mà có lòng tốt như thế, thật hiếm lắm. 
Chợt nhớ thêm, bà lẹ miệng tiếp: 
- Nghe cậu ấy nói hiện nay cậu đang bảo trợ cho mấy trại mồ côi ở Việt nam nên mỗi năm đều về thăm. Cậu hẹn năm sau sẽ quay lại Bến tre để gặp mặt con. 
Giọng Toại hờ hững hỏi mẹ: 
- Má có cho Tâm biết chuyện của con ? 
Bà Hai chép miệng : 
- Ban đầu mới gặp cậu Tâm má cũng dè dặt đâu dám nói. Nhưng thấy cậu ấy thành thật kể hết chuyện gia đình của cậu cho má nghe nên má mới thố lộ việc của con vì cậu ấy cứ nằng nặc hỏi thăm con. 
Chàng thản nhiên tiếp lời mẹ : 
- Má đâu có gì phải giấu Tâm. 
Bỗng kỷ niệm thời thơ ấu kéo nhau về, Toại lim dim đôi mắt kể vanh vách : 
- Hồi nhỏ, lúc học cấp một, tụi con chơi thân nhau lắm. Tâm thường vô nhà mình rủ con sangLương Hòa tắm sông hoặc đi bẫy chim nhồng, chim sáo đem về nuôi rồi nhờ con lột lưỡi cho chúng biết nói. 
Toại vui làm bà Hai cũng vui lây, miệng bà hóm hỉnh : 
- Bộ con biết lột lưỡi chim sáo sao ? 
Toại nhếch mép cười : 
- Con có biết làm chuyện đó bao giờ đâu, nhưng vì thương bạn, và cũng làm tài khôn nên con giết chết hết mấy con. Sau đó, phải qua nhờ ba của Ánh lột lưỡi giùm rồi Tâm mang về cho chim ăn nhiều ớt, chúng mới bập bẹ nói. 
Chợt bà Hai nhớ ra, đưa tay móc trong cái túi áo bà ba bức thư của Nguyệt trao cho Toại xem. Chàng mở phong thư ra chăm chú đọc, thỉnh thoảng cau mày, vài nếp nhăn hiện ra trên trán : 
-Tội nghiệp cho Nguyệt. 
      Giờ thăm nuôi đã hết. Như mọi khi,Tâm mang các thức ăn của mẹ trao cho giám thị khám rồi đứng lặng lẽ nhìn mẹ lê gói ra về cho đến khuất dạng.

Chương sáu 

      Tâm về Pháp được ba tháng thì Phượng cũng có mặt ở Paris. Trước khi sang Pháp, Phượng đã điện thoại báo tin cho Tâm biết để chàng ra phi trường Charles De Gaulle đón nàng. Đôi tình nhân gắn bó bên nhau suốt hai tuần liền. Khi thì tay đan tay thơ thẩn dạo dưới chân tháp Eiffel, lúc lại dìu nhau đi qua khu đại học Sorbonne,hoặc viếng Khải hoàn môn hay nhà thờ Notre Dame de Paris. Đêm về,du thuyền đưa hai người dạo mát trên con sông Seine lững lờ biếng chảy. Những cảnh đẹp của kinh thành ánh sáng được Tâm đưa Phượng đến viếng thăm. Rồi Phượng được chứng kiến sinh hoạt thường nhật của một bệnh viện Pháp, nơi Tâm đang phục vụ. Các bác sĩ đồng nghiệp của Tâm niềm nỡ tiếp nàng. Các cô y tá Pháp đẹp như thiên thần trong những chiếc áo choàng trắng, tận tình chăm sóc người bệnh, miệng luôn nở nụ cười. Phượng thầm phục tinh thần làm việc của họ và cũng cảm thấy thẹn thùng khi nhớ đến chuyện xưa. 
       Sau Paris, Tâm đưa Phượng đáp xe lửa cao tốc xuôi miền Nam cho nàng biết Marseille và Nice. Mấy bữa sau,Phượng cùng Tâm có mặt ở miền Đông Bắc thăm quốc hội Âu Châu ở Strasbourg. 
      Hai tuần lễ sồng ngây ngất trong vòng tay của người tình trên đất Pháp, lòng Phượng ao ước được ở mãi bên chàng với danh nghĩa một người vợ. Đọc được tư tưởng của Phượng trong ánh mắt,trong nụ cười, Tâm bèn đưa nàng đến thăm cha mẹ mình để dọ xem tình cảm của đôi bên. Song thân chàng hài lòng ngay khi gặp Phượng lần đầu và vài lần nữa trước khi nàng về nước. Chàng cũng nhận thấy Phượng mềm mỏng dịu dàng trong lời ăn tiếng nói với cha mẹ mình nên mừng thầm trong bụng. Ngày Phượng từ giã Tâm lên phi cơ trở về Việt nam, Tâm trìu mến cầm tay nàng hỏi nhỏ : 
- Phượng, em có muốn làm vợ anh không ? 
Sung sướng ngập lòng, nàng ngả đầu lên vai Tâm, đôi môi mấp máy : 
- Còn gì hạnh phúc cho em bằng. 
      Chàng ôm nàng trong vòng tay siết chặt. Phượng ngẩng đầu lên nhìn Tâm. Cặp mắt chàng không rời khỏi mặt nàng, rồi chàng kề môi hôn nàng đắm đuối khi tiếng loa phóng thanh mời hành khách vào làm thủ tục lên máy bay đi Sàigòn. Chàng buông lơi vòng tay, kề miệng bảo. 
- Vài tháng nữa, anh mở xong phòng mạch tư rồi quay về nước để chúng ta xúc tiến thủ tục kết hôn em nhé. 
      Nàng chớp nhanh mắt gật đầu rồi nhẹ bước nhập vào đoàn người xếp hàng chờ đưa hành lý lên cân. Xong xuôi,Phượng hôn vội Tâm lần nữa, đoạn lững thững mang cái xách tay lê gót vào phòng cách ly. Nàng ngoáy cổ lại nhìn Tâm. Những cái khoát tay vẫy chào ngầm nhắn nhủ lời dặn dò, ngầm chuyên chở nỗi nhớ niềm thương cho người đi và kẻ ở lại. 
  
       Năm rộng tháng dài, thời gian lặng lẽ qua,chuyện đời thường như sáng nắng chiều mưa cũng có nhiều thay đổi. Ngày Tâm trở lại quê hương, chàng được Phượng báo tin tại phi trường Tân sơn Nhứt rằng bác sĩ Thanh bị bọn xã hội đen thanh toán vì hoạnh họe đòi tiền bồi dưỡng quá cao khiến cho một tên trong nhóm họ phải chết oan uổng vì chạy tiền chưa ra. Trong lúc bọn chúng chém bác sĩ Thanh thì bác sĩ Thịnh nhảy vào cứu thủ trưởng của mình nên cũng mang vạ lây. Kết cuộc, bác sĩ Thanh chết, bác sĩ Thịnh bị thương nặng, các vây cánh của hai người hoảng sợ xin thuyên chuyển qua các bệnh viện khác. Tâm sửng sốt trước hung tin, chàng nhíu mày, chép miệng : 
- Ở đời gây gió sẽ gặp bão. Vay, trả là định luật của Trời. Mà lưới trời ít khi rách nên những kẻ gian manh khó lọt qua. 
 Chợt nhớ ra, chàng lay mạnh tay Phượng hỏi sang chuyện khác : 
- Em sang bệnh viện Pháp Việt mấy tháng nay ra sao ? 
Nàng hân hoan cười toe toét : 
- Họ tử tế với em lắm. 
Đoạn Phượng nói bâng quơ : 
- Nhưng chắc em không phục vụ bên đó lâu được. 
Tâm hiểu ý bèn gật gù : 
- Vì chỉ vài tháng nữa em sẽ theo chồng sang Pháp rồi. 
Rồi chàng vồn vã hỏi tiếp : 
-Còn việc anh nhờ em xuống thăm bác Công ? 
Nàng hí hửng tiếp lời Tâm : 
- Em đi Bến tre tuần trước,có ghé qua thăm chú Út và em Cứ. Sau đó,em quá giang xe đò nhỏ đi Lương Qưới gặp bác Hai Công. Và … 
Chàng sốt ruột ngắt lời Phượng : 
- Và ai nữa em ? 
Mặt Phượng tươi rói, nàng chớp mắt nũng nịu : 
- Thưởng cho em đi rồi em nói tiếp cho nghe. 
Tâm cúi xuống hôn môi Phượng thật dài đoạn thì thầm bên tai nàng : 
- Chịu chưa cô nương ? 
Sung sướng dâng lên ánh mắt, Phượng nhanh miệng tiếp : 
- Em có gặp anh Toại, bạn của anh đó. 
Tâm vui mừng khôn xiết,chàng nhìn sững nàng,miệng lắp bắp : 
- Em đã gặp Toại ? Toại có nói gì không ? 
Nàng chỉ đáp gọn : 
- Có, nhiều lắm. 
Tâm lại giục giã : 
- Anh ấy nói những gì với em ? 
Thấy Tâm nôn nóng vì thương bạn, nàng liền kể nhanh cho chàng nghe : 
- Toại hỏi thăm cuộc sống hiện nay của anh trên đất Pháp và rất mong muốn gặp anh khi anh về nước. Em cũng cho Toại biết chúng ta sẽ thành hôn trong tương lai gần. Anh ấy vui lắm và xin tình nguyện làm phụ rể. 
Chàng muốn nghe tiếp bèn hối Phượng : 
- Toại còn nói gì nữa không em ? 
Nàng lắc đầu lia : 
- Hết rồi. 
Tâm gọi taxi rồi cùng Phượng lên xe. Chàng bảo tài xế đưa mình đến nhà dì Ba nhưng Phượng lẹ miệng cản : 
- Ba má em căn dặn hãy đưa anh về nhà nghĩ. 
Tâm hơi đắn đo nhưng cũng chiều Phượng bèn đề nghị : 
- Để hai đứa mình ghé thăm dì dượng Ba rồi sau đó về Bình triệu. Em đồng ý chứ ? 
Nàng ngoẻn miệng cười, đoạn tựa đầu lên vai chàng nũng nịu : 
- Dĩ nhiên rồi. 
      Sàigòn buổi chiều tấp nập xe cộ qua lại. Những chiếc xe gắn máy vừa phóng vun vút vừa bóp còi inh ỏi. Đến ngã tư đường, lưu thông lại tắt nghẽn, người ngồi trên những chiếc xe honda thò chân xuống đường đẩy từng bước,lòn lách,chen lấn nhau; còn những chiếc xe hơi thì nằm ì tại chỗ, đợi vài phút nhích thêm được mấy thước. 
  
       Sau khi mãn tù, Toại vui mừng trở về xóm cũ. Giòng thời gian đã dìm sâu dưới đáy những chuyện xa xưa; những tiếng xầm xì,những lời dị nghị năm nào cũng theo năm, tháng lui vào dĩ vãng. Nỗi đau khổ và bất hạnh xa cũ cũng đã mờ nhạt. Quá khứ chỉ còn là những lắng đọng. Chàng được xóm giềng niềm nỡ chào hỏi như trước. Bà Hai Công đưa con đi thăm mộ chồng rồi khoe với Toại bà sửa cái trại mộc trước kia thành cái quán bán hàng. Toại trầm trồ khen mẹ khéo sắp đặt làm bà Hai hãnh diện cười híp mắt. Chàng đến gần mấy cây bằng lăng đang trổ bông, vói tay vuốt ve những đóa hoa tím,nhụy vàng khoe sắc thắm. Toại tiếp tục đi quanh quẩn trong vườn, từ bờ xẻo đầu nầy đến giáp mương đầu kia rồi mới vào nhà. Chàng đến trước bàn thờ cha, đốt ba nén nhang, miệng lâm râm khấn. Toại đưa mắt nhìn di ảnh của cha mà thấy lòng se lại. Sau những phút chạnh lòng, chàng đến ngồi tựa bên mé bộ ván bàn chuyện với mẹ : 
- Má ơi, con định ngày mai tìm xuống Lai Vung thăm Nguyệt. Má thấy có tiện không ? 
Bà Hai vui ra mặt, hớn hở nhìn con : 
- Được đó. Để má thu xếp gởi cái quán rồi đi với con. 
Chàng vội cản mẹ : 
- Con đi một mình cũng được. Má ở nhà lo công việc của má đi. 
Bà ngẫm nghĩ một lúc rồi gật đầu : 
- Ừ,con nói phải. Sáng mai chủ vườn mang trái cây ra giao. Sau đó khách quen trên thành phố xuống lấy hàng. Công việc hơi bề bộn. 
Đoạn bà gợi ý : 
- Sao con không để huỡn vài ngày rồi hãy đi ? 
Vẻ mặt đăm chiêu,Toại nhìn mẹ nói khẽ : 
- Con nóng lòng muốn gặp Nguyệt. Má thông cảm cho con. 
      Bà Hai không cản nữa vì biết tâm trạng của con mình. Hơn một năm qua,hai người không gặp mặt nhau. Bao nhiêu thương nhớ đợi chờ, bao nhiêu khắc khoải lo âu đang chất ngất trong lòng họ. Những đêm nằm trăn trở, Toại cứ hỏi lòng mình có yêu Nguyệt chưa ? Chàng không muốn đem ơn nghĩa chuyển thành tình yêu, vì làm như thế sau nầy Nguyệt sẽ khổ, mà chàng cũng chẳng sung sướng gì. Cuối cùng Toại đã tìm ra đáp số của một phương trình khó giải. Chàng đã thật sự yêu Nguyệt rồi. Toại mong gặp nàng để nói lên tiếng lòng mình đang thổn thức. 
  
      Chiếc xe đò đi Long xuyên dừng lại ở Lai Vung cho một hành khách xuống. Chàng thanh niên, cầm cái bao thư có ghi địa chỉ trên tay, lầm lũi rảo bước. Vài con chó thấy có người lạ hùa nhau sủa vu vơ. Đám trẻ con, mặt mày lem luốt cũng thập thò nhìn qua giậu mồng tơi, hiếu kỳ chỉ trỏ nói lao xao. Bỗng có tiếng của một cô gái reo lên : 
- Anh Toại ! 
Chàng dừng chân lại ngơ ngác ngó quanh. Dưới mé sông, Nguyệt đang giặt quần áo trên chiếc cầu dừa, đứng lên vẫy tay chào, miệng ríu rít : 
- Anh xuống có một mình à ? 
Chàng chưa kịp đáp thì nàng nhanh miệng hỏi tiếp : 
- Bác Hai mạnh không anh ? Anh về hồi nào ? 
Toại cười ngất : 
- Em từ từ cho anh trả lời chứ. 
Sực nhớ ra, Nguyệt cũng cười theo. Nàng dán mắt nhìn chàng chờ nghe. Toại thanh thản nói : 
- Má anh vẫn mạnh. Còn anh thì mới về hôm qua ; sáng nay đi xe đò xuống tìm em đây. 
Được nghe những lời êm dịu của chàng, Nguyệt sung sướng chớp nhanh đôi mắt. Nàng lật đật bưng thau đồ giặt bước lên bờ rồi đưa Toại về nhà ngoại để giới thiệu cho bà biết chàng. 
 Sau bữa cơm trưa đạm bạc, Toại cùng Nguyệt ra bờ điên điển ở ven sông ngồi ngắm đám lục bình trôi lờ lững theo giòng nước. Chàng khẽ cầm tay nàng thì thầm : 
- Nguyệt, anh yêu em. 
Nàng ngẩng đầu nhìn chàng, đôi môi e ấp : 
- Anh yêu em hay anh thương hại em ? 
Toại ôm Nguyệt vào lòng khẳng định : 
- Hơn một năm qua, anh đã hỏi lòng mình và anh cũng tìm được câu giải đáp. Anh thật sự yêu em và xin em nhận lời làm vợ anh. 
Nàng nhìn thẳng vào mặt chàng. Cặp mắt dò xét ấy phảng phất nét buồn. Nguyệt nói nhỏ : 
- Em chỉ sợ anh lấy ơn nghĩa biến thành tình yêu thì khó bền vững lắm anh à, sau nầy anh sẽ hối hận. Chi bằng chúng ta coi nhau như anh em ruột thì hơn. 
 Toại ngẩn ngơ trước những lời lẽ của Nguyệt, chàng nhướng mắt, chép miệng : 
- Em nói thế có nghĩa là em không yêu anh ? 
Bị Toại hiểu lầm, Nguyệt dỗi hờn trách: 
-Tới bây giờ mà anh cũng chưa hiểu được em sao ? Vì ai mà em phải bỏ trốn đi để ba má em không thể cưỡng ép em lấy chồng ? 
Buồn vương ánh mắt, đôi môi nàng mím lại,giọng buồn buồn : 
- Em không chối em đã yêu anh từ lâu, nhưng âm thầm đau khổ vì chị Hai em đã chiếm được tim anh. Đến khi chị ấy phụ anh đi lấy chồng thì một tia hy vọng le lói trong lòng em. Nhưng em cảm nhận mình không đủ điều kiện từ nhan sắc đến vóc dáng để thay thế chị Ánh, do đó, em đành nhận lãnh những sự lạnh nhạt của anh bao năm trời. Lòng tự nhủ mình nên biết thân mà dừng lại đúng chỗ kẻo chuốc khổ vào thân. 
       Nói đến đây, Nguyệt rấm rứt khóc. Toại ôm lấy gương mặt đầy nước mắt của nàng áp vào má mình để niềm đau được chia sớt, để nỗi buồn cùng xẻ đôi. Chàng lấy khăn tay lau những giọt lệ còn đọng trên mi nàng. Rồi vòng tay ôm siết chặt,chàng từ từ đặt lên môi nàng một nụ hôn nồng cháy. Nguyệt cũng không cưỡng lại được sức mạnh của tình yêu. Nàng hơi ngả người ra phía sau,mắt mơ màng đón nhận. Toàn thân nóng bỏng của Nguyệt run lên, làn môi hé mở như mời gọi, như đợi chờ. Hơi thở nàng dồn dập, con tim đập rối loạn,nhưng đôi tay Nguyệt vẫn ôm ghì lấy cổ Toại như không muốn rời xa chàng nữa. Tiếng dịu ngọt của tình yêu vẫn êm ả bên tai nàng : 
- Anh đã hiểu em lâu rồi nên càng yêu em nhiều hơn. 
Đôi môi nàng mấp máy : 
- Thật không anh ? 
Chàng gật đầu : 
- Anh nói thật. Chúng ta yêu nhau cho đến trọn đời em nhé. 
Đến lượt nàng thì thầm: 
- Em yêu anh mãi mãi. 
      Bốn mắt lại giao nhau như không còn lời nào để nói. Sự im lặng là bài thơ bất hủ lột tả hết lòng hai người. 
      Mây trắng rợp vòm trời. Nắng vàng trải rộng. Gió lướt nhẹ qua khóm lá nghe xào xạc. Giòng sông vẫn lãng đãng trôi xa, những đám lục bình lung linh trên mặt nước,vài đóa hoa hoang dã màu tím nhạt khép nép ẩn hiện trong những chiếc lá xanh. Gió từ sông phe phẩy thổi vào làm lay động các tàu dừa nước ngâm mình dưới bùn lầy. Lũ nòng nọc ngóc đầu nhìn lơ láo. Mấy con còng cũng ra khỏi hang lanh quanh bò xuôi ngược. Một chiếc ghe thương hồ gắn máy đuôi tôm từ xa đi lại khuấy nước vang một góc sông ,đùa những đợt sóng bì bõm vỗ bờ. 
 Tiếng người mẹ ru con văng vẳng bên kia sông: 
 Ầu ơ.. Tóc em dài,em cài hoa thiên lý. 
Thấy miệng em cười, anh để ý anh thương. 
Nhịp võng kẽo kẹt hòa điệu với giọng ca của người mẹ quê tiếp nối: 
 Ầu ơ.. Ai đi bờ đất một mình, 
 Phất phơ áo trắng tưởng bạn tình năm xưa. 
  
       Chỉ hai hôm sau, Nguyệt có mặt ở Lương Qưới. Cha mẹ nàng quên chuyện xưa, vui vẻ đón con về. Bà Hai Công cũng đã tìm đến song thân nàng để bàn chuyện trầu cau, xin cưới Nguyệt cho con trai út của bà. 
       Ngày giỗ ông Công năm nay được bà lo lắng chu đáo, nhưng khách được mời chỉ vỏn vẹn có ba người: đôi uyên ương Tâm, Phượng và con dâu tương lai của bà là Nguyệt. Ngoài ra,bà đã biên thư gọi vợ chồng Danh và vợ chồng Yến về, trước dự đám giỗ cha, sau nghe bà trình bày một việc quan trọng. 
       Khi mặt trời chênh chếch trên cành mận,một chiếc xe hơi bóng loáng dừng trước cổng, dưới bóng râm cây bằng lăng, Danh và Yến xuống xe lủi thủi đi vào sân. Toại hân hoan ra mừng anh chị mình, miệng không ngớt hỏi han: 
- Anh Hai, sao chị Hai không xuống ? 
Giọng Danh hờ hững lộ vẻ không vui : 
- Chị em mệt. 
Ngoáy cổ sang Yến, chàng vồn vã : 
- Còn anh Ba đâu chị ? 
Yến giống như Danh miễn cưỡng trả lời em: 
- Anh ấy đang bịnh. 
      Toại không quan tâm mấy đến thái độ của anh chị mình, chàng hân hoan đưa hai người vào nhà giới thiệu với bạn thân. Nụ cười hồn nhiên nở trên môi, Toại nắm tay Tâm và Phượng kéo lại gần anh chị mình nói: 
- Đây là Tâm và Phượng, bạn chí thân của em. 
Chợt trông thấy Danh, Phượng trân trối nhìn rồi cất tiếng hỏi: 
- Anh Hai là anh của anh Toại sao ? 
Toại ngơ ngác không hiểu,chỉ gật đầu : 
- Phải. 
Phượng cười ngất: 
- Anh ấy cũng chính là anh rể của tôi. Tôi là em ruột của chị Oanh đây. 
Toại trố mắt nhìn sững Phượng còn Danh thì ngượng nghịu lắp bắp: 
- Dì Ba cũng có quen với em tôi à ? 
      Đã từ lâu, Phượng chê thái độ hèn yếu của Danh trước mặt chị mình. Danh tuy có thương mẹ nhưng sợ vợ nhiều hơn. Do đó, vì quá nể vợ, Danh đành hất hủi người mẹ già đã tình nguyện làm người giúp việc không lương cho gia đình con hầu đổi lấy chén cơm, nhưng vợ Danh hỗn hào, quá quắt tìm mọi cách đuổi mẹ chồng đi nơi khác. Có lần Phượng bất bình nên to tiếng với chị hai nàng. Nàng tưởng Oanh dần dần sửa đổi chớ đâu ngờ chứng nào tật nấy. Hôm nay, ngày giổ của cha chồng mà Oanh cũng chẳng về dự. 
      Tâm thấy Phượng không trả lời câu hỏi của Danh, chàng bèn đáp thay cho Danh đỡ sượng: 
- Dạ, Phượng là vợ sắp cưới của tôi. 
Ngay lúc đó, Nguyệt từ dưới bếp đi lên liền bị Toại kéo đến giới thiệu: 
- Còn đây là Nguyệt, người vợ tương lai của em. 
     Nguyệt ngả đầu chào trong khi Danh ngó lơ ra sân và Yến cũng chẳng có một cử chỉ đáp lễ Nguyệt. Toại hơi phật lòng nhưng cũng bỏ qua cho vui cảnh đoàn tụ trong ngày giỗ cha. Trông thấy Nguyệt bẽn lẽn vì thẹn, Phượng liền đến gần tìm lời giã lã: 
- Chị Nguyệt nhớ thúc anh Toại làm đám cười sớm cho chúng tôi được tham dự trước khi về Pháp nhé. 
Tự ái được xoa dịu, gương mặt Nguyệt vui trở lại : 
- Đám cưới chúng em, thế nào cũng phải có mặt anh chị. 
Phượng hí hửng : 
- Cho mình làm phù dâu không ? 
Ánh mắt chợt vui, Nguyệt hoan hỷ gật đầu : 
- Được vậy, hân hạnh cho em lắm. 
      Bà Công mặc chiếc áo dài cũ ngã màu, đến trước bàn thờ thấp nhang khấn vái chồng rồi quỳ xuống lạy ba lạy. Ba đứa con của bà cũng đứng sau lưng làm theo mẹ. Mùi khói nhang nghi ngút toả khắp gian phòng. Phượng cùng Tâm và Nguyệt đứng xa nhìn, đầu miên man suy nghĩ. 
     Đợi nhang tàn, cả nhà xúm lại mang các thức ăn từ trên bàn thờ xuống chiếc bàn tròn đặt giữa nhà. Họ quây quần bên mâm cơm ăn gượng gạo vì không khí có vẻ căng thẳng. Chỉ có Toại luôn miệng khen mẹ nấu món canh khổ qua ngon, mẹ kho cá nước dừa béo. Tâm cũng ỡm ờ phụ họa Toại cho qua chuyện. 
       Xong bữa ăn, các con cũng như khách đều phụ một tay dọn dẹp giúp bà. Vẻ mặt bà Công trầm lặng dường như trong đầu đang sắp đặt một điều gì để nói với các con. Tâm rủ Phượng kiếu từ nhưng bà Hai nằng nặc giữ hai người lại. Nguyệt xin phép ra về nhưng bà cũng không cho. Họ miễn cưỡng ngồi ở mép bộ ván khoanh tay theo dõi. Bà liền gọi ba người con đến gần bàn thờ chồng đoạn nghiêm giọng nói với người quá cố: 
- Hôm nay đủ mặt các con và ba người ơn của gia đình mình, tôi xin vong hồn ông linh thiêng hãy về chứng giám cho những lời tôi sắp nói. 
Không khí trong gian nhà bỗng dưng nghiêm trang lạ. Phượng liếc mắt qua Tâm rồi ngó Nguyệt như muốn chia xẻ nỗi băn khoăn của mình. Họ cảm nhận có một chuyện gì quan trọng trong gia đình nầy. Dòng suy nghĩ của ba người bị cắt đứt bởi tiếng nói sang sảng của bà Hai: 
- Đây là những lời trăn trối của ba con trước khi lìa trần. Hôm nay có đủ mặt ba đứa, má xin lập lại những gì ba con đã nói với má. 
Bà ngừng lại, tằng hắng lấy hơi rồi nghiêm giọng: 
-Chắc thằng Danh còn nhớ, có lúc con về vòi vĩnh xin ba con tiền để mua nhà ở Bình Thạnh cho vợ con đi dạy gần. 
Đoạn bà quay sang Yến : 
-Còn con Yến chắc cũng chưa quên khi xưa con về xin ba con tiền mở phòng mạch tư. 
Bà đưa mắt lên bàn thờ nhìn di ảnh chồng có ý trách: 
- Cái tật cưng con thái quá của ông rất tai hại. Lúc chúng còn nhỏ thì hễ muốn gì, được nấy. Khi chúng lớn lên thì ông cũng lén tôi tìm mọi cách làm vui lòng con. Ông giấu tôi cho chúng nó số tiền chúng nó xin, mà thằng Danh cũng như con Yến không hề biết tiền đâu ông có ? Đứa tưởng ông làm ăn khấm khá, đứa đinh ninh ông bán miếng đất hương hỏa. Nhưng kỳ thật, ông không có dư giả gì. 
Bà quay sang ba đứa con tiếp lời: 
- Theo lời ba con trối lại, vì bí lối, ổng đến nhà người bạn thân tên Hai Long để hỏi mượn tiền. Hắn liền gợi ý rủ ổng nhập bọn chúng làm ăn. Ba các con đâu ngờ Hai Long đang đứng đầu đãng cướp Thanh Long. 
Nghe lời mẹ kể đến đây, mặt Danh tái đi. Hai bàn tay Yến cũng run run, còn Toại thì gục đầu cúi mặt. Vì quá xúc động, giọng bà Hai đứt quãng: 
- Tình thương con mù quáng đã giục ổng làm điều xằng bậy. 
      Nguyệt sốt ruột muốn nghe bà kể tiếp nên há miệng chờ đợi. Tâm cũng trân trối nhìn bà Hai trong khi Phượng mím môi ra chiều suy nghĩ. Bà Công trầm giọng : 
- Làm ăn suôn sẻ được hai chuyến, bọn chúng chia cho ba các con một số tiền lớn. Ổng lén lút đem lên Sàigòn cho thằng Danh với con Yến. Nhưng đi đêm có ngày gặp ma. Một đêm không trăng, ổng theo bọn Hai Long làm ăn thêm một chuyến nữa trước khi quay về với nghề mộc cũ. Trời bất dung gian, ăn hàng vừa xong thì bị công an bao vây, bọn chúng tháo chạy. Ba các con cũng ôm cái bao đựng tiền chạy thoát thân. 
Bà Hai ngừng vài giây, húng hắng ho; mọi người chung quanh im lặng chờ. Bà lắc đầu áo não: 
-Đêm hôm đó, thằng Toại và con Ánh có hẹn hò nhau ở Lương Hòa, bên kia sông để tâm tình và bàn tính chuyện tương lai. Khoảng 9 giờ tối, con Ánh quay về vì sợ cha mẹ nó trông, còn thằng Toại nấn ná lại, định vào nhà chú Ba Tân thương lượng thuê miếng đất trống của chú để thực hiện kế hoạch trồng cây ăn trái với quy mô lớn. Nhưng đi chưa đến nơi thì có tiếng la vang bắt cướp. Toại liền núp bên gốc dừa rình xem. Dưới ánh sao lờ mờ, một bóng đen chạy thình thịch ngang qua, thằng Toại phóng ra đuổi theo và xô hắn té nhào xuống đất. Nó nhìn thẳng vào mặt kẻ gian, bỗng nó chết điếng người vì kẻ gian đó là cha nó. Toại cuống quýt lên, hối cha nó trao cái gói để nó vứt xuống ao phi tang rồi giục ổng chạy thoát thân. Ổng làm theo lời con, nhưng thằng Toại chưa kịp quăng cái gói xuống nước thì công an trờ tới hò hét còng tay nó với tang vật lôi đi. Sau khi chạy ra khỏi bìa rừng dừa nước, ổng gặp lại Hai Long thì mới biết ba tên đồng bọn đã bị bắt, thằng Toại cũng chung số phận. Ba các con như điên như dại, quyết định ra đầu thú để cứu con mình, nhưng tên Hai Long cản lại; nó biết ổng không chịu nổi đòn khảo tra của công an và sẽ khai ra nó. 
     Tâm liếc nhìn Toại thấy vẻ mặt chàng ủ dột. Bà Công sụt sùi rơi lệ, kéo cái khăn trên cổ chậm nước mắt rồi nghẹn ngào thốt: 
- Tội nghiệp con Ánh đã ra trước chính quyền làm chứng cho thằng Toại, nhưng họ không tin. Ba tên cướp bị bắt cũng khai không hề quen biết Toại, nhưng công an cũng cho rằng chúng khai man. Tang vật nằm trên tay Toại cũng đủ cho họ kết luận nó là đồng bọn. 
Bà Công thở dài ngao ngán,cặp mắt đờ đẫn: 
- Má đã nhờ luật sư minh oan cho con mình trước tòa. Kết cuộc bản án 10 năm tù vẫn tròng vào cổ thằng Toại. Nó ngậm miệng ở tù thay cha. 
Từ đó ,ba các con như kẻ mất hồn. Thân xác héo mòn, sức cùng lực kiệt,tinh thần hụt hẫng,hối hận, ăn năn đã dày vò ổng cho đến chết. Kể hết tất lòng và xin vợ tha thứ, ba các con nhắm mắt lìa đời hai hôm sau. 
 Lương tâm bị đánh thức, Yến ràn rụa nước mắt, Danh ôm mặt bật khóc. Toại tiến lại choàng tay qua vai mẹ nghẹn ngào : 
- Con đã trả xong chữ hiếu cho ba con, con không buồn gì hết. Người đời nhìn con dưới cặp mắt nào cũng mặc. 
Tâm bàng hoàng cảm động ,chàng đến cầm tay bạn an ủi: 
-Mình cảm phục sự hy sinh của Toại. Bạn có quyền ngẩng cao đầu nhìn mọi người. 
Phượng cũng mủi lòng góp lời vào: 
- Ở đời có ai không phạm một vài lỗi lầm. Chỉ vì thương con mà bác trai mắc phải điều sai quấy. Chúng ta nên hiểu cho bác. 
Cảm xúc mạnh làm cho Nguyệt nghẹn lời, nàng cắn môi để kềm xúc động rồi chạy đến ôm chầm lấy Toại, đôi vai run lên dưới làn tóc xõa. Cố gắng lắm, Nguyệt mới thốt được một câu bên tai Toại: 
- Từ trước đến giờ, em vẫn đinh ninh anh bị án oan; nay mọi việc đã rõ, mình quên hết đi anh.
Phượng khen phải: 
- Chị Nguyệt nói đúng. 
Chợt Danh và Yến rụt rè đến nắm tay mẹ xin lỗi rồi ngó qua đứa em út của họ. Danh ấp úng mở lời: 
-Mười năm nay, anh chị đã hàm hồ đánh giá em quá sai. Em cao cả hơn anh chị nhiều. 
Yến lau nước mắt tiếp lời anh: 
- Giờ đây anh chị muốn bù đắp cho em sự thiệt thòi mà em đã gánh chịu trong thời gian qua. 
Bà Công sầm mặt hỏi gằn: 
- Bằng cách nào ? 
Danh ngại ngùng thưa: 
-Dạ, con với Yến tặng em Toại một số tiền lớn để tạo cơ ngơi. 
Toại ngắt lời anh mình,giọng cứng cỏi : 
- Em cám ơn anh chị đã hiểu em. Còn việc giúp đỡ em thì đã có anh Tâm. Anh chị đâu biết, lúc em còn ngồi tù thì Tâm đã âm thầm tặng má tiền để má sinh sống. Khi em mãn tù, Tâm cũng giúp vốn cho em thực hiện kế hoạch ngày trước. Trên đời nầy có người bạn nào được như thế đâu anh chị ? 
     Bên ngoài, một trận mưa lớn trút nước như muốn rửa sạch bụi trần gian. Gió rít từng cơn,hàng cau nghiêng ngả, hàng dừa vật vã,những cánh hoa tím bằng lăng cũng rụng tơi tả trên vệ đường. 
  
       Thủ tục kết hôn rườm rà của chính quyền Việt Nam đã cầm chân Tâm thêm hai tháng nữa trên quê hương. Nhờ vậy, chàng có thì giờ giúp đỡ vợ chồng Toại nhiều việc, như phụ chàng khuếch truơng thêm cái quán bán trái cây của bà Hai thành một tiệm tạp hóa. Ngoài việc chăm lo miếng vườn trồng cây ăn trái, Toại và Nguyệt còn quán xuyến mọi việc mua bán, giúp mẹ giao thẳng hàng lên Sàigòn bán sỉ cho bạn hàng, tránh qua trung gian. Nhờ thế, thu nhập tăng dần. 
      Nghỉ cuối tuần, Phượng theo Tâm về Lương Qưới thăm bạn. Nàng có dịp gần Nguyệt để tâm tình. Một hôm Nguyệt thân mật hỏi nàng: 
- Chừng nào chị mới theo anh Tâm sang Pháp sống ? 
Mặt Phượng dàu dàu, nàng nhếch môi: 
- Gái lớn lên thì phải theo chồng. Nhưng xa quê hương mình cũng cảm thấy buồn buồn. 
Nàng chợt nhớ đến mấy câu thơ của một thi sĩ nào đó tặng người yêu : 
Đêm Sàigòn ngọn đèn đường nhỏ lệ. 
 Chiều Duy Tân lá khóc giữa sân trường. 
 Em đi rồi còn ai để nhớ thương ? 
Giờ tan học ai trao lời trong mắt“ 
 Mái tóc Phượng rũ xuống che phân nửa khuôn mặt đăm chiêu, giọt lệ vu vơ ứa ra, nàng nhỏ giọng ngâm hai câu thơ của Hàn mạc Tử : 
Ngày mai trong đám cưới xuân xanh ấy 
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi. 
Nguyệt hiểu được nỗi lòng của người con gái sắp xa xứ nên vội tìm lời an ủi : 
- Nhưng mỗi năm anh Tâm về thăm mấy trại cô nhi chắc thế nào cũng cho chị theo. 
     Phượng lại ngoẻn miệng cười rồi dí dỏm: 
- Không cho, mình cũng theo. Để ảnh về một mình, các cô bắt cóc sao ? 
Cả hai thiếu nữ cùng cười nắc nẻ. 
     Nguyệt giương cặp mắt to và đen nhánh nhìn Phượng với vẻ đầy thiện cảm: 
-Sau khi sang Pháp, chị có tiếp tục hành nghề y tá nữa không ? 
     Phượng đưa những ngón tay thon nhỏ trắng muốt vuốt lại mái tóc rồi đáp: 
-Việc trước mắt là mình phải trau dồi thêm tiếng Pháp, sau đó xin học bổ tục khóa y tá vì hiện nay nước Pháp đang thiếu nhiều. 
     Đoạn Phượng ngập ngừng trong giây lát rồi mới thỏ thẻ : 
- Nhưng không biết anh Tâm có chịu cho mình đi làm không ? Theo ảnh nghĩ thì rồi đây mình sẽ có con, và con mình không thể thiếu mẹ chăm sóc, dạy dỗ. 
Nguyệt gật đầu,hồn nhiên góp lời bạn: 
- Anh Tâm có lý đó chị. 
Nụ cười tươi tắn rạng rỡ trên môi, Phượng chớp nhanh đôi hàng lông mi dài, hoan hỉ nói : 
- Nếu chồng mình muốn thì mình cũng phải chiều theo thôi. 
Nguyệt liền khuyến khích thêm: 
- Một phụ nữ đẹp như chị mà còn có tài quán xuyến gia đình, nuôi dạy con thơ thì thế nào anh Tâm cũng cưng chị nhứt rồi. 
      Sung sướng hiện trong ánh mắt, Phượng gật gù đắc ý, đoạn nàng liếc nhìn Nguyệt với gương mặt khả ái, mái tóc chải gọn ra phía sau rồi cuốn thành một vòng, kẹp lại phía trên ót để lộ ra khuôn mặt phúc hậu và cái cổ tròn nhìn rõ nét, Phượng bèn chép miệng khen: 
- Chớ bộ anh Toại không cưng chị sao ? Hôm đám cưới, mình trông thấy chú rể cứ nhìn cô dâu đắm đuối ra vẻ toại nguyện lắm. Hơn nữa, cái tính bươn chải đảm đang của chị đỡ đần cho bác và anh Toại rất nhiều. Mình phục chị đó. 
Một niềm vui nhuốm lên trong lòng, nàng e thẹn, mắt chớp lia, lỏn lẻn cười, miệng mũm mĩm xinh xinh với đôi môi đầy gợi cảm : 
- Chị thương em mà khen quá lời. 
      Hoàng hôn mây chiều lãng đãng. Phượng tựa lưng vào gốc cây bằng lăng, ngẩng đầu nhìn áng mây đang biến sắc từ trắng sang tím. Ánh mắt xa xôi hướng về phía chân trời có đàn cò xoải cánh. Nàng vói tay vuốt ve cành hoa bằng lăng tím, rồi đảo mắt chung quanh như muốn thâu vào lòng cảnh đẹp của hoàng hôn trên quê hương mình. 
       Bỗng từ bên nhà hàng xóm vọng lại tiếng hát của nữ ca sĩ Bảo Yến trong bài : “Ơn nghĩa sinh thành” nghe buồn não nuột : 
“Uống nước nhớ nguồn. Làm con phải hiếu. Ơn cha như núi Thái sơn,nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra…” 
Ca sĩ Trang Mỹ Dung lại trải lòng mình với chất giọng trầm ấm: 
 “Tình mẹ thương con như biển Thái Bình dạt dào…” 
      Phượng và Nguyệt im lặng lắng nghe, lòng ngậm ngùi xao xuyến. Mẹ tượng trưng cho tình đùm bọc, sự hy sinh chịu đựng, sự độ lượng và khoan dung. Hình ảnh mẹ là đối tượng cho nguồn cảm hứng và sáng tạo. 
       Trong vườn phảng phất hương thơm của mùi hoa cau, hoa bưởi rơi rớt lãng đãng theo từng cơn gió nhẹ. 
       Xuân đến rồi xuân đi, đời vào thu, tất nhiên rồi đời sẽ phải đến cuối thu. Cuộc đời hiện hữu rồi sẽ ảo ảnh vô thường. Hạnh phúc thật sự của con người chính là sự bình thản của nội tâm. Tháng ngày vẫn còn ý nghĩa khi con người còn biết nâng niu những điều ngay lẽ phải. 
       Bên kia sông, tiếng chuông chùa ngân nga, lan tỏa trong không gian tĩnh lặng tạo một âm thanh dật dờ buồn dịu vợi như muốn đưa hồn người thoát tục. 
      Bên nầy sông, tháp chuông nhà thờ của họ đạo Lương Qưới mờ dần trong bóng chiều. Những hồi chuông lanh lảnh khoan thai đổ như giục giã tín đồ hãy góp thêm công sức với các chủ chăn để xoa dịu nỗi đau của bao người bất hạnh. 
  
      Hai tháng sau, Tâm và Phượng chính thức thành hôn. Sau đó, họ đáp máy bay quay về Pháp. Vợ chồng Toại tiễn bạn đi rồi cũng trở lại với sinh hoạt thường ngày. 
Chiều nay, lúc mặt trời xuống khỏi tàng cây, hoàng hôn ửng tím chân trời, Toại cùng Nguyệt ra ngồi dưới gốc bằng lăng, chàng hái một đóa hoa tím cài lên tóc vợ, miệng thì thầm bên tai nàng: 
- Em thấy không, cỏ ngoài đồng không ai trồng vẫn mọc, mấy cây bằng lăng vắng chủ mười năm vẫn trổ bông xanh lá. Nhớ năm xưa, anh mang về trồng để sau nầy ba anh xẻ cây lấy ván làm mộc, chúng nhỏ xíu, giờ đây cành lá sum sê. 
Sực nhớ ra, Nguyệt vọt miệng nói : 
- Hôm qua, có người hỏi má mua mấy cây, anh có muốn bán không ? 
Không do dự, Toại lắc đầu : 
- Đừng bán, để kỷ niệm và lấy bóng mát. 
Kỷ niệm bỗng kéo nhau về, Toại hờ hững tiếp: 
- Anh còn nhớ ngày trồng hàng cây bằng lăng nầy, anh hai mươi ba tuổi. Chúng được mười tuổi thì anh đã ba mươi ba. Còn em thì cũng hai mươi sáu rồi. 
Nguyệt nhếch môi thỏ thẻ: 
- Thời gian đi nhanh thật anh hở ? Mới đó mà... 
Chàng ngắt lời vợ : 
-Mà anh sắp già rồi còn gì. 
Nguyệt đưa ngón tay lên miệng chồng chận lời lại, đoạn nhìn chàng bằng ánh mắt tha thiết. Nàng e ấp: 
- Chúng ta ở lứa tuổi chính chắn nhất, không còn lãng mạn, không mơ mộng viển vông mà trái lại có những lý luận vững chắc và quyết định đúng đắn ít sai lầm. Mình chưa già đâu anh.
Nàng dừng lại, trầm ngâm một lúc rồi tiếp : 
- Trước mắt vợ chồng mình, tương lai đang mở rộng. Anh đừng buồn chuyện cũ mà thối chí, em không chịu đâu. 
Biết mình lỡ lời vô tình làm buồn lòng vợ, Toại cười tươi với vẻ đồng tình : 
- Hôm nay em nói chuyện nghe hay quá. Em yên tâm đi, anh không nản chí đâu vì bên cạnh có em luôn luôn hỗ trợ. 
Đoạn chàng hãnh diện nhìn vợ âu yếm tiếp: 
- Trời còn thương nên mới ban cho anh một người bạn tốt và một người vợ đảm đang, ngoan hiền. 
       Nguyệt tựa đầu lên vai chồng chúm chím cười sung sướng,mắt nàng sáng lên như chứa chan hạnh phúc,như nhìn thấy một tương lai rực rỡ đang hiện ra trước mặt nàng. Toại nâng cằm vợ lên, say sưa nhìn vào ánh mắt rồi dán chặt môi mình lên môi nàng một cách đắm đuối. Nguyệt ngây ngất trong vòng tay chồng, đôi mắt nhắm nghiền. Từ trong nhà nhìn ra, bà Hai Công nở một nụ cười mãn nguyện. 
      Gió lướt nhẹ qua khóm lá bằng lăng nghe xạc xào. Màn đêm buông xuống. Vài con đom đóm lập lòe ven sông. 

Viết xong ngày 18 tháng 8 năm 2006

VL