Mười cụm từ tiếng Latinh mà mọi Kitô hữu nên biết
Những cách diễn đạt bằng tiếng Latinh này, rất ngắn gọn nhưng phong phú về lịch sử Giáo hội, chứa đựng toàn bộ nền thần học chỉ trong vài từ.
Ở phương Tây, đức tin lớn lên và phát triển dưới thời Đế chế La Mã, do đó đã thấm nhuần văn hóa và ngôn ngữ Latinh, và đã được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua những cách diễn đạt, những bài thánh ca và những lời cầu nguyện do những kitô hữu sáng tác. Dù không gắn bó với hình thức ngoại thường của nghi thức Rôma, việc biết những cách diễn đạt bằng tiếng Latinh là một cách khám phá đức tin của tiền nhân kitô giáo, hiểu được nguồn gốc và ý nghĩa của phụng vụ, và trở thành một phần chuỗi truyền tải đức tin lâu dài. Và rồi chúng có lợi thế chứa đựng trong rất ít lời toàn bộ triết lý về đời sống Kitô giáo. Đức Gioan Phaolô II, người đã lấy tác phẩm “Totus Tuus” của Thánh Louis Marie Grignon de Montfort làm của riêng mình, là một gương sáng.
AD MAJOREM DEI GLORIAM
« Cho Vinh Danh Thiên Chúa Hơn »
Được coi là phương châm lịch sử của Dòng Tên, câu nói “Ad Majorem dei gloriam” (hay AMDG) – toàn bộ “Ad Majorem Dei gloriam inque hominum salutem”: “Cho Vinh Danh Thiên Chúa Hơn và phần rỗi của nhân loại » – được cho đến từ Thánh Ignatius Loyola, chứa đựng tất cả tư tưởng tôn giáo của Dòng Tên. Theo đó mọi suy nghĩ, mọi lời nói, mọi hành động phải hướng về một mục đích duy nhất: vinh quang Thiên Chúa.
CRUX AVE, SPES UNICA
“Kính mừng Thánh Giá, niềm hy vọng duy nhất của chúng ta”
Lời cầu nguyện sùng kính Thánh Giá Chúa Giêsu, “Crux ave, spes unica” là một phần của truyền thống Công giáo và Anh giáo. Thành ngữ xuất phát từ một bài thánh ca cổ “Vexilla regis prodeunt” (“Vượt ra ngoài biên giới những lá cờ hoàng gia tung bay”), được giám mục Poitiers Saint Venantius Fortunatus viết vào thế kỷ thứ 6 và theo truyền thống được hát vào Thứ Sáu Tuần Thánh. Bài ca được hát lần đầu tiên vào tháng 11 năm 569 trong cuộc rước thánh tích Thánh Giá Thật, được hoàng đế Byzantine Justin II gửi từ phương Đông theo yêu cầu của Thánh Radegonde, và được vận chuyển một cách hết sức long trọng đến Poitiers. Vào thế kỷ 19, cách diễn đạt bằng tiếng Latinh đã được chọn làm khẩu hiệu của Tu hội Thánh Giá, do Chân phước Basile Moreau thành lập tại Le Mans.
DEO GRATIAS
" Cảm tạ Chúa "
“Deo Gratias” cho phép chúng ta tạ ơn Chúa vì những ân sủng đã nhận được. Công thức lần đầu tiên xuất hiện trong Kinh Thánh với Thánh Phaolô: “Chúng ta hãy tạ ơn Thiên Chúa, Đấng đã ban cho chúng ta chiến thắng nhờ Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta” (1Cr 15,57) và “Tạ ơn Thiên Chúa, Đấng hằng cho chúng tôi tham dự cuộc khải hoàn trong Đức Ki-tô, tạ ơn Người là Đấng đã dùng chúng tôi mà làm cho sự nhận biết Đức Ki-tô, như hương thơm, lan toả khắp nơi” (2Cr 2,14). Lời tạ ơn có một vị trí quan trọng trong phụng vụ, trong phụng vụ giờ kinh cũng như phụng vụ thánh lễ. Trên thực tế, lời tạ ơn được lặp lại nhiều lần, bởi cộng đoàn vào cuối các bài đọc và khi cử hành cũng được linh mục lặp lại trong cuộc đối thoại trước lời cầu nguyện Thánh Thể.
Linh mục: “Hãy tạ ơn Chúa là Thiên Chúa chúng ta! »
Đáp: “Thật là chính đáng »
Nhưng công thức “Deo gratias” cũng có chỗ đứng trong ngôn ngữ hằng ngày, như một dấu hiệu tạ ơn về một hồng ân nhận được từ Thiên Chúa. Quy tắc của Thánh Biển Đức thậm chí còn cho phép người gác cửa tu viện nói “Deo gratias” mỗi khi có người lạ gõ cửa.
GLORIA PATRI ET FILIO ET SPIRITUI SANCTO
“Vinh danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần”
“Vinh danh Chúa Cha” là một bài ca tụng, nghĩa là một lời cầu nguyện ca ngợi tôn vinh Thiên Chúa, Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Trong phụng vụ Giờ Kinh, bài “Vinh Danh Chúa Cha” kết thúc các Thánh Vịnh, và cũng được đọc hoặc hát trong khi đọc Kinh Mân Côi vào cuối mỗi mười chuỗi Mân Côi. Một cách đẹp đẽ để tôn vinh Chúa Ba Ngôi.
MAGNIFICAT ANIMA MEA DOMINUM
“Linh hồn tôi tôn vinh Chúa”
Lời cầu nguyện ca ngợi tuyệt vời, “Magnificat anima mea Dominum” là câu đầu tiên trong lời cầu nguyện được Đức Trinh Nữ Maria đọc trong chuyến viếng thăm chị họ Elisabeth. Trong bài thánh ca được hát trong giờ kinh chiều, Đức Maria tôn vinh biết bao công việc vĩ đại của Thiên Chúa, những việc Ngài đã thực hiện nơi Mẹ và những việc Ngài đã thực hiện nơi các dân tộc. Đây là toàn bộ lời cầu nguyện:
“Linh hồn tôi ngợi khen Đức Chúa,
thần trí tôi hớn hở vui mừng vì Thiên Chúa, Đấng cứu độ tôi.
Phận nữ tỳ hèn mọn, Người đoái thương nhìn tới;
từ nay, hết mọi đời sẽ khen tôi diễm phúc.
Đấng Toàn Năng đã làm cho tôi biết bao điều cao cả,
danh Người thật chí thánh chí tôn!
Đời nọ tới đời kia,
Chúa hằng thương xót những ai kính sợ Người.
Chúa giơ tay biểu dương sức mạnh,
dẹp tan phường lòng trí kiêu căng.
Chúa hạ bệ những ai quyền thế,
Người nâng cao mọi kẻ khiêm nhường.
Kẻ đói nghèo, Chúa ban của đầy dư,
người giàu có, lại đuổi về tay trắng.
Chúa độ trì Ítraen, tôi tớ của Người,
như đã hứa cùng cha ông chúng ta,
vì Người nhớ lại lòng thương xót
dành cho tổ phụ Ápraham và cho con cháu đến muôn đời.” (Lc 1, 46-55)
PAX VOBISCUM
" Bình an ở cùng anh chị em "
Đây là những lời của Chúa Kitô Phục Sinh, được nhắc đến trong Tin Mừng Thánh Luca và Gioan, khi Người trở lại giữa các môn đệ sau khi qua đời. "Bình an cho anh em! Như Chúa Cha đã sai Thầy, Thầy cũng sai anh em. » (Ga 20,21). Công thức được lặp lại nhiều lần trong phụng vụ. Do đó, sau lời cầu nguyện Thánh Thể, các tín hữu được mời gọi, trong tình bác ái của Chúa Kitô, trao bình an cho nhau. Bình an của Chúa mà vị linh mục mời gọi chia sẻ với thế giới vào cuối thánh lễ: “Hãy đi trong bình an của Chúa Kitô! »
REQUIESCAT IN PACE
"Hãy Yên nghỉ trong bình an"
Cụm từ “Requiescat in speed” hay “RIP” xuất phát từ lời cầu nguyện của người Công giáo dành cho người đã khuất. Cách diễn đạt tiếng Latin này được sử dụng lần đầu tiên vào thế kỷ thứ 8. Qua lời cầu nguyện này, chúng ta cầu xin cho linh hồn người đã khuất được lên Thiên đàng, về cõi vĩnh hằng. Cụm từ này ngày nay vẫn được phát âm trong dịp tang lễ của người Công giáo:
Requiem æternam dona ei, Domine
Et lux perpetua luceat ei :
Requiescat in pace. Amen.
Lạy Chúa, xin cho linh hồn người qua đời được nghỉ yên muôn đời,
℟. Và cho ánh sáng ngàn thu chiếu soi trên linh hồn ấy.
℣. Xin cho linh hồn được yên nghỉ. Amen
SALVE REGINA
“Kính chào Nữ Vương”
Lời cầu nguyện “Salve Regina” chắc chắn là bài thánh ca nổi tiếng nhất gửi đến Đức Trinh Nữ Maria, có thể được Adhémar de Monteil, giám mục của Puy-en-Velay sáng tác bởi vào thế kỷ 11, và chính Thánh Bênađô thành Clairvaux là người đã thêm ba lời cầu nguyện cuối cùng vào thế kỷ 12 (O Clemens, O Pia, O Dulcis Virgo Maria) đi kèm với ba lần quỳ lạy.
Đức Trinh Nữ Maria được miêu tả là Nữ hoàng nhưng cũng là Mẹ lòng thương xót, người có đôi mắt và trái tim hướng về nhân loại. Lời cầu nguyện đánh dấu mùa phụng vụ từ lễ Chúa Ba Ngôi cho đến Mùa Vọng (ba điệp ca còn lại là Regina Caeli, Ave Regina Caelorum và Alma Redemptoris Mater). Theo truyền thống, Salve Regina được hát vào ban đêm khi kết thúc lễ giờ Kinh Tối, nhưng cũng có thể kết thúc một lễ kỷ niệm.
SURSUM CORDA
“Chúng ta hãy nâng tâm hồn lên”
Nếu, theo cách nói thông thường, “sursum corda” có nghĩa “trái tim phấn khởi”, thì cách diễn đạt có nguồn gốc từ phụng vụ. “Sursum corda”, từ 'sursum' (= trở lên) và 'corda' từ từ 'cor' (= trái tim) là lời linh mục mời gọi trong đối thoại với cộng đoàn, ngay trước khi cầu nguyện Thánh Thể:
Linh mục: Chúng ta hãy nâng tâm hồn lên!
Đáp: Chúng con đang hướng về Chúa.
“Sursum corda” đã được Thánh Cyprian và Thánh Augustinô bình luận. Cách diễn đạt đề cập đến thái độ nền tảng của người Kitô hữu được kêu gọi neo giữ cuộc đời mình trên thiên đàng theo lời Thánh Phaolô mời gọ: “Anh em đã được otrỗi dậy cùng với Đức Ki-tô, nên hãy tìm kiếm những gì thuộc thượng giới, nơi Đức Ki-tô đang ngự bên hữu Thiên Chúa » (Col 3, 1). Để chứng tỏ sự nâng cao tâm hồn, linh mục giơ tay lên trời.
TOTUS TUUS
" Tất cả đời con thuộc về Mẹ"
Được phổ biến bởi Thánh Gioan Phaolô II, đã đưa thành khẩu hiệu giám mục và sau đó là giáo hoàng. Thành ngữ “Totus tuus” xuất phát từ lời cầu nguyện dâng lên Đức Maria do Thánh Louis Marie Grignon de Montfort viết trong Chuyên luận về lòng sùng kính đích thực đối với Đức Trinh Nữ: “Totus tuus et omnia mea tua sunt. Accicio te in mea omnia. Praebe mihi cor tuum, Maria. »( Con trọn vẹn thuộc về Mẹ, và tất cả những gì con có. Con dâng tất cả những gì của con cho Mẹ. Xin Mẹ ban cho con Trái Tim của Mẹ, Ôi Maria).
Thánh Louis Marie Griignon de Montfort giải thích chính nhờ Đức Maria mà chúng ta đến với Chúa Kitô. Do đó, “Totus tuus” diễn đạt đơn giản nhất sự thánh hiến cho Chúa Kitô, qua việc thánh hiến cho Đức Maria. Hai từ chiếm vị trí trung tâm trong cuộc đời vị giáo hoàng Ba Lan: Ngài chú thích chúng trong các bản thảo của mình và lặp lại liên tục cho đến hơi thở cuối cùng.
Mathilde de Robien - ngày 18/09/23 – Aleiteia.
