LẬP TRƯỜNG CỦA GIÁO HỘI VỀ VẤN ĐỀ TIẾN HÓA
Hỏi: Đâu là lập trường của Giáo hội về vấn đề tiến hóa? Cha sở dạy điều này cho các lớp 3, lớp 4. Có được phép nhồi nhét lý thuyết ấy vào đầu óc trẻ em ở vào lứa tuổi đó không? Trong các trường Công giáo, muốn dạy thuyết tiến hóa, có cần phải xin phép không?
Đáp: Nếu khi dùng chữ tiến hóa, bạn muốn nói tới lý thuyết cho rằng sự sống con người (và phần lớn các sự sống khác ở trên Trái Đất) tiến hóa hoặc phát triển cách nào đó từ những sinh vật khác-phân biệt với việc Thiên Chúa trực tiếp tạo nên “từ bùn đất”, thì Giáo hội không có giáo thuyết nào về cách này hoặc cách khác.
Đức tin chúng ta dạy rằng thế giới, bao gồm cả con người, được Thiên Chúa dựng nên và hiện hữu của mỗi linh hồn phát xuất một cách nào đó từ một tác động đặc biệt của quyền năng sáng tạo của Thiên Chúa.
Ngoài điều này ra, Thiên Chúa đã thực sự tạo dựng thân xác con người như thế nào, tạo ra trong phút chốc hoặc qua những giai đoạn và những tiến trình kéo dài hàng nghìn nghìn năm, điều đó không bao giờ là một vấn đề của đức tin Công giáo, cùng như nó không ảnh hưởng đến giáo thuyết Công giáo.
Các tuyên xưng đức tin quan trọng sau đây của sách Sáng thế:
*Thiên Chúa đã tạo nên vũ trụ và tất cả các hiện hữu nhờ quyền năng sáng tạo và yêu thương của Người; toàn thể tạo dựng phát xuất từ Thiên Chúa đều tốt lành; ngay cả sau khi con người sa ngã, Thiên Chúa vẫn mời gọi con người tái lập sự hiệp nhất với Đấng Tạo Hóa và các anh em đồng loại, v.v...
* Không mảy may chống đối hoặc thuận theo câu hỏi: Thiên Chúa đã chính xác tạo ra gia đình nhân loại như thế nào.
Đây không phải là vấn đề tôn giáo, nhưng là một vấn đề khoa học. Riêng tôi, tôi nghĩ rằng các kết quả hiển nhiên do khảo sinh vật học, cổ sinh vật học và các ngành khoa học liên hệ cung cấp, ít ra cũng làm cho một vài mô thức tiến hóa có một chỗ đứng hợp lý khả dĩ chấp nhận.
Tuy nhiên, mọi người đều có một tự do theo một lập trường khác nếu họ nghĩ rằng sự hiển nhiên khoa học dẫn đến một hướng nào khác hơn. Cách này hay cách khác, người ta vẫn có thể là một người Công giáo tốt mà không có xung đột với giáo thuyết của Giáo hội Công giáo.
10. TIẾN HÓA VÀ LINH HỒN
Hỏi: Con rất thích mục giải đáp câu hỏi hàng tuần của cha. Tuy nhiên, mới đây, mục liên quan đến sự tiến hóa làm con bối rối. Cha nói rằng mỗi một người được tự do theo một vài điểm trong thuyết tiến hóa mà vẫn là một người Công giáo tốt, không có xung đột gì với giáo thuyết cảu Giáo hội. Súc vật không có linh hồn, điều này đúng, phải không cha? Nhưng con người thì lại có. Vậy là sao chúng ta có thể tiến hóa từ khỉ, tinh tinh hoặc dạng người vượn quá độ? Chúng không phải là súc vật sao?
Đáp: Như bạn đã nêu ra rất đúng: Có cái gì đó làm chúng ta trở thành người mà không thể giải thích được bằng thành phần vật chất trong con người chúng ta. Thánh phần vật chất này có thể đến, xuất phát từ những sinh vật khác ngang qua một thứ tiến hóa nào đó. Cái gì đó, không phải vật chất này thì thiết yếu đối với nhân vị chúng ta. Truyền thống Công giáo, dựa theo thuật ngữ Hy Lạp, gọi nó là linh hồn.
Vì linh hồn này không có những thành phần, cho nên chúng ta không thể bỏ nó ra một miếng rồi chuyển cho người khác, chẳng hạn y theo cách cha mẹ ta truyền thụ một phần thể xác các ngài sang cho chúng ta.
Đây là điều mà Giáo hội đã dạy và hiện nay vẫn dạy: Trong khi thân xác chúng ta có thể tiến hóa từ những thân xác khác, thì phần tinh thần chỉ có thể hiện hữu qua một tác động sáng tạo của Thiên Chúa một cách trực tiếp. Mỗi một linh hồn chúng ta, như nó đã có, luôn luôn như mới từ tay Đấng Tạo Hóa ra.
Truyền thống ít ra đã nhận thấy những gợi ý của giáo huấn này trong Kinh Thánh. Chằng hạn, sáng Giảng viên viết như sau khi nói về cái chết”... và tro bụi, vốn là đất sẽ hoàn về đất, và sinh khí trở lại với Thiên Chúa, Đấng ban sinh khí” (Gv 12,7). Thư gửi các tín hữu Do Thái lại viết: “Lại nữa ta có cha mẹ về phần xác làm người sửa dạy, và ta cải thiện; há ta lại không tỏ lòng tùng phục hơn sao đối với cha mẹ của các thần thiêng, để ta được sống” (12,9).
Ở thời đại của chúng ta, lập trường này về thuyết tiến hóa đã được ĐGH Piô XII lặp lại trong thông điệp Humani Generis (1950). Ngài nói rằng giáo huấn của Giáo hội “...không cấm điều đó, trong sự phù hợp với các khoa học nhân văn và thần học. Các khảo cứu và tranh luận của các người có kinh nghiệm của cả hai phía diễn ra trong thái độ tôn trọng thuyết tiến hóa bao lâu thuyết này đào sâu về nguồn gốc của thể xác con người từ tiềm thể đến tình trạng sinh vật-vì đức tin Công giáo đòi buộc chúng ta tin rằng linh hồn được Thiên Chúa tạo dựng một cách trực tiếp-”.
