Mái tóc nàng mọc từ nhiều loài cỏ dại. Dài quá lưng. Nhiều người trầm trồ, nhiều người dè bĩu:
-Như ma ấy, cắt đi.
Nàng chạy thật nhanh, về, mẹ nàng đang đợi nàng ở nhà.
-Gội đầu đi con, mẹ đã nấu cho con nồi bồ kết và nước sả tắm rồi đấy.
Nàng chạy ào ra phía sau ảng nước, ngồi chùm hum xuống và dội, vuốt vuốt mái tóc dài của mình. Hình như nó ngắn hơn hôm qua. Nàng buồn, lo, sợ mẹ biết.
Hôm ấy, nàng đi tìm cây gai để bện tóc. Nàng thấy từng hạt bạch cầu xóc nhọn chảy qua mang tai.
Năm ấy, nàng tạm biệt mẹ để lên thành phố học đại học. Hành lý có vài bộ áo quần, và mái tóc rất nặng. Nàng quấn quanh nó bằng những mớ gai bọc kín.
Thành phố, thật mới, đối với nàng. Chấn động đầu tiên là những đôi mắt ngó nhìn nàng. Nàng thấy như nó chấn động cả mặt đất dưới nàng đang đứng. Nó đang nứt. Nàng thấy sự vị tha và cao thượng nàng mang lên từ quê bị tuột xuống những đường lằn hun hút.
Đêm mưa, nàng gào thật to, tiếng rơi theo mái tôn ào ạt trút. Những sợi tóc bất chợt rơi xuống sau mớ gai. Nàng hoảng hốt níu lại. Đôi tay xước trầy đỏ máu. Theo mưa mà trôi. Nàng thấy mưa im lặng. Nàng mỉm cười với mưa. Một bông hoa hàm tiếu nở, nó vẫn còn ươn ướt, run rẩy, lắc mình những cánh cho chóng khô.
Đêm ấy nàng mơ những cánh tay đầy những ngón nhọn của lũ quỉ đang giật mái tóc của nàng.
…
Một ngày nàng thấy ánh nắng mới hơn hôm qua. Hoàng hôn xanh lè những ánh chớp phía Tây vòm trời. Nàng cất tiếng hát nho nhỏ trong vòm vọng. Những khúc cầu nguyện cũ, nàng tụng ca cho một ngày đã qua, an bình với nàng. Nàng thấy mái tóc nàng đang múa với cơn xoáy bắt đầu vào hướng từ thành phố. Nơi nàng ở trọ là ngoại ô. Nàng gọi:
-Mẹ ơi mẹ ơi, mẹ nấu nước bồ kết và hương sả cho con đi, con muốn gội nó.
Mẹ nàng không nghe tiếng nàng. Ngoài cửa rít lên từng hồi gió.
Hôm sau, nàng thấy mái tóc mình bị ngắn lên nửa gang tay.
…
Ngày an phận trên những trang sách. Nàng muốn làm nghề dạy học. Mẹ nàng bảo thế. Đó là công việc phù hợp với tính cách nhu mì của con gái mẹ. Mẹ bảo, nàng giống mẹ nhiều hơn, nếu giống ba, có lẽ nàng đã gào thét mà vỡ ra rồi trôi về nhanh với mẹ. Nàng tự phá nỗi sợ hãi để làm trò chơi lắp ghép. Nàng ít cười. Ai cũng bảo như vậy, như mẹ nàng. Có một ngày, nàng ghép được cả một ngôi nhà bằng thứ đất nâu nhão sệt mà nàng cướp của lũ tò vò. Có hôm nàng ngồi chăm chú nhìn chúng xây tổ. Nàng ngồi bất động nhìn hai cái vòi của chúng, thật chăm chỉ và khéo léo. Hôm ấy bàn tay của nàng sưng vù lên. Vài hôm nữa thôi, chúng sẽ tha về vài con nhện thả vào trong ấy. Nàng cảm thấy hài lòng và một khoái cảm từ sự nhức nhối trên đầu mười ngón tay. Nàng sờ lên đầu. Những chiếc gai đâm phọt. Những dòng máu ứ tuôn xuống ào ào. Nàng thấy thật an toàn về mái tóc. Nó vấn quanh màu đất sét như cái tổ của tò vò.
…
Nàng nhớ mẹ, mẹ đang ốm. Nàng hết tiền mua vé. Hôm ấy trời lại mưa, mưa dột ướt cả giá sách, tổ tò vò hôm qua đã ướt mềm. Có lẽ chúng sắp vỡ, nàng nghĩ vậy. Chúng nó đâu rồi nhỉ. Nàng nhìn quanh, những mảng tường vôi nứt nẻ. Có lẽ chúng đang đi tìm lũ nhện. Nàng đói, nàng xé gói mì tôm, ăn sạch chúng, không cần nước sôi. Mấy cái bình ga nhỏ kia đã hết sạch.
Nàng cất tiếng ngâm khe khẽ trong họng: “Tò vò mà nuôi con nhện/ đến khi nó lớn, nó quyện nhau đi/ tò vò ngồi khóc tỉ ti/ nhện ơi! nhện hỡi! mày đi đằng nào?
…
-Này em, chúng tôi muốn mua tóc, em ghé thăm chỗ chúng tôi đi.
Nàng rảo bước, không thèm ngoảnh lại nhìn. Nàng thấy mùi hương bồ kết cứ thoang thoảng. Chúng có gai.
Lũ tò vò đã trở lại. Chúng xây thêm những ngôi nhà hình chum mới bên cạnh cái tổ bị vỡ. Chúng lần lượt thả vào đấy những xác nhện non tơ.
Nàng đã mở những mớ gai trên tóc. Bây giờ nó uốn bồng bềnh như mây, và lõa xõa ngang vai. Nàng thật quyến rũ.
…
Nàng ngồi đấy. Nàng nhìn lũ tò vò chui ra chui vô bên những chiếc tổ mọc trên cái giá sách. Nàng chuốt lại móng tay. Chúng thật sắc, tựa như cái vòi của tò vò. Nàng đang đợi lũ ấu trùng nở. Chúng sẽ xơi sạch những xác nhện đang hấp hối kia cho đến khi chúng không còn lại những sợi lông măng.
…
Đêm. Nàng nghe tiếng gió gọi:
-Dậy đi con, dậy gội đầu đi, mẹ đã nấu sẵn bồ kết và lá sả đấy.
Nàng mở mắt. Nàng nghe tiếng nhai ngấu nghiến. Lũ ấu trùng đã nở. Nàng mơ màng như đang nghe hợp âm của những thứ cỏ ngày xưa trên mái tóc dài phủ mượt. Chúng vi vu màu xanh, màu xanh nhạt, màu vàng úa, màu nâu hổ phách như cánh tò vò. Chúng đã nằm trong cái tổ đất. Đã lâu, chúng không có ánh sáng.
***
Nàng nhìn chúng, lũ ấu trùng, chúng li ti và có khuôn mặt như những đứa bé bầu bĩnh. Nàng khóc và đưa tay vuốt lại mái tóc.
Nàng thức dậy thấy mình nằm trong ngôi nhà có hình chum.
Nguyễn Hoàng Anh Thư / Người Việt
