LỜI NGỎ
Một vài trang vừa độc đáo vừa bí ẩn đã kết nên sách Diễm tình ca, cuốn sách được tranh luận, chú giải nhiều nhất trong Kinh Thánh trong hai thiên niên kỷ. Văn bản độc đáo và bí ẩn đến mức việc đưa vào quy điển Kinh Thánh đã gây ra một số tranh cãi giữa người Do Thái và Kitô đốc giáo, vì tính mơ hồ cách đáng lo ngại. Và cách giải thích Diễm tình ca gợi lên tình yêu ở cả khía cạnh tình dục và tâm linh. Cho dù những bài thơ trong Diễm tình ca thể hiện mối liên kết yêu thương giữa Thiên Chúa và Ítraen, giữa Chúa Kitô và Giáo hội, hay giữa người nam và người nữ, nhưng Bài ca mang vẻ đẹp cháy bỏng và gợi cảm như bài tán tụng cao siêu về tình yêu đôi lứa.
“Ước gì chàng hôn ta những nụ hôn chính môi miệng chàng ! Ân ái của anh còn ngọt ngào hơn rượu!” (Dc 1,2). Những lời đầu tiên của cuốn sách thật đáng kinh ngạc về niềm đam mê và tự do. Thánh Bênađô kêu lên, “Diễn từ dễ thương được bắt đầu bằng một nụ hôn!”. Thật vậy, những từ ngữ quá bất ngờ trong Diễm tình ca quá nghiêm túc, quá trang nghiêm. Và đó là lý do tại sao Diễm tình ca luôn được đọc, tra hỏi, chú giải rất lâu, bởi các giáo sĩ Do Thái, các Giáo phụ, bởi các tu sĩ có thiện cảm, bởi những người nam nữ thuộc mọi tầng lớp xã hội, những người có đức tin cũng như những người không có đức tin. Bài ca cũng trở thành nguồn cho vô số những bài thơ khác, những bài hát khác.
Vậy cuốn sách mang lợi ích gì cho người tín hữu ?
Trước hết, người đọc sẽ khám phá ra một trong những bài thơ hay nhất của văn học thế giới, và một chút vẻ đẹp đích thực không phải điều xa xỉ ở thời đại chúng ta. Sau đó, ta sẽ thấy Kinh Thánh nhìn nhận tình yêu vợ chồng như thế nào, và tầm nhìn này không hề thận trọng cũng như thần thánh hóa “Eros = ái tình, tình dục”. Thông qua ba nhân vật (?) trong Bài ca, ta sẽ có một bài học về sự trung thực. So với những cám dỗ cô Sulamit chống lại, những cám dỗ mà tình yêu của cô phải đối mặt là rất ít.
Mỗi ngày ta cũng được mời gọi mỗi ngày lựa chọn giữa hai tình yêu. Một bên: Thiên Chúa, Đấng vắng mặt vĩnh viễn, Đấng chỉ xuất hiện trong những thị kiến nội tâm, Đấng ngự trên những ngọn núi thơm ngát và sở hữu vẻ đẹp trọn vẹn, tự do vô hạn và khôn ngoan hoàn hảo. Mục Tử Nhân Lành, như chính Chúa Giêsu đã tự giới thiệu, không có gì vinh quang để cống hiến trên trái đất này, nhưng một ngày nào đó, Người sẽ xuất hiện trên sân khấu lịch sử để ban thưởng cho những ai đã trung thành giữ lời thề yêu thương. Mặt khác: với hình ảnh Salômon, thế giới, vĩ đại theo xác thịt, sức mạnh hữu hình, giàu có và vinh quang. Giữa hai điều này, người tín hữu thấy mình đang bị thử thách. Vậy liệu ta có còn trung thành với Mục Tử nghèo khổ và vắng mặt, phải đối mặt với những lời mời gọi về những thú vui và danh dự ở trần gian này không?
Thế giới đôi khi cũng tỏ ra ngưỡng mộ chúng ta “Với tài năng của bạn…”, cố gắng quyến rũ bằng những biểu hiện hùng vĩ như Salômon với đám rước của ông: phô trương sang trọng, diễu hành những con số, lộng lẫy của trang trọng.
Thư thứ nhất theo thánh Gioan ghi: “Mọi sự trong thế gian: như dục vọng của tính xác thịt, dục vọng của đôi mắt và thói cậy mình có của, tất cả những cái đó không phát xuất từ Chúa Cha, nhưng phát xuất từ thế gian” (1Ga 2,16), đã phối hợp nỗ lực để lừa dối cô Sulamít. Cô tìm đâu ra sức mạnh để chống lại? Trong ký ức về người bạn của mình, trong những cuộc trò chuyện nội tâm với anh và trong nhắc nhở về vẻ đẹp và sự hoàn hảo của anh. Chính từ những nguồn này chúng ta có thể rút ra để đứng vững trước các cuộc tấn công của thế giới: Để tưởng nhớ về tất cả những gì Ngài đã làm để cứu chuộc ta khỏi lối sống phù phiếm được thừa hưởng từ tổ phụ”, trong trò chuyện, trong lời cầu nguyện và trong cái hoàn hảo của Ngài. Trong sự hiệp thông vô hình này, chúng ta sẽ thấy những hấp dẫn của thế giới biến mất (1Ga 2,17).
“Tình yêu mạnh như cái chết” (Dc 8,6): Vì yêu Chúa Kitô đã chết trên thập giá. Tình yêu ta dành cho Ngài có thể cho phép đối mặt với cái chết tương tự để giữ lòng trung thành với Ngài. Tình yêu không mang tính chiếm hữu như tình yêu thế gian, nhưng vô tư, không đòi hỏi gì cho riêng mình, ngoại trừ một bài hát khen ngợi và thờ phượng. Và một lần nữa, Chúa Kitô không đòi hỏi vì mình, nhưng vì “những người bạn”.
Trong cuộc sống hằng ngày, liệu ta có thể đáp ứng được thách thức do “bài hát hay nhất = Diễm tình ca” đặt ra cho chúng ta không?
Vicentê Lê Phú Hải omi.
Lễ thánh Vicentê đệ Phaolô 27.9.2023
