"Saints de glace" = Ngày Thánh băng giá
Mỗi năm, vào tháng Năm, những người làm vườn lo ngại một giai đoạn nổi tiếng: đó là Ngày Thánh băng giá. Theo truyền thống gắn liền với nguy cơ sương giá muộn, ngay giữa mùa xuân, chuỗi từ ba đến năm ngày này (tùy theo vùng) được những người yêu làm vườn theo dõi chặt chẽ... Và người ta nói tốt hơn không nên trồng gì trước thời điểm này.
Ngày Thánh băng giá vào tháng Năm là gì?
Ngày Thánh băng giá đề cập đến một khoảng thời gian từ ba đến năm ngày vào tháng Năm, tương ứng với lễ của ba vị thánh: Thánh Mamert (11 tháng 5), Thánh Pancrace (12 tháng 5) và Thánh Servais (13 tháng 5). Theo niềm tin dân gian, phổ biến trong giới nông dân từ thời xa xưa, những ngày này truyền thống đánh dấu những nguy cơ cuối cùng của sương giá mùa xuân, đặc biệt vào buổi sáng sớm, có thể làm hỏng những mầm non và cây trồng nhạy cảm.
Và mặc dù truyền thống này có từ thời Trung cổ, và khí hậu đã ấm lên đáng kể kể từ đó, khoảng thời gian này vẫn được tuân thủ theo nghi thức ở Pháp, nơi được những người làm vườn có kinh nghiệm coi là một bước quan trọng để làm vườn an toàn, tránh khỏi sương giá muộn. Sau ngày 15 tháng 5, nguy cơ gần như không còn: vì vậy bạn có thể trồng không sợ giá lạnh ban đêm sẽ phá hủy cây non...
Ngày Thánh băng giá: những ngày cần ghi nhớ vào năm 2025
Thật vậy, gần đây, một số năm đã bị đánh dấu bởi sương giá mùa xuân tàn phá; như năm 2021, khi sự giảm nhiệt đột ngột vào tháng 4 đã gây ra gần 2 tỷ euro thiệt hại nông nghiệp ở Pháp. Tuy nhiên, năm nay, không có đợt lạnh nào được dự báo: nhiệt độ dự kiến sẽ vẫn ấm áp, theo dự báo mới nhất của Météo France. Trên thực tế, những ngày này chủ yếu dùng làm mốc để xác định thời điểm bạn có thể trồng cây an toàn!
Như mọi năm, Ngày Thánh băng giá sẽ được kỷ niệm vào những ngày sau:
- Chủ nhật 11 tháng 5: Thánh Mamert
- Thứ Hai 12 tháng 5: Thánh Pancrace
- Thứ Ba 13 tháng 5: Thánh Servais
Ở một số vùng, đặc biệt ở Alsace, Moselle và Đức, hai vị thánh khác được thêm vào danh sách này: Thánh Boniface (thứ Tư, 14 tháng 5), và Thánh Sophie, biệt danh là "Sophie lạnh lẽo", vào thứ Năm, 15 tháng 5.
Trồng cây sau ngày Thánh băng giá
Sau ngày 15, bạn có thể thoải mái trồng trong vườn không sợ sương giá muộn! Đây là thời điểm bắt đầu canh tác mùa hè. Nên trồng gì và trồng như thế nào? Dưới đây một số lời khuyên để thành công với việc trồng trọt sau Ngày Thánh băng giá:
- Chuẩn bị đất: làm tơi đất, làm giàu đất với phân ủ hoặc phân bón hữu cơ, và đảm bảo thoát nước tốt để tránh thừa nước.
- Chọn cây trồng thích hợp: đây là thời điểm lý tưởng để trồng cà chua, bí ngòi, ớt, cà tím, húng quế, dưa chuột hoặc dưa, và tất cả các loại rau và hoa mùa hè không chịu được lạnh và thích nhiệt độ ấm áp!
- Giãn cách cây trồng hợp lý: để đủ không gian giữa mỗi cây để đảm bảo lưu thông không khí tốt và hạn chế bệnh tật.
- Tưới nước thường xuyên nhưng vừa phải: ưu tiên tưới vào buổi sáng hoặc buổi tối, không làm ướt đẫm đất.
- Nghĩ đến việc kết hợp thực vật: kết hợp một số loại cây để thúc đẩy sự tăng trưởng của chúng (ví dụ: húng quế và cà chua), đẩy lùi sâu bệnh hoặc làm giàu đất một cách tự nhiên.
Trồng sau Ngày Thánh băng giá là tận dụng tối đa mùa tăng trưởng, với ít rủi ro khí hậu hơn và một khu vườn phát triển bền vững!
Liệu chúng ta có thể thực sự trồng trước khi kết thúc Ngày Thánh băng giá không?
Những điểm chính
- Với nhiệt độ như tháng Sáu, nhiều người làm vườn do dự không biết có nên đợi đến khi kết thúc Ngày Thánh băng giá để trồng hay không.
- Nếu nguy cơ đóng băng ngày càng hiếm, thì nó vẫn chưa hoàn toàn biến mất, đặc biệt là ở những vùng tiếp xúc nhiều nhất.
- Đối với những người muốn trồng sớm, tốt hơn nên lựa chọn các loài chịu lạnh và để ý đến những đêm se lạnh.
Với nhiệt độ tăng cao và một kỳ nghỉ cuối tuần dài khuyến khích làm vườn, mong muốn đưa những cây phong lữ ra ngoài và cấy ghép cây giống trở nên cấp bách. Ban công và vườn rau chỉ đang chờ đợi bàn tay chăm sóc để phát triển. Tuy nhiên, một câu hỏi cũ dai dẳng trở lại: liệu chúng ta có thực sự phải kiên nhẫn đến ngày 13 tháng 5, kết thúc Ngày Thánh băng giá, để tránh một bất ngờ không hay từ bầu trời? Trong khi một số người đã đánh cược vào việc trồng sớm, những người khác thích không thử thách số phận, biết rằng 11, 12 và 13 tháng 5 đôi khi còn sương giá muộn, vẫn được những người làm vườn thận trọng nhất e ngại.
Liệu chúng ta vẫn nên lo ngại về Ngày Thánh băng giá?
Ở Pháp, lịch làm vườn theo một thói quen cũ: đợi đến giữa tháng Năm để trồng, một thận trọng được quy định bởi mối đe dọa dai dẳng của sương giá muộn. Mặc dù những đợt này vào tháng Năm ngày càng hiếm, một số khu vực vẫn dễ bị tổn thương, và ý tưởng mất tất cả vì một đêm quá lạnh tiếp tục kìm hãm những người nôn nóng nhất. Tuy nhiên, năm nay, nhiệt kế đang phá vỡ quy tắc. Với nhiệt độ như tháng Sáu, lời kêu gọi của đất và cây giống trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết, thúc đẩy nhiều người làm vườn dự đoán trước.
Nhưng có nên tuân theo bản năng hay tôn trọng quy tắc? Thế lưỡng nan này cũ như chính truyền thống. Giữa sự thận trọng và mong muốn kết thúc với những thùng cây non đang để chờ, mỗi người đều tự cân nhắc. Nếu các số liệu thống kê gần đây cho thấy sự giảm sút của sương giá mùa xuân, sự không chắc chắn vẫn còn: một đợt lạnh đơn giản vẫn có thể đặt lại tất cả vấn đề. Rủi ro vẫn tồn tại, vừa phải nhưng có thật, và đây chính là điều khiến giai đoạn này khó quản lý.
Làm vườn trước giữa tháng Năm: khởi đầu sớm hay sai lầm?
Cố gắng vượt lên trước Ngày Thánh băng giá giống như chơi với khí hậu như đặt cược vào một con ngựa không thể đoán trước. Một canh bạc hấp dẫn khi dự báo có vẻ ấm áp và vụ thu hoạch có thể thêm hai tuần quý giá. Một số người đã thử, đôi khi thành công, đôi khi phải trả giá. Giữa những cây hoa cẩm chướng đã được trồng và những cây cà chua vẫn còn do dự dưới mái che, chiến lược được hình thành từng ngày, tùy thuộc vào độ bền của loài và sự đảm bảo của bầu trời. Những người làm vườn có kinh nghiệm nhất tiến từng bước nhỏ, thử nghiệm giới hạn mà không ảnh hưởng đến tất cả.
Nhưng sự sớm sủa có những quy tắc. Húng quế, ví dụ, không tha thứ cho bất kỳ sự mát mẻ nào: hơi thở nhỏ nhất dưới 10°C sẽ kết tội nó. Về cây giống còn mỏng manh, tốt hơn nên yêu chiều chúng trong nhà kính hơn là phơi chúng ra quá sớm. Những người chọn hành động trước ngày định mệnh phải chấp nhận không chắc chắn như một người bạn đồng hành, theo dõi những đêm se lạnh và sẵn sàng che phủ trong trường hợp khẩn cấp.
Những cây có thể trồng không cần đợi
Đợi đến giữa tháng Năm vẫn là một quy tắc ngầm đối với nhiều người, nhưng không có gì cản trở những người thiếu kiên nhẫn nhất đi trước một chút, miễn là họ chọn đúng loài. Một số cây chịu đựng những thăng trầm của mùa xuân không hề phàn nàn và có thể được đưa vào đất không cần đợi đèn xanh từ lịch. Đây là trường hợp nhiều loại cây lâu năm chắc chắn, biết cách chịu đựng sự trở lại của cái lạnh không nhíu mày. Hoa anh thảo, hoa cúc hoặc một số loại cỏ có thể tìm được chỗ trong vườn ngay bây giờ.
Về phần cây bụi, cũng cần thận trọng: không cần thiết phải thử thách số phận với những loài mỏng manh, nhưng những giá trị chắc chắn như cây hoàng dương, cây tú cầu hoặc cây tử đinh hương có thể được trồng sớm, với điều kiện chúng được bám rễ tốt. Điều cốt yếu là điều chỉnh lựa chọn theo bối cảnh: đất, mức độ tiếp xúc với ánh sáng, và đặc biệt là thời tiết. Ngay cả những cây chắc khỏe nhất cũng sẽ đánh giá cao một chút cảnh giác trong trường hợp có những cơn rùng mình ban đêm.
Những cây không nên đưa ra ngoài quá sớm
Một số loài, dù quyến rũ đến đâu, cũng không tha thứ cho bất kỳ thiếu kiên nhẫn nào. Chừng nào đêm còn se lạnh, bạn phải giữ những loài nhạy cảm nhất trong nhà. Cà chua, bí ngòi, húng quế hoặc ớt chuông đợi nhiệt độ ổn định hơn để phát triển trong đất. Một đợt lạnh đơn giản có thể ngừng tăng trưởng của chúng, làm cháy lá hoặc làm đen thân cây. Cây chanh, mặt khác, chỉ nên được đặt bên ngoài trong khí hậu rất ấm áp hoặc trong chậu dễ dàng mang vào nhà. Về cây thường xuân hồng, vỏ mỏng manh của chúng nứt ra ở nhiệt độ đóng băng nhỏ nhất, đôi khi kết án chúng vĩnh viễn.
Cái bẫy, bạn sẽ hiểu, thường là sự ấm áp trong ngày thúc đẩy hành động quá nhanh. Nhưng khi nghi ngờ, luôn tốt hơn nên kiềm chế hơn là mạo hiểm mất cây con. Hoa xác pháo và hoa thu hải đường, mặc dù quen thuộc với hộp hoa nở rộ, cũng không kháng cự nhiều hơn: sự trở lại của cái lạnh và lá của chúng sẽ xẹp xuống. Quy tắc vẫn đơn giản: dưới 10°C, một số cây thích không thò mũi ra ngoài.
Bảo vệ cây trồng không làm nghẹt chúng
Khi nhiệt độ trở nên không thể đoán trước, việc bảo vệ cây non không làm chúng yếu đi là một bài tập cân bằng. Một số người chọn đường hầm nhựa hoặc chuông phải tháo ra vào buổi sáng để tránh nóng đột ngột, những người khác lấy ra tấm phủ mùa đông hoặc chọn lớp phủ nhẹ hơn. Ý tưởng không phải phong tỏa đất, nhưng làm giảm sốc nhiệt. Một lớp rơm lúa mì đơn giản, ở gốc và hơi phủ lên cây, thường đủ để làm đệm mà không làm nó bẹp, trong khi mùn gỗ sẽ quá nặng.
Vẫn cần biết phải mong đợi điều gì. Trồng đầu tháng 5 ở Marseille không giống như làm vườn ở vùng Jura. Một số vùng có mùa xuân thất thường, những vùng khác đi trước từ tháng Tư. Và đối với những người khám phá một góc xanh mới, tốt hơn nên hỏi ý kiến một người hàng xóm có kinh nghiệm hơn là tin vào một lịch quốc gia. Thời điểm tốt để trồng không chỉ đọc trên nhiệt kế, nhưng còn trong kinh nghiệm địa phương.
