Màu Hoa Phượng
Hoa Phượng. (Hình: Rakib Hosain/Unsplash)
Nhắc đến mùa hè, là nhắc đến hoa phượng. Hình ảnh hoa phượng đỏ, dường như đã in đậm trong trái tim và ký ức của bao thế hệ học trò người Việt…
Thuở ấy, lứa học trò chúng tôi, cứ mỗi dịp hè đến, nghe radio phát ca khúc “Nỗi buồn hoa phượng” của nhạc sĩ Thanh Sơn với những ca từ như: “ Mỗi năm đến hè, lòng man mác buồn… Màu hoa phượng thắm như máu con tim…” đều nghe tâm hồn mình xao động một nỗi gì khó tả. Bởi hoa phượng đỏ, được mệnh danh là “Hoa học trò,” gắn bó với hầu hết lứa tuổi cắp sách đến trường, được nhìn thấy cây phượng như một người bạn trong sân trường, che bóng mát, cùng vui đùa với bao trò chơi nghịch ngợm của tuổi thơ: Hái hoa ép vào trang vở, tặng nhau mùa tiễn biệt. Cùng hái trái phượng làm “kiếm phượng,” thư hùng “tranh tài cao thấp,” thậm chí khắc… tên và kỷ niệm vào thân cây như một “chứng nhân” của những “Mối tình vu vơ, vụng dại” của tuổi mới lớn, thuở ban đầu!…
Hoa phượng đỏ, còn có tên là phượng vĩ hoa đỏ, nguồn gốc từ Madagascar, mọc dại trong các cánh rừng ở miền tây Malagasy, tên khoa học là Delonix regia, thuộc họ Caesalpiniaceae, được người Pháp du nhập vào nước ta từ thế kỷ 19, trồng nhiều ở các thành phố lớn như Hài Phòng, Đà Nẵng, Sài Gòn, sau lan ra khắp cả nước. Đặc biệt là trồng ở các trường học và các vĩa hè của thành phố, từ đấy thành ra gắn bó với các thế hệ học sinh người Việt và trở thành biểu tượng, nguồn cảm hứng sáng tác văn chương, âm nhạc lẫn hội họa khi nói đến lứa tuổi hồn nhiên, thơ mộng thuở học trò. Đặc biệt khi nhắc đến “ Hoa phượng”, “ Phượng vĩ,” trong tâm trí của mọi người dường như đã mặc định cái màu “Hoa đỏ thắm như máu con tim” cho những chuyện tình cảm “son sắc, mộng mơ, thủy chung… mong manh, dễ vỡ” của lứa tuổi học trò?
Hoa Phượng. (Hình: Hoa Phượng-Rakib Hosain/Unsplash)
Vào khoảng đầu thập niên 1960, người dân Đà Lạt bắt đầu nghe nói và nhìn thấy một loài hoa phượng với sắc màu… thật nên thơ và lãng mạn hơn đó là hoa phượng màu tím. Theo nhiều tài liệu và sách báo lúc bấy giờ cho biết, người đầu tiên mang hoa phượng tím từ nước ngoài về trồng và gây giống ở Đà Lạt, là kỹ sư canh nông Lương Văn Sáu, quê An Giang.
Cây phượng tím có tên khoa học là Jacaranda mimosifolia, có nguồn gốc từ những quốc gia Nam Mỹ, từ lâu đã được du nhập vào Ấn Độ, Nepan,… thích hợp với khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Song cái màu hoa phượng tím mộng mơ ấy, phải mãi đến tận những năm 80 của thế kỷ trước mới được mọi người biết đến và cùng chiêm ngưỡng mỗi dịp cuối xuân, đầu hè, khoảng tháng 3, tháng tư hoa mới bắt đầu rộ nở, mang đến một phong cảnh đẹp mắt và đầy chất thơ, nhạc…như ca khúc “Phượng tím” của nhạc sĩ Nguyễn Kế Khuyến với các ca từ “Phượng tím bao la yêu thương, lâng lâng tơ vương, nắng vàng ngát hương./Phượng tím mây trôi dịu dàng, êm êm mộng tràn. Gió rung dịu dàng…” lắng đọng trong tâm hồn người nghe nhạc.
Phượng vĩ hoa vàng! Thêm một sắc màu vàng nữa cho màu hoa phượng. Hoa có tên khoa học là Delinix regia, thuộc họ Fabaceae, có nguồn gốc từ Myanmar, được sư trụ trì chùa Huyền Không Sơn Thượng đem về trồng ở Việt Nam, nhất là ở Di Linh, Bảo Lộc và Tu viện Bát nhã. Phượng vĩ hoa vàng lại nở từ đầu tháng giêng cho đến hết tháng ba. Những con đường và không gian trầm lắng và ánh lên một sắc vàng hư ảo, thoáng một chút tâm linh của chốn thiền môn, cũng làm lòng người xao động chợt lắng lại trong một sớm bình minh, đầy sương sớm lãng mạn và mơ mộng!
Đỏ, tím, vàng… có lẽ cũng chưa đủ để hoa phượng khoe sắc bắt đầu từ mùa xuân cho đến cuối hạ, thêm một sắc màu tinh khiết, trắng trong, trinh bạch cho hoa phượng. Đó là “ Phượng trắng”, song cho đến thời điểm người viết bài ( 2025), xứ Việt quê mình, cũng chỉ có một cây phượng trắng duy nhất nở hoa khoe sắc trong sân vườn của ngôi biệt thự số 75 Phù Đổng Thiên Vương, thành phố Đà Lạt (mặc dù hiện cũng đang có những cây được ươm trồng, nhưng chưa trưởng thành để ra hoa). Đó là cây hoa phượng do nữ Tiến sĩ Hà Ngọc Mai mang về từ Úc, trồng năm 1998 cho đến nay.
Hoa Phượng tím. (Hình: KC Welch/Unsplash)
Phượng trắng có tên khoa học là White jacaranda, cũng là loại cây thân gỗ, trồng bằng hạt, cây cao từ 5 đến 10, 15 mét, cũng giống như các cây phượng đỏ, tím, vàng về hình dạng, lá. Song phượng trắng và phượng tím trông có vẽ giống nhau về chùm hoa, cũng hoa hình chuông, hoa tàn, kết trái hình dẹt, nhưng ngắn, không giống như trái của cây phượng đỏ. Ngược lại, nụ, búp, cánh hoa và trái của hoa phượng vàng lại giống với hoa phượng đỏ. Kể ra thiên nhiên cũng lắm điều… trái ngược và thú vị.
Màu của hoa phượng, giờ đây không còn “độc quyền” là “ màu máu con tim” mà cũng còn là màu của tà áo học trò, trắng trong, trinh trắng. Màu của màu tím Huế mộng mơ và cả màu của chốn thiền môn, trầm lắng. Với đủ cung bậc của một cuộc sống con người…
Trần Hoàng Vy – 1 tháng 6, 2025
https://saigonnhonews.com
