Bệnh Viêm Gan B

Câu chuyện về viêm gan B khác hẳn với câu chuyện viêm gan A chúng ta đã biết. So với siêu vi viêm gan A (bệnh truyền qua đường ăn uống, không sang thể kinh niên), siêu vi viêm gan B xấu, tệ hơn nhiều. Nó có thể “bám, bấu” lá gan ta dài lâu, gây bệnh xơ gan (còn gọi chai gan), hoặc ung thư gan, những bệnh đưa ta sang chơi thế giới bên kia dễ dàng. 
        Siêu vi viêm gan B có trong máu của người bệnh, trong nước bọt, chất tiết âm đạo phụ nữ, và trong tinh dịch (semen) của đàn ông bị bệnh. B lây truyền qua đường giao hợp, kim chích, truyền máu, mẹ truyền cho con lúc sanh nở. B cũng len lỏi được vào những chỗ da rách, trầy của người chưa mang bệnh, đi tìm nạn nhân mới, vì thế xâm mình, châm cứu, xỏ lỗ tai cũng có thể nhiễm bệnh nếu dụng cụ dùng để làm những việc này không sạch, có chứa siêu vi. Ở Mỹ, đường truyền nhiều nhất là qua giao hợp (với người có bệnh, với nhiều bạn tình, đàn ông đồng tính luyến ái) và dùng chung kim khi chích choác xì ke, ma túy. Tại những vùng trên thế giới có nhiều trường hợp bệnh, đường truyền nhiều nhất là do mẹ lây cho con lúc sanh nở. 
        Cả thế giới hiện có hơn 300 triệu người mang bệnh viêm gan B. Bệnh nhiều nhất ở Đông Nam Á, Trung Quốc và Phi châu, vùng quanh sa mạc Sahara; tại đây, 10-20% dân số có siêu vi B trong người. Càng nghèo càng dễ bị bệnh.

        Triệu chứng
        1 đến 4 tháng sau khi siêu vi B vào cơ thể người bị nhiễm, bệnh mới phát ra. Những triệu chứng đầu tiên của bệnh có thể không điển hình: nóng sốt, nổi mẩn trên da, đau và sưng khớp xương. Sau đó, người bệnh thấy mệt mỏi, ăn không ngon miệng, vàng da vàng mắt, đau vùng gan bụng trên bên phải. 
        Có người không có triệu chứng gì cả. Có người nặng, triệu chứng kéo dài nhiều tuần hay nhiều tháng. Thỉnh thoảng có vị rất nặng, gan suy, hư và cần được thay gan.
        Thường, các triệu chứng của bệnh thuyên giảm trong vòng 3 tháng khi cơ thể loại trừ hoặc kiểm soát được siêu vi gây bệnh. 
        Sau giai đoạn viêm gan cấp tính (acute hepatitis) kể trên, 95% số người bệnh khỏi hẳn, 6 tháng sau thử máu không thấy con B trong cơ thể nữa. 5% số người bệnh còn lại không thể tiêu diệt hết con B, nên nó còn lẩn quẩn trong người, gây thể bệnh kinh niên. Thể bệnh kinh niên hay xảy ra ở người nhiễm bệnh ngay lúc còn nhỏ, như các trẻ sơ sinh bị lây từ mẹ.
        Triệu chứng của bệnh viêm gan B kinh niên rất thay đổi. Có người tiếp tục mang siêu vi B trong người song không cảm thấy gì cả, người khác lúc nào cũng mệt mỏi, ăn không ngon miệng. 

        Định bệnh
        Sự định bệnh dựa vào triệu chứng người bệnh kể, các yếu tố giúp bác sĩ nghĩ đến bệnh viêm gan B: giao hợp với người lạ không mang bọc cao su (condom) để tránh lây bệnh, chích choác xì ke ma túy, đến từ quốc gia có nhiều bệnh viêm gan B, trong gia đình có người bệnh viêm gan B, …
Thử máu có thể xác định được người bệnh đúng bị viêm gan B, và bệnh đang trong giai đoạn nào, cấp tính hay kinh niên.
        Rất nhiều người mang con B trong người, nhưng hoàn toàn không có triệu chứng, tình cờ thử máu mới biết. Con B có khuynh hướng lây truyền nhiều trong gia đình, giữa những người cùng chung sống dưới một mái nhà, qua những thứ như dũa đánh răng, cắt móng tay, dao cạo râu, đồ chơi trẻ em, vì nó sống được bên ngoài cơ thể một thời gian khá lâu. Thử máu những người cùng sống chung trong nhà với vị nào có con B trong người, có thể khám phá thêm những người khác trong nhà cũng có con B.
        Viêm gan B trong cộng đồng người Việt chúng ta không ít, và nhiều người không biết mình có bệnh, vì không có triệu chứng. Chúng ta nên thử máu để truy tìm viêm gan B, để nếu bị sẽ theo dõi và chữa trị khi đến lúc cần chữa trị, còn may không bị và chưa có kháng thể chống viêm gan B trong người, nên chích ngừa để phòng bệnh. 

        Chữa trị
        Chữa trị viêm gan cấp tính gây do siêu vi trùng viêm gan B: nghỉ ngơi, ăn uống những thức ăn nhiều năng lượng cho lại sức, tránh dùng những thuốc có thể làm hại gan. Thỉnh thoảng có trường hợp nặng cần được chữa trị và theo dõi trong bệnh viện. Có người cần đến thay gan vì suy gan cấp tính. Bệnh gây do siêu vi trùng (virus), nên dùng trụ sinh không ăn thua gì. 
        Sự chữa trị viêm gan B kinh niên tùy thuộc nhiều yếu tố: thể bệnh nhẹ hay nặng, tuổi tác, số lượng siêu vi trong máu, siêu vi yên ngủ hay đang sinh sôi nảy nở, …
        Các trường hợp bệnh kinh niên song chưa cần chữa trị nên được theo dõi định kỳ với thử máu, siêu âm gan. Trong vài năm qua, những kiến thức mới về căn bệnh khiến các bác sĩ cảnh giác hơn, theo dõi viêm gan B kinh niên sát hơn trước, và nhiều trường hợp, chữa sớm hơn trước. Thuốc chữa bệnh nay nhiều hơn, khiến việc chữa trị cũng dễ dàng hơn trước.
        Mang bệnh viêm gan B kinh niên, chúng ta nên chích ngừa viêm gan A (lỡ bị thêm viêm gan A, gan dễ suy). Rượu làm hại gan, tuyệt đối không nên uống rượu, dù chỉ chút chút. Vấn đề ăn uống, chúng ta không cần theo một thực phẩm đặc biệt nào. Về thuốc men, đa số thuốc không ảnh hưởng đến gan, song riêng với thuốc Tylenol, chúng ta nên thận trọng, không nên dùng quá 2000 mg mỗi ngày (mỗi lần uống chỉ nên dùng lượng 650 mg). Nhiều thuốc “dược thảo” họ quảng cáo ngon lành lắm, có thể chữa lành bệnh viêm gan B kinh niên, song chúng ta đừng tin nghe theo họ rồi mất tiền vô ích, không có “dược thảo” nào làm được phép màu này.

        Phòng ngừa
        Trong cuộc chiến chống bệnh viêm gan B, chích ngừa là tốt nhất. Hội Y-khoa Hoa-kỳ (American Medical Association) đề nghị nên chích ngừa cho những thành phần sau: 
        - Tất cả các trẻ em dưới 1 tuổi. Trẻ em sanh bởi các bà mẹ có siêu vi B trong người cần chích ngừa ngay trong vòng 12 tiếng khi mới chào đời.
        - Tất cả các thanh thiếu niên (adolescents). 
        - Những người vì bệnh, cần được truyền máu hay những chất lấy từ máu. 
        - Những người bệnh đang cần lọc thận (hemodialysis).
        - Những người dễ nhiễm bệnh do lý do nghề nghiệp: bác sĩ giải phẫu, nha sĩ, chuyên viên rút máu, y tá, ... Những vị làm nghề cảnh sát, chữa lửa, ..., có thể rủi ro tiếp xúc với máu, chất tiết cơ thể (trong các tai nạn, ...) cũng nên chích ngừa.
        - Đàn ông đồng tính, hoặc lưỡng tính luyến ái (homosexual and bisexual men).
        - Người luyến ái khác phái (heterosexual), trước đã từng bị bệnh truyền qua đường giao hợp (sexually transmitted diseases). 
        - Những người nghiện thuốc qua đường chích choác (injecting drug users). 
        - Những vị ở cùng nhà hay “ngủ” cùng giường với người có siêu vi B. (Các vị này cũng không nên dùng chung những đồ dùng có thể dính máu: dũa đánh răng, dao cạo râu, cắt móng tay, ...). 
        - Những người chung đụng trong tù.
        - Dân cư những vùng thường có dịch viêm gan B (Alaska, Thái bình dương, Phi châu, Á châu). 
        - Người định du lịch đến vùng thường có dịch viêm gan B và ở trên 6 tháng. 
        - Bệnh nhân và nhân viên làm việc tại các viện chăm nuôi người tàn tật. 

        Viêm gan B rất nhiều trong cộng đồng người Việt chúng ta, và nhiều người không biết mình mang bệnh vì không có triệu chứng. Bệnh có thể đưa đến suy gan, chai gan, ung thư gan. Những thuốc mới, kiến thức mới về căn bệnh giúp sự chữa trị nay giản dị hơn trước. Mọi người chúng ta nên truy tìm viêm gan B, rủi bị còn theo dõi và chữa trị sớm khi đến lúc cần chữa, may không bị nên chích ngừa nếu chưa đủ kháng thể trong người để phòng bệnh.