Lễ Các Thánh Nam Nữ
1. CHÚ THÍCH LỊCH SỬ-PHỤNG VỤ
Đại lễ Các Thánh - có vẻ như - có nguồn gốc từ người Celt; thực vậy, nó được Amon, Tổng Giám Mục Salzburg, trích dẫn tại Công đồng Riesbach năm 798, vào ngày 1 tháng 11. Amon, là môn đệ của Alcuin (mất tại Tours năm 804), đã nhận được lời chúc mừng từ thầy của mình vào khoảng năm 800 vì đã ấn định lễ này vào ngày đầu tháng 11. Các sách tử đạo và các sách lễ Gallia và Anh - Alcuin có nguồn gốc từ Anh - đã chứng nhận lễ này vào cuối thế kỷ thứ VIII; sau đó nó đã lan rộng vào thế kỷ thứ IX, theo sắc lệnh của Louis le Pieux năm 833, trong vương quốc Franks. Có thể ngày 1 tháng 11, vốn là một đại lễ trong các nước Celt, đã ảnh hưởng đến việc lựa chọn lễ này, qua đó Kitô giáo hóa các nghi lễ Anglo-Saxon.
Tại Rome, ngày 13 tháng 5 năm 610, Đức Giáo Hoàng Boniface IV, với sự cho phép của hoàng đế Phocas, đã biến Pantheon thành nhà thờ dâng kính Mẹ Thiên Chúa và tất cả các thánh tử đạo. Kể từ đó, vào ngày 13 tháng 5 mỗi năm, theo truyền thống Syria, người ta kỷ niệm tất cả các vị tử đạo. Mối liên hệ này với thời gian Phục Sinh (việc tuần hành tại Pantheon diễn ra vào thứ Sáu trong tuần lễ Phục Sinh) không chỉ nhắc nhở phong tục Syria, mà còn ý nghĩa Phục Sinh của chiến thắng của các vị tử đạo. Tuy nhiên, dưới thời Đức Giáo Hoàng Grégoire IV (827-844), lễ này được chuyển sang ngày 1 tháng 11 và mở rộng cho tất cả các thánh, được phong thánh hoặc không được biết đến. Vào thế kỷ thứ X, nó sẽ được đi trước bởi việc ăn chay và canh thức, và vào thế kỷ thứ XV nó cũng sẽ có một tuần lễ bát nhật.
2. THÔNG ĐIỆP VÀ TÍNH THỜI SỰ
Nhiều chủ đề nổi bật từ các văn bản phụng vụ của đại lễ này, lễ kỷ niệm không chỉ tất cả các thánh được phong thánh, mà còn tất cả những người được cứu độ.
a) Cầu nguyện của ngày
Lời kinh trong ngày, khi kỷ niệm sự thánh thiện của tất cả những người được chọn, nhắc nhở rằng "đông đảo như vậy cầu thay cho chúng ta". Giáo lý Giáo Hội Công Giáo trích dẫn về điều này trong Lumen gentium (số 50): "Thực vậy, vì được liên kết mật thiết hơn với Chúa Kitô, cư dân trên trời góp phần củng cố Giáo Hội vững mạnh hơn trong sự thánh thiện... Họ không ngừng cầu thay cho chúng ta trước mặt Chúa Cha, dâng lên những công nghiệp mà họ đã đạt được trên đất nhờ Đấng Trung Gian duy nhất giữa Thiên Chúa và loài người, Chúa Giêsu Kitô... Vì vậy, lòng quan tâm huynh đệ của họ là sự giúp đỡ lớn lao nhất cho sự yếu đuối của chúng ta." (Giáo lý... số 956). Người ta cũng trích dẫn lời của thánh Dominic với các anh em của ngài: "Đừng khóc; tôi sẽ hữu ích hơn cho các anh em sau khi chết và tôi sẽ giúp đỡ các anh em hiệu quả hơn so với khi tôi còn sống", và lời của thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu: "Tôi sẽ dành thiên đường của mình để làm điều tốt trên trái đất."
b) Các thánh sống gần Thiên Chúa
Các thánh sống gần Thiên Chúa (lời kinh dâng của lễ) hạnh phúc được tham gia vào "tiệc tùng" được chuẩn bị cho họ trong nhà của Ngài (lời kinh sau rước lễ). "Đám đông bao la này mà không ai có thể đếm được" tạo thành "thành trời, mẹ chúng ta là Giêrusalem trên trời" ca ngợi Thiên Chúa không ngừng (lời nguyện tiền tụng). Các thánh, "bức tranh tường khổng lồ của niềm vui / tình yêu với hàng trăm khuôn mặt / cùng nhau hình thành, trong ánh sáng / biểu tượng vinh quang duy nhất: Chúa Giêsu Kitô", ca ngợi Đấng Cứu Độ đã chia sẻ thử thách của họ và tạ ơn Ngài, vì chính Ngài đã thanh tẩy họ bằng máu của Ngài và nuôi dưỡng họ bằng bánh sự sống (Kinh Sáng, Bài ca sau bài đọc thứ nhất). Trong Thánh Thể, Chúa đã thánh hóa những người được chọn "trong sự viên mãn của tình yêu của Ngài". Và bí tích này là nơi hiệp thông với các thánh đối với chúng ta, bàn tiệc nơi chúng ta "được tiếp đón như những người hành hương" trước khi được nhận vào tiệc tùng của Nước Trời (lời kinh sau rước lễ).
c) Các thánh đã noi gương Chúa Kitô
Các thánh "đã noi gương Chúa Kitô trong cuộc đời của họ" trước khi nhận vương miện vinh quang (văn bản riêng của kinh tạ ơn). Thế mà, hiến chương về sự thánh thiện được Chúa Giêsu đọc và sống chính là của các Mối Phúc Thật, mà chúng ta đọc trong Tin Mừng của thánh lễ. Tương tự, bài thánh ca được đọc vào tối hôm trước tuyên bố phúc thay "người giữ tay trắng... những người hiền lành... người biết ơn nước mắt... người đói khát công chính... người chảy máu và tha thứ... người không bị vấy bẩn... người gieo hòa bình... và tất cả những người mà người khác coi là xứng đáng với sự khinh miệt xưa kia mà thập giá là dấu hiệu".
"Chúng ta thờ phượng Chúa Kitô - thánh Polycarpe đã viết - vì Ngài là Con Thiên Chúa; còn các tử đạo, chúng ta yêu mến họ như những môn đệ và những người noi gương Chúa..., chúng ta ước gì được là bạn đồng hành của họ" (Giáo lý... số 957). Thực vậy, sống gần Thiên Chúa, các tử đạo, cũng như tất cả những người được chọn, cầu thay cho chúng ta: "họ là những sức mạnh trong cuộc sống của chúng ta" (Sách lễ Roma).
Bài Ðọc I: Trích sách Khải Huyền của Thánh Gioan (Kh 7, 2-4, 9-14)
“Tôi đã nhìn thấy đoàn người đông đảo không thể đếm được, họ thuộc đủ mọi nước, mọi chi họ, mọi dân tộc và mọi thứ tiếng”.
Tôi là Gioan đã nhìn thấy một thiên thần khác từ phía mặt trời mọc đi lên, tay cầm ấn Thiên Chúa hằng sống, và lớn tiếng kêu gọi bốn thiên thần được lệnh tàn phá đất và biển mà rằng: “Chớ có tàn phá đất, biển và cây cối trước khi ta đóng ấn trên trán những tôi tớ của Thiên Chúa chúng ta”. Và tôi đã nghe biết số người được đóng ấn là một trăm bốn mươi bốn ngàn người, thuộc mọi chi tộc Israel.
Sau đó, tôi đã nhìn thấy đoàn người đông đảo không thể đếm được, họ thuộc đủ mọi nước, mọi chi họ, mọi dân tộc và mọi thứ tiếng. Họ đứng trước ngai vàng và trước mặt Con Chiên, mình mặc áo trắng tinh, tay cầm nhành lá thiên tuế. Họ lớn tiếng tung hô rằng: “Kính lạy Thiên Chúa chúng tôi, Ðấng ngự trên ngai vàng, và Con Chiên”.
Rồi tất cả các thiên thần đến đứng chung quanh ngai vàng, và các trưởng lão cùng bốn con vật sấp mình xuống trước ngai mà thờ lạy Thiên Chúa rằng: “Amen! Chúc tụng, vinh hiển, khôn ngoan, cảm tạ, vinh dự, uy quyền và dũng lực cho Thiên Chúa chúng tôi muôn đời. Amen”. Rồi một trong các trưởng lão lên tiếng hỏi rằng: “Những người mặc áo trắng này là ai vậy? Và họ từ đâu mà đến?” Tôi đáp lại rằng: “Thưa ngài, hẳn ngài đã rõ”. Và người bảo tôi rằng: “Họ là những người từ đau khổ lớn lao mà đến, họ giặt áo và tẩy áo trắng trong máu Con Chiên”.
Bài đọc Thánh Lễ 1/11
Bài Ðọc II: Trích thư thứ nhất của Thánh Gioan Tông đồ (1 Ga 3, 1-3)
“Người thế nào, chúng ta sẽ thấy Người như vậy”.
Các con thân mến, các con hãy coi: Tình yêu của Thiên Chúa Cha đối với chúng ta thế nào, khiến chúng ta được gọi là con Thiên Chúa và thực sự là thế. Vì đó mà thế gian không nhận biết chúng ta, vì thế gian không biết Người. Các con thân mến, hiện nay, chúng ta là con Thiên Chúa, còn chúng ta sẽ ra sao thì vẫn chưa được tỏ ra. Chúng ta biết rằng: khi được tỏ ra, thì chúng ta sẽ giống như Người, vì Người thế nào, chúng ta sẽ thấy như vậy. Và bất cứ ai đặt hy vọng nơi Người, thì tự thánh hoá mình cũng như Người là Ðấng Thánh.
Phúc Âm: Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Matthêu (Mt 5, 1-12a)
“Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó”.
Khi ấy, Chúa Giêsu thấy đoàn lũ đông đảo, Người đi lên núi, và lúc Người ngồi xuống, các môn đệ đến gần Người. Bấy giờ Người mở miệng dạy họ rằng: “Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó, vì Nước Trời là của họ. – Phúc cho những ai hiền lành, vì họ sẽ được Ðất Nước làm cơ nghiệp. – Phúc cho những ai đau buồn, vì họ sẽ được ủi an. – Phúc cho những ai đói khát điều công chính, vì họ sẽ được no thoả. – Phúc cho những ai hay thương xót người, vì họ sẽ được xót thương. – Phúc cho những ai có lòng trong sạch, vì họ sẽ được nhìn xem Thiên Chúa. – Phúc cho những ai ăn ở thuận hoà, vì họ sẽ được gọi là con Thiên Chúa. – Phúc cho những ai bị bách hại vì lẽ công chính, vì Nước Trời là của họ.
“Phúc cho các con khi người ta ghen ghét, bách hại các con, và bởi ghét Thầy, họ vu khống cho các con mọi điều gian ác. Các con hãy vui mừng hân hoan, vì phần thưởng của các con sẽ trọng đại ở trên trời”.
Vài ý chính Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Matthêu (Mt 5, 1-12a)
Các Mối Phúc Thật mở đầu Bài Giảng Trên Núi, bài giảng đầu tiên trong năm bài giảng lớn của Chúa Giêsu trong Tin Mừng Mátthêu: bài giảng trên núi (Mt 5-7), bài giảng về sứ vụ (Mt 10), bài giảng bằng dụ ngôn (Mt 13, 1-52), bài giảng về cộng đoàn môn đệ (Mt 18), bài giảng về sự đến của Con Người (Mt 24-25). Khi nói những lời này, Chúa Giêsu đã bắt đầu loan báo Nước Trời đến (Mt 4, 17), Ngài đã kêu gọi các môn đệ đầu tiên và đi khắp xứ Galilê, "giảng dạy trong các hội đường, loan báo Tin Mừng về Nước Trời, chữa lành mọi bệnh tật và mọi tật nguyền trong dân" (4, 23). Đám đông từ khắp nơi bắt đầu đi theo Ngài (4, 21-25).
Là bài giảng đầu tiên của Chúa Giêsu được Luca nhà truyền giáo thuật lại cho chúng ta, các Mối Phúc Thật theo một cách nào đó là "hiến chương Nước Thiên Chúa" và cổng vào giáo lý của Chúa Giêsu. Trong bản văn Mátthêu, các Mối Phúc Thật trước hết là một trạng thái tâm trí, những khuynh hướng nội tâm và tâm linh, ít nhất là đối với sáu trong số đó. Vậy được tuyên bố "Phúc thay" những người nghèo khó trong lòng, những người hiền lành, những người đói khát công chính, những người hay thương xót, những người có lòng trong sạch và những người xây dựng hòa bình. Những đặc điểm khác nhau này phác thảo một hình ảnh những cư dân Nước Thiên Chúa, rất khác với hình ảnh những người quyền thế trên thế gian này.
Ba mối phúc thật thậm chí còn khó hiểu hơn: "Phúc thay những ai khóc lóc", "Phúc thay những ai bị bắt bớ vì công chính" và cuối cùng "Phúc thay anh em nếu người ta sỉ nhục, bắt bớ anh em và lấy điều dối gạt mà nói mọi điều ác nghịch cùng anh em, vì Thầy". Làm thế nào để hiểu chúng? Hạnh phúc nào có thể được nhắc đến?
Mối Phúc Thật đầu tiên đặt ra giai điệu: đó là hạnh phúc nước trời được đề cập đến. Vì vậy, hạnh phúc này không nhất thiết phải là trần thế: có lẽ không phải trên trái đất mà những người hiền lành sẽ "được đất làm gia nghiệp" (c. 5), nhưng ở thế giới bên kia, ở chân trời Giêrusalem trên trời nơi các chương cuối sách Khải Huyền gợi lên, trong nước trời. Chúng ta không biết cụ thể nước trời sẽ như thế nào. Tuy nhiên, Chúa Giêsu tiết lộ một số yếu tố: niềm vui sẽ chiếm ưu thế ("Phúc thay!"), tất cả sẽ được an ủi, tất cả sẽ được công chính và thương xót.
Tất cả điều này được hứa cho thời điểm thành tựu nước Thiên Chúa. Tuy nhiên, đối với tín hữu nghe những lời này, tin mừng đã được loan báo, làm cho nước trời đã có phần nào ở giữa chúng ta: biết chúng ta đang đi về phía hạnh phúc Chúa Giêsu mô tả đã đủ để đưa chúng ta vào niềm vui. Chính trong tinh thần này chúng ta phải đọc Mối Phúc Thật cuối cùng Chúa Giêsu nói trực tiếp với các môn đệ, ở ngôi thứ hai số nhiều: "Phúc thay anh em nếu người ta sỉ nhục, bắt bớ anh em và lấy điều dối gạt mà nói mọi điều ác nghịch cùng anh em, vì Thầy. Hãy vui mừng và hân hoan, vì phần thưởng của anh em lớn lao trên trời! Vì người ta đã bắt bớ các tiên tri trước anh em như thế" (c.c 11-12). Nếu chính vì Chúa Giêsu mà chúng ta biết đến sự bắt bớ, chúng ta đang đi theo dòng các tiên tri, những người trung thành loan báo lời Thiên Chúa. Vậy thì, chúng ta thậm chí có thể vui mừng về bắt bớ; không phải vì chúng dễ chịu hay đáng mong muốn, nhưng vì chúng được sống trong sự trung thành với Chúa Kitô, và vì chúng ta biết đang đi về phía Nước Thiên Chúa.
"Phúc thay" các Mối Phúc Thật cũng là cho bây giờ, vì chúng ta biết đang đi về thực tại phi thường nào!
Câu hỏi để làm việc với các văn bản:
Làm thế nào để hiểu "phúc thay" của các Mối Phúc Thật liên quan đến lễ Các Thánh?
Bài đọc thứ hai và thánh vịnh soi sáng văn bản các Mối Phúc Thật như thế nào?
Catherine Vialle
Bài giảng: "Hãy vui mừng và hân hoan" (Đức Giáo Hoàng Phanxicô)
Làm thế nào để nói về sự thánh thiện?
Người ta thường nghe nói, ngay cả bởi các Kitô hữu: "Các ngài muốn gì? Chúng tôi không phải thánh nhân". Tuyên bố khiêm tốn đáng tôn trọng, nhưng có nghĩa là gì? Rằng chúng ta không phải là những người hoàn hảo cũng không phải anh hùng. Đó có thực sự là thánh thiện theo Tin Mừng không? Từ "thánh" trong Kinh Thánh rộng hơn nhiều. Trước hết "Thiên Chúa là Đấng duy nhất thánh thiện" (Xh 3, 14), tức là Đấng Hoàn Toàn Khác, Đấng Tạo Hóa và Đấng Cứu Độ nhân loại. Nhưng Ngài cũng ban tặng ơn thánh thiện cho những tín hữu của Chúa Kitô: "Lạy Chúa, thực Chúa là Đấng Thánh, Chúa là nguồn mạch mọi sự thánh thiện, chúng con xin Chúa" (Kinh Tạ Ơn II). Khi Phaolô nói về người Côrintô gọi họ là "các thánh ở Côrintô", ông không cho tất cả họ đều phải được phong thánh (x. 1 Cr 11), đúng hơn là họ được thánh hóa bởi Chúa Thánh Thần (Rm 1, 7 và 15, 25) hoặc Thánh Thần đang làm việc trong họ trong Giáo Hội "thánh thiện", tức là được Thiên Chúa chọn làm Dân Ngài. Một Giáo Hội đang trên đường, được Thánh Thần đào luyện, điều này còn xa mới có nghĩa là tất cả các thành viên đều "không tì vết". Người Kitô hữu không phải vừa là người "công chính" (được Chúa Kitô cứu độ) vừa là "tội nhân" (trong cuộc sống hàng ngày) sao?
Công đồng Vatican II và sự thánh thiện
Công đồng Vatican II khẳng định thánh thiện là một ơn Thiên Chúa ban cho Giáo Hội. Do đó trong Lời Nguyện Kinh II cho các thánh: "Khi Chúa tôn vinh công đức các thánh, Chúa tôn vinh chính những ơn của Chúa". Tương tự, Công đồng loan báo lời kêu gọi phổ quát đến thánh thiện (L.G. 39-42), tức là đối với tất cả những người đã chịu phép rửa, và không chỉ đối với những người hiến thân trong đời sống tu trì hoặc sau khi được truyền chức: "Vì vậy rõ ràng là tất cả các tín hữu, bất kể địa vị hay cấp bậc của họ, đều được kêu gọi đến sự viên mãn đời sống Kitô giáo và hoàn hảo của đức ái. Đón nhận ơn thánh thiện Thiên Chúa, trong chính xã hội trần thế, góp phần thúc đẩy một lối sống nhân bản hơn" (số 42). Lễ Các Thánh là một lễ kỷ niệm đặc biệt, theo nghĩa liên quan không chỉ đến một hoặc một vài thánh nhân, nhưng toàn bộ những người được chọn, dù họ có được phong thánh chính thức hay không. Biết bao nhiêu thánh nhân vô danh trong Giáo Hội mà chúng ta có thể gặp ở nơi làm việc, hoặc trong gia đình họ, hoặc trong những nơi đoàn kết và chia sẻ.
Nhiều người được chọn trong sách Khải Huyền
Thánh thiện hay cứu rỗi được ban cho xuất phát từ sự cứu rỗi trong Chúa Kitô đã chết và phục sinh. Với tư cách này, lễ Các Thánh là một lễ có bản chất Phục Sinh; hơn nữa trong những thế kỷ đầu, được kỷ niệm không lâu sau Lễ Phục Sinh hoặc trong tuần lễ Lễ Hiện Xuống. Bài đọc đầu tiên là từ sách Khải Huyền (chương 7) tiết lộ công trình Thiên Chúa và sự cứu rỗi được thực hiện bởi Chúa Kitô, Chiên Lễ Phục Sinh bị giết chết và nay đã chiến thắng.
Lễ Các Thánh kỷ niệm chiến thắng đối với điều ác, được Đầy Tớ đau khổ đạt được, trung thành cho đến chết. 144.000 người được chọn và đám đông bao la những người đại diện cho toàn thể nhân loại làm cho lễ Các Thánh trở thành một lễ cứu độ phổ quát tôn vinh Thiên Chúa này "muốn cho tất cả mọi người được cứu độ".
Trở thành con cái Thiên Chúa nhờ ơn nhận làm con
Thư thứ nhất của Gioan (3,1-3) nhắc nhở chúng ta trở thành con cái của Cha vì tình yêu rộng lượng và vô hạn của Thiên Chúa. "Chúng ta được gọi là con cái Thiên Chúa và chúng ta là như vậy, nhưng điều chúng ta sẽ là vẫn chưa được tỏ bày". Đây là một thực tại đang phát triển, vì mỗi người được rửa tội được mời gọi "đón nhận" ơn Thiên Chúa và "làm cho sinh hoa kết trái" qua một đời sống theo Tin Mừng, giàu trí tưởng tượng và sáng tạo. Cuộc đời các thánh minh họa hoàn hảo những khẳng định này. Sự đa dạng giữa họ thật phong phú: các thời đại, tính cách, thành tựu, thử thách phải chịu đựng, khó khăn trong việc trở lại, v.v. Hãy nghĩ đến thánh Phaolô và thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu hoặc Mẹ Têrêsa và Đức Giáo Hoàng Phaolô VI hay còn Augustinô và Gioan Bosco. Tuy nhiên, một điểm chung kết nối tất cả các thánh, vượt xa những khác biệt của họ: đó là tình yêu Thiên Chúa được đón nhận bằng phương tiện con người của họ, đó là lời chứng và sự tỏa sáng của những "tin mừng trong hành động" là các thánh chân thật. Điểm chung của họ là đón nhận các Mối Phúc Thật được tuyên bố trong ngày này. Tất cả đều nghiêm túc với tuyên bố "Phúc thay những người nghèo khó trong lòng, vì Nước Trời là của họ". Tất cả đều cố gắng đón nhận ơn của Thiên Chúa, lời kêu gọi đến sự thánh thiện, đến lời chứng, đến tình yêu Thiên Chúa và anh chị em gần xa.
André Haquin
Feu NOuveau 62/o
